Medisina

Kinaiya na sa tawo ning ibabaw sa kalibotan ang pagpakigbisog batok sa malisod nga mga sitwasyon aron siya magpabiling buhi ug haruhay. Mangapkap siyag mga paagi aron lang makalikay sa kapait. Pananglit, kon adunay ulan o init, mangita siyag kapasilongan. Kon adunay mangtas nga mananap nga buot mohambat kaniya maghimo siyag hinagiban nga ikapanalipod sa kaugalingon. Kon tugnaw ang panahon maghimo siyag sapot nga ikasul-ot sa lawas. Dayag na lang nga dili siya gustong makatagamtam sa kalisdanan. Usa na dinhi ang paglikay sa tanang matang sa balatian. Gusto niya ang makanunayong kabaskog sa lawas. Matag karon ug unya, ang tawo, mangitag paagi aron moalibyo ug hingpit siyang matambalan sa panahon nga matakboyan sa bisan unsang klase sa sakit. Dinhi ning maong punto adunay dakong kalambigitan nga ikadalit ang siyensiya ug arte sa medisina kun science and art of medicine.

Sa pagsugod sa bag-ong milenyo, nag-asod ang lapad nga mga kausaban sa natad sa pagpanambal nga gidalit sa teknolohiya. Kita karon nagtagamtam sa labing luwas, sopistikado ug sangkap nga siyensiya sa medisina nga mohatag og kahupayan sa halos tanang matang sa sakit.

Hinuon, ang siyensiya sa pagpanambal aduna usay iyang kaugalingong kakulangon. Kay dili man ikalimod nga aduna kini huyang nga mga aspeto ilabi na diha sa pisikal ug moral nga bahin. Apan kining maong mga limitasyon mas gamay ra kon timbangon tandi sa langyab sa mga kaayohang gikahatag niini sa kinabuhi sa tawo. Ang siyensiya sa medisina maoy usa sa tulo ka labing karaan ug establisadong lawak sa kahibalo, ang laing duha mao ang relihiyon ug balaod. Ato usab angayng hinumdoman nga walay lawak sa kahibalo nga perpekto.

Makaingon kita nga yano ra kaayo ang kaabante sa pagpanambal karong panahona tungod sa daghang bag-ong imbensiyon sa kabag-ohan sa halos tanang aspeto sa kaalam. Apan kon mosulay kitag tan-aw ning maong lawak, dinhi atong mahibaloan ang bag-ong klase sa epektibong mga tambal, haom ug tukma nga kahibalo ug paagi sa pagtambal, tukma nga kasayoran sa medisina, mga sopistikadong kagamitan, kini aron maangkon nato ang labing taas nga kalidad ug kaluwasan diha sa pagpatambal.

Kon kita mobalik-lantaw ug motandi niini sa kahimtang sa natad sa pagpanambal karong mga panahona, kita makaingon nga mas bulahan tungod sa labing bag-ong mga urog sa medisina. Ang katakos sa pagpanambal karon gilantaw nga imposible pa kaayong mahitabo kaniadto. Dili unta makalas ang 30-40 ka milyong kinabuhi tungod sa nabantog nga Flu Pandemic sa tuig 1918 kon aduna pa silay mga makina nga motabang sa pagginhawa kun respirator, bakuna, tukma nga mga makina sa laboratoryo ug hustong mga antibiyotiko niadtong mga panahona. Mas daghan untang naluwas nga mga inahan kaniadto kon midangop pa sila sa mga balay-tambalanan atol sa pagpanganak aron dili mahiagom sa pagdugo inigkahumag kahimugso sa bata kun post-partum bleeding.

Tungod sa bag-ong teknolohiya ug kahibalo sa siyensiya sa medisina, nahimo na karon nga luwas ang kinabuhi sa inahan ug bata bisan sa kadelikado sa kahimtang sa pagsabak. Mahimo na karon ang pagtambal sa mga sakit ilabi na sa sakit sa kaliwat kun hereditary diseases, mahimo na ang pagsukod sa presyur sa dugo, pagdeterminar sa Alta Presyon, o pagsuta sa kahimtang sa puya samtang anaa pa sa sabakan. Mahimo nang mahibaloan kon lalaki o babaye ba ang bata nga gisabak.

Mahimo na karon nga ang usa ka tawo modawat og laing organo gikan sa lain sama sa renyon kun kidney, atay, baga, kasingkasing aron siya pabiling buhi pinaagi sa organ transplantation. Ang mga mananambal makahatag pag-usab sa kahayag niadtong mga buta pinaagi sa laser eye operation. Mahimo na karon ang operasyon nga mas dali ug dili na kinahanglang hiwaon ang lawas sa tawo. Ug karon lang bag-o, gihimo sa mga doktor didto Pransiya ang labing unang pagbalhin sa nawong sa tawo kun Facial Transplant. Ang siyensiya ug arte sa medisina mohatag og kaayohan niadtong nalisoan sa maayong pangisip aron sila mobalik isip mapuslanong sakop sa katilingban. Anaa ang Computed Tomography Scanning kun CT Scan ug Magnetic Resonance Imanging kun MRI nga mosuta sa labing gamayng tumor o kakulian sa maski haing dapit sulod sa atong lawas. Daghan na ang masaarong mga tambal nga motubag sa kaayohan sa ubay-ubayng matang sa kanser.

Pipila lamang kining atong gihisgotan mahitungod sa mga kaayohan nga gikadalit sa siyensiya sa medisina. Mga modernong teknolohiya ug kahibalo nga manalipod sa panglawas. Mga butang nga abot sa paningkamot sa tawo aron siya makalingkawas sa bisan unsang sakit ug magpabilin ang kapiskay sa lawas, mga sulundong buhat aron mahupay ang mga balatian, sama sa gihimo sa Labawng Mananambal ngadto sa Iyang katawhan kaniadto didto sa Israel.

• Alta Presyon