Xiamen

Xiamen 厦门市 Amoy
Antas-prepektura & Sub-probinsiyal na lungsod
CBD ng Xiamen
Bansag:  温馨城市·海上花园 (Maginhawang lungsod, harding sa tabi ng karagatan)
Kinaroroonan ng nasasakupan ng Lungsod ng Xiamen City sa Fujian
Xiamen Kinaroroonan sa Tsina
Mga koordinado: 24°28′47.41″N 118°05′21.91″E / 24.4798361°N 118.0894194°E / 24.4798361; 118.0894194
Bansa	Tsina
Lalawigan	Fujian
Antas-kondado na mga paghahati	6 distrito
Pamahalaan
• Kalihim ng CPC	Hu Changsheng
• Alkalde	Zhuang Jiahan
Lawak
• Antas-prepektura & Sub-probinsiyal na lungsod	1,699.39 km2 (656.14 milya kuwadrado)
• Urban	281.6 km2 (108.7 milya kuwadrado)
• Metro	3,217.98 km2 (1,242.47 milya kuwadrado)
Populasyon  (2010)
• Antas-prepektura & Sub-probinsiyal na lungsod	3,531,347[1]
• Urban	1,861,289[2]
• Metro	5,114,758
• Pangunahing mga kabansaan	Han: 96% Manchu: 2% Hui: 2% Mongol: 0.3%
Sona ng oras	UTC+8 (China Standard)
Kodigong postal	361000
Kodigo ng lugar	592
Kodigo ng ISO 3166	CN-FJ-02
GDP	2018
- Kabuuan	CNY 479.141 bilyon (US$69.22 bilyon)
- Sa bawat tao	CNY 109,740 (US$16,253)
- Paglago	7.7%
Mga unlapi ng plaka ng sasakyan	闽D
Wika	Pamantayang Mandarin (kinikilala), Xiamen Min Nan (Bernakularyong pampook)
Websayt	www.xm.gov.cn

Xiamen
"Xiamen" sa Pinapayak (itaas) at Tradisyonal (ibaba) na mga panitik na Tsino
Pinapayak na Tsino	厦门
Tradisyunal na Tsino	廈門
Hokkien POJ	Ē-mn̂g or Ē-mûi
Postal	Amoy /əˈmɔɪ/[4]
Kahulugang literal	"Tarangkahang Mansiyon"[3]
Mga transkripsyon Pamantayang Mandarin Hanyu Pinyin Xiàmén Wade–Giles Hsia4-mên2 IPA [ɕjɑ̂.mə̌n] ( pakinggan) Wu Suzhounese Ghô-mén Gan Romanization Ha5-mun4 Hakka Romanisasyon Hà-mûn Yue: Kantones Romanisasyong Yale Haah-mùhn Jyutping Haa6-mun4 IPA [hàː.mȕːn] Southern Min Hokkien POJ Ē-mn̂g or Ē-mûi Eastern Min Fuzhou BUC Â-muòng

Ang Xiamen (厦门) maaaring tawagan sa pagbigkas na Hokkien bilang Amoy [e˨˩ bŋ̍˨˨ ʨʰi˨˨], ay isang sub-probinsiyal na lungsod sa timog-silangang bahagi ng lalawigan ng Fujian, Republikang Bayan ng Tsina, sa tabi ng Kipot ng Taiwan. Nahahati ito sa anim na mga distrito: Huli, Siming, Jimei, Tong'an, Haicang, at Xiang'an. Magkasamang sumasaklaw ang mga ito sa lawak na 1,699.39 square kilometer (656.14 mi kuw) na may populasyon ng 3,531,347 katao noong 2010. Lumawak ang urbanisadong pook ng lungsod mula sa orihinal na pulo nito upang masama ang mga bahagi ng lahat ng anim na mga distrito, na may kabuuang populasyon na 1,861,289 katao. Ang lugar na ito ay nakaugnay sa Quanzhou sa hilaga at sa Zhangzhou sa kanluran, kaya bumubuo ito sa isang daklungsod na may higit na limang milyong katao. Ang Jinmen o Kapuluang Kinmen na pinamamahalaan ng Republika ng Tsina ay nasa layong hindi hihigit sa 6 kilometro (4 mi) mula rito.

Ang Pulo ng Xiamen ay may isang likas na daungan sa Look ng Yundang, ngunit ang pandaigdigang kalakalan ng Fujian ay matagal nang pinahintulutan lamang sa Quanzhou o sa Guangzhou sa lalawigan ng Guangdong. Dahil sa pagbabanlik [en] (ang pag-ipon o pagdami ng banlik o silt) sa daungan ng Quanzhou, iginiit ng mga Briton na buksan ang Xiamen bilang isa sa mga pantalan para sa pandaigdigang kalakalan sa isang kasunduang nagwakas sa Unang Digmaang Opyo noong 1842. Sa ilalim ng Qing, kapuwa bago at kasunod ng digmaan, mayroon malakihang pangingibang-bayan ng mga Tsino mula katimugang Fujian na nagpalaganap ng mga pamayanang Hokkien sa Singgapur, Malaysia (lalo na sa Penang), Indonesya (Medan at Lalawigan ng Riau) at sa Pilipinas. Ang mga Tsino sa ibayong-dagat ay patuloy na sumusuporta sa mga institusyong pang-edukasyon at pangkalinangan ng Xiamen. Bilang bahagi ng Opening Up Policy sa ilalim ni Deng Xiaoping, ang Xiamen ay naging isa sa unang apat na mga special economic zones ng Tsina na binuksan para sa dayuhang pamumuhunan at kalakalan noong unang bahagi ng dekada-1980. Ang dating daungan nito ay sinara gamit ang lupang hinukay noong pagpapalawak ng lungsod. Ngunit nananatiling isang pulo ang lungsod na ini-uugnay ng mga, tulay papunta sa ibang bahagi ng kalupaang Tsina.^[5]

Kilala ang lungsod sa katamtamang klima nito, kulturang Hokkien at Pulo ng Gulangyu, gayon din sa mababang polusyon nito. Noong 2006, pumapangalawa ang Xiamen sa Tsina bilang "pinaka-angkop na lungsod para sa pamumuhay." Nangunguna rin ito bilang "pinakaromantikong libangang lungsod" sa Tsina noong 2011.