Â-muòng

Â-muòng-chê
—  Hó-sēng-ngék siàng-chê  —
厦门市
Â-muòng
Â-muòng găk Hók-gióng gì sū-câi.
Â-muòng-chê Â-muòng găk Dṳ̆ng-guók gì sū-câi.
Cô̤-biĕu: 24°28′47″N 118°05′20″E / 24.4796°N 118.0889°E / 24.4796; 118.0889
Guók-gă	Dṳ̆ng-guók
Sēng	Hók-gióng
Céng-hū sū-câi	Hāi-chŏng-kṳ̆
Miêng-cék
- Dŭ-liāng	1,699.39 km2
Ìng-kēu (2020 puō-chă)[1][2]
- Dŭ-liāng	5,163,970 nè̤ng
- Mĭk-dô	3,038.7/km2
Sì-kṳ̆	CST (UTC+8)
Chiă-bà̤ hô̤-mā	闽D
Uōng-câng	www.xm.gov.cn

Â-muòng ( 廈門 ^{Bŏng-cô/Séng-sék}; Â-muòng-uâ: Ē-bn̂g; Dài-uăng-uâ: Ē-mn̂g; Ĭng-ngṳ̄: Xiamen, Amoy) sê Dṳ̆ng-guók Hók-gióng-sēng iòng-hāi gì hó-sēng-ngék siàng-chê. Ĭ diŏh Ciòng-ciŭ gâe̤ng Ciŏng-ciŭ dài-dŏng, sê Mìng-nàng dê-kṳ̆ gì dṳ̆ng-sĭng siàng-chê.

Gê̤ṳng-dâi, Să̤-huŏng chĭng Â-muòng có̤ "Amoy", ciā miàng gì kī-nguòng ô 2 cṳ̄ng gōng-huák. 1 cṳ̄ng nêng-ùi sê sêu Ciŏng-ciŭ-kiŏng (漳州腔) gì īng-hiōng, áng Ciŏng-ciŭ-kiŏng, "Â-muòng" tĕ̤k có̤ "Ē-mûi"; iâ ô 1 piĕ nè̤ng nêng-ùi sê gŏng-gé̤ṳ Hók-ciŭ-uâ huák-ĭng huăng-ĭk lì gì.

Ciòng Â-muòng buŏng có̤ Hāi-chŏng (海滄), Hù-lī (湖里), Cĭk-mī (集美), Sṳ̆-mìng (思明), Dùng-ăng (同安), Siòng-ăng (翔安) 6 bĭk kṳ̆, dài-dŏng Sṳ̆-mìng gâe̤ng Hù-lī cū siàng Gĭng-cá̤ dĕk-kṳ̆.

282 nièng, Háng-dièu găk gĭng-dáng-nĭk Â-muòng gì dê-buàng siék-lĭk Dùng-ăng-gâing (同安縣), sṳ̆k Céng-ăng-gông (晉安郡). 1650 nièng, Dâng Sìng-gŭng (鄭成功) báik-cèng dái-liāng gŭng-dôi lì gáu Â-muòng, ké̤ṳk cī-bĕng kī-miàng "Sṳ̆-mìng-ciŭ" (思明洲, é-sé̤ṳ sê "sṳ̆-niêng Mìng-dièu"). Muāng-chĭng miĕk-uòng Mìng-dièu hâiu, gāi "Sṳ̆-mìng" có̤ "Â-muòng", mâing-mâing huák-diēng siàng Mìng-nàng dê-kṳ̆ dê̤ṳng-iéu gì hāi-gē̤ng. 1842 nièng, Dṳ̆ng-guók găk Ă-piéng Ciéng-cĕng siŏ ké̤ṳk Ĭng-guók, chiĕng-dêng Nàng-gĭng Dèu-iók. Gŏng-gé̤ṳ dèu-iók, Â-muòng ké̤ṳk kŭi-huóng có̤ tŭng-siŏng kēu-ngiâng (通商口岸). 1949 nièng, Dṳ̆ng-gê̤ṳng siék Â-muòng có̤ "Sēng-hăk-chê" (省辖市), cĭ-hâiu bô ké̤ṳk ĭ siék có̤ "Hó-sēng-gék-chê" (副省級市). 1980 nièng, Â-muòng ké̤ṳk siék có̤ "Gĭng-cá̤ Dĕk-kṳ̆" (經濟特區). Gĭng-guó cī sâ̤ nièng gì huák-diēng, Â-muòng ī-gĭng sê gĭng-dáng Dṳ̆ng-guók gĭng-cá̤ dék huák-dăk gì siàng-chê cĭ-ék.