Jan Mayen

Enez Jan Mayen zo un enezenn danveneziek, 373 km² dezhi, e Meurvor skornek Arktika hag un darn eus Rouantelezh Norvegia. Gant skornegoù eo goloet an darn vrasañ anezhi. Div lodenn zo anezhi, liammet gant un strizh-douar a 2.5 km : Nord-Jan ha Sør-Jan. Emañ 600 km en hanternoz da Island, 500 km er reter da C'hreunland ha 1 000 km er c'hornôg da aod Norvegia.

Douaroniezh

Meneziek eo an enez. Beerenberg (2,277 m) eo al lec'h uhelañ. Er strizh-douar e kaver div lenn vrasañ an enez : Sørlaguna ha Nordlaguna. Ul lenn all zo c'hoazh: Ullerenglaguna.

Armerzh

N'eus tamm pinvidigezh en Enez Jan Mayen. Liammet eo an oberiantiz armerzhel ouzh an diazezlec'hioù hiniourel ha skinwel lec'hiet war an enez. Un dachenn-nijal a 1585 m he-deus met porzh mat ebet ez eus war hec'h aodoù. Ur greizenn-valumeta e voe etre 1633 ha 1640 met echuiñ a reas an dra-se pa'z eas ar balum reizh Greunland hogozik da get. Un tabud etre Danmark ha Norvegia a-zivout ar c'helc'hiad-pesketa war-dro an enez a voe diskoulmet e 1988. Degemerout a reas Danmark an darn vrasañ anezhi.

Un darn eus Norvegia eo Jan Mayen ha renet eo gant gouarnour kontelezh Nordland ha rener an diazezlec'h en deus un aotrouniezh strizh war an aferoù lec'hiel.

Kevredigezh

An annezidi nemeto a zo izili al lu norvegiat hag an servijou hiniourel norvegiat. 14 a dud a vez o chom en enez e-pad ar goañv met daougementiñ a c'hell ar boblañs e-pad an hañv pan' eus ezhomm da zresañ an danvezioù. C'hwec'h miz pe ur bloavezh e chom an dud ha kemmet e vezont e mizioù Ebrel pe Here. Kefridi ar soudarded a zo ober war-dro an diazezlec'h LORAN. Er geriadenn Olonkinbyen e annezont.

Gant ur Hercules C-130 eus an aerlu roueel norvegiat eo liammet an enez ouzh Diazezlec'h-nij Bodø. E Aerporzh Jan Mayen e vez o touarañ. Evel ma n'eus ardivink merdeerezh ebet e Jan Mayen ne c'hell douarañ ar c'hirri-nij nemet pa vez brav an amzer ha boutin eo evito da vezañ rediet da zistreiñ da vBodø hep douarañ. Douget e vezont an traou pounner dre lestr e-pad an hañv.

D'an enez e oa bet roet ar c'hod ISO SJ hag ar c'hod internet .sj. N'eo ket implijet, avat.

Istor

Dizoloet e oa bet an enez en un dore sur e 1614 hag en e oa bet weladennet, hervez andonoù'zo, meur a wech a-raok. Un nebeud ag istorourien a gred e oa tizhet Sant Brendan an enez er VI^vet kantved. Posupl eo e anaveze ar vikinged an enez.

Krediñ a reer en-doa weladennet Henry Hudson an enez e 1607 ha Hudson's Tutches pe Touches e voe anvet gantañ. E 1611 e anvas balumerien eus Hull anezhi Trinity Island. E 1612 e anvas Jean Vrolicq anezhi Île de Richelieu hag e 1614 John Clarke hec'h anvas Isabella.

Eus an izelvroat Jan Jacobs May van Schellinkhout a zilozoas anezhi e tenn an enez hec'h anv a-vremañ. E 1882 - 1883 e reas un ergezhadeg aostriek kartennoù peurglok an enez. Betek ar bloavezhioù 1950 e voe implijet o c'hartennoù. Etre 1900 ha 1920 hemolc'herien a dremenas meur a c'hoañvioù e Jan Mayen da hemolc'h lern glaz met da ral ez eas an anevaled buan a-walc'h ha dilezet e voe an enez adarre.

An diazezlec'h hinourel kentañ a voe staliet e 1921 gant Norvegia a stagas an enez ur bloavezh diwezhatoc'h. Un darn eus ar rountelezh e voe graet dre ul lezenn ag ar 27 miz c'hwevrer 1930. Ne voe ket aloubet an enez e 1940 met an hinourien a zevas an diazezlec'h. Distreiñ a rejont e 1941 gant soudarded d'e sevel adarre. E 1943 e savas an amerikaned un diazezlec'h-sellaouiñ, Atlantic City e anv, da spiañ ar c'haozoù alamagn.

Goude ar brezel e voe adstaliet an diazezlec'h hinourel en Atlantic City met diblaset e voe d'ul lec'h arall e 1949. Skingomz Jan Mayen a c'hoarie n roll bras er merdeerezh er mor skorneg hag pa divizas an AFNA da aozañ urouedad Loran-C e 1959 e stalias un diazezlec'h en Enez. Peurechuet e voe e 1961.

E-pad un amzer hir e krede e oa marv ar menez-tan Beerenberg. E 1970 e tedarzhas, avat, ha brasaat a reas an enez a 3 km². Dislonkadennoù arall a oa e 1973 ha 1985.

Tiriadoù tramor Norvegia
Enez Bouvet · Jan Mayen · Douar ar Rouanez Maud · Enez Pêr Iañ · Svalbard