48°30′37″ şm. e. 32°16′00″ ş. u.HGYO

Kropivnitski

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Şəhər
Kropivnitski
Кропивницький
Bayraq[d] Gerb[d]
Bayraq[d] Gerb[d]
48°30′37″ şm. e. 32°16′00″ ş. u.HGYO
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub 1754
Sahəsi
  • 103 km²
Mərkəzin hündürlüyü 124 ± 1 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 219.676 nəf. (1 yanvar 2022)[1]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +380 522
Poçt indeksi 25000-490
Digər
kr-rada.gov.ua
Xəritəni göstər/gizlə
Kropivnitski xəritədə
Kropivnitski
Kropivnitski
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kropivnitski (ukr. Кропивницький, əvvəllər Yelizavetqrad), Ukraynada, Kirovoqrad vilayətinin idarə mərkəzi şəhər. Kremençuk-Odessa dəmiryolunun Yuxarı İnqul Çayını kəsdiyi nöqtədən yerləşir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

16-18-ci əsrin birinci yarısında müasir şəhərin ərazisində Ukrayna kazaklarının yaşayış məntəqələri salındı, sonralar şəhər rayonlarına çevrildi [2]. Şəhərin tarixi 1754-cü ildə, Müqəddəs Yelizaveta qalasının tikildiyi vaxtdan başlayır, Rus çarı Yelizavetanın əmri ilə Ukrayna kazaklarının alayı tərəfindən tikilmişdir, İstihkamın tikintisi zamanı 72 ukraynalı həlak olub [3]. 1769-cu ildə, 1768-1774-cü illərdə Rusiya-Türkiyə müharibəsi zamanı Osmanlı imperiyası və onun vassalı olan Krım xanlığı üzərində qələbədə əsas rol oynadı [4].

1784-cü ildən qala şəhər statusuna malikdir. 1882-ci ildə Marko Kropivnitski burada ilk peşəkar Ukrayna teatrının əsasını qoydu [5]. Azadlıq müharibəsi zamanı şəhər Ukrayna Xalq Respublikasının nəzarəti altında idi, lakin 1920-ci ildə sovet ordusu tərəfindən üçüncü dəfə işğal edildi [6]. Qolodomor və sovet repressiyaları zamanı şəhərin 2238 sakini həlak olub [7][8]. 1941-ci il avqustun 5-dən 1944-cü il yanvarın 8-dək şəhər faşistlər tərəfindən işğal olunub. 14 iyul 2016-cı ildə, Ukraynanın şərqində Rusiya təcavüzünün başlamasından iki il sonra, şəhərin adı ukraynalı yazıçı və dramaturq Mark Kropivnitskinin şərəfinə dəyişdirildi [9]. Rusların Ukraynaya hücumu zamanı şəhər müntəzəm olaraq ruslar tərəfindən atəşə tutulurdu [10].

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ State Statistics Service of Ukraine Чисельність наявного населення України на 1 січня 2022 року. Kiyev.
  2. ↑ Поселення задніпрських місць до утворення Нової Сербії в документах середини XVIII століття / А. В. Пивовар.  – К.: Академперіодика, 2003.  – 336 с.
  3. ↑ на доповіді Сената «Генваря 4 дня 1752 года подписано Ея императорского Величества рукою тако: быть по сему, а данную генерал майору Глебову инструкцию велено оной крепости учинить наперед план и для рассмотрения прислать в военную коллегию». Центральний державний військово-історичний архів Росії Ф.349, інв.№ 9, спр.1445, стор.2-4
  4. ↑ Матівос Ю. М. Місто на сивому Інгулі.  – Історико-публіцистичний нарис.  – Кіровоград. ТОВ «Діаграма», 2004 р.  – c. 26.
  5. ↑ Пилипчук, Ростислав. Історія українського театру (від витоків до кінця ХІХ ст.). Лвов, Наукова думка, 2019. ISBN ISBN 978–617–10–0507–5.
  6. ↑ Сергій Шевченко, Єлисаветградськими волами за українським паровозом, Вечірня газета, 7 травня 1993 р.
  7. ↑ Загальноукраїнський том Національної книги пам'яті жертв Голодомору 1932–1933 років в Україні Arxivləşdirilib 2023-11-22 at the Wayback Machine.
  8. ↑ Національна книга пам'яті жертв Голодомору 1932–1933 років в Україні. Кіровоградська область Arxivləşdirilib 2021-06-24 at the Wayback Machine.
  9. ↑ "КІРОВОГРАД ПЕРЕЙМЕНОВАНО. Декомунізація міст і сіл України завершилася". 2024-08-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-08-05.
  10. ↑ "ОКУПАНТИ ВГАТИЛИ РАКЕТАМИ ПО КРОПИВНИЦЬКОМУ: 8 ЛЮДЕЙ ТРАВМОВАНІ, ОДНА – ЗАГИНУЛА". 2024-01-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-08-05.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Kropivnitski&oldid=7736585"