Nüvə matrisi

Nüvə matrisi — biologiyada nüvə matrisi hüceyrə nüvəsinin içərisində yerləşən liflər şəbəkəsidir və müəyyən dərəcədə bir hüceyrənin sitoskeletinə bənzəyir. Bununla birlikdə, sitoskeletdən fərqli olaraq, nüvə matrisi dinamik bir quruluş hesab olunur^[1]. Nüvə plitəsi ilə birlikdə hüceyrə daxilində genetik məlumatların təşkilində kömək edir.

Bu matrisin dəqiq funksiyası hələ də müzakirə mövzusudur və onun mövcudluğu şübhə altındadır. Belə bir quruluşa dair dəlillər 1948-ci ildə (Zbarsk və Debov) tanındı və buna görə də bir çox matrisə bağlı zülallar aşkar edildi^[2].

Uzun müddətdir ki, polimer şəbəkəsi, "nüvə matrisi", "nüvə skleti" nın vacib komponenti olub-olmaması müzakirə mövzusu olaraq qalmaqdadır. İnterfazada qatılaşdırılmış metafaza xromosomlarının ekvivalenti olan xromosom ərazilərinin nisbi mövqeyinin, yüksək səviyyədə qurulmuş səthləri arasındakı əngəllər və ya elektrostatik itələyici qüvvələr səbəbiylə saxlanıla biləcəyinə dair sübutlar olsa da, bu anlayış müşahidələrə uyğun olmalıdır. Klassik matris çıxarma prosedurları ilə müalicə olunan hüceyrələr, nüvə matrisinin asidik zülallarının kiçik bir hissəsinin sərbəst buraxıldığı nöqtəyə qədər xüsusi əraziləri saxlayır - çox güman ki, nüvə skeleti ilə əlaqələrini idarə edən zülallardır. Nüvə matrix proteomu struktur zülallardan, şaperonlardan, DNT və RNT bağlayan zülallardan, xromatinin yenidən qurulması və transkripsiya faktorlarından ibarətdir^[3] . Genomik DNT-ni nüvə skeletinə bağladığı düşünülən DNT bölgələri, getdikcə artan qurulmuş bioloji fəaliyyət spektrini nümayiş etdirir. Bütün bu hərəkətlər nüvə matrisi hipotezinə uyğundur (və ya ən asan şəkildə izah olunur). Bu, eyni dərəcədə inandırıcı alternativ modellər olana qədər bu konsepsiyanı saxlamaq üçün bəhanələrdən biridir^[4].

İnsan hüceyrələrindəki nüvə matrisinin tərkibinin hüceyrələrin növündən və şişdən asılı olduğu sübut edilmişdir. Bir şişin nüvə matrisinin tərkibinin normal hüceyrələrdən fərqli olduğu açıq şəkildə sübut edilmişdir . Bu fakt xərçəng markerlərini xarakterizə etmək və hətta xəstəliyi əvvəlcədən proqnozlaşdırmaq üçün faydalı ola bilər. Bu markerlər sidikdə və qanda tapılıb və insanlarda xərçəngin erkən aşkarlanması və proqnozu üçün istifadə potensialına malikdir^[5].