Partíu Aragonés

Partíu Aragonés
Acrónimu	PAR
Presidente	Arturo Árgoma
Fundación	1977
Sede	Cai Cueso 87 50001 Zaragoza
Estáu	España
Ideoloxía política	Autonomismo Nacionalismu aragonés
Posición nel espectru	Centru
Organización de mocedá	Mozos Aragoneses - Rolde
Páxina web	www.partidoaragones.es

El Partíu Aragonés (PAR) ye un partíu políticu fundáu en xineru de 1978 por Hipólito Gómez de las Rozas, ente otros, a partir de la estinguida Candidatura Aragonesa Independiente de Centru. Adoptando'l nome inicial de Partíu Aragonés Rexonalista y enmarcáu nun principiu sol ideariu rexonalista de centru aragonés, pasó a partir de 1990 a proclamase nacionalista,^[1][2] adoptando la denominación actual na que s'esanicia'l términu rexonalista del so nome. La so organización xuvenil llámase Nueves Aragoneses - Rolde.

La so fundación ente finales de 1977 y principios de 1978 producir a partir de la Candidatura Aragonesa Independiente de Centru (CAIC). Primeramente, denominóse Partíu Aragonés Rexonalista, esto hasta 1990, cuando adoptó una ideoloxía nacionalista y adoptó el nome actual. Na actualidá defínese como "un partíu aragonesista y de centru" ^{[ensin referencies]}. El so oxetivu, según señalen los sos estatutos, ye "llograr cuantos fines promuevan y dexen la defensa y l'arriquecimientu socioeconómico y cultural d'Aragón".

A mediaos de los años 90 sufrió dos pequeñes dixebres que formaron dos partíos políticos nuevos, Unidá Aragonesa y Iniciativa Aragonesa, que nun tuvieron ésitu dalgunu.

Amás de la so presencia nel Congresu de los Diputaos, yá nes primeres eleiciones autonómiques de 1983 llogró trece escaños nes Cortes d'Aragón. De 1987 a 1991, el PAR gobernó y presidió la Comunidá d'Aragón con Hipólito Gómez de las Rozas y dende 1991 a 1993 con Emilio Eiroa en coalición col PP. En 1993, tres una moción de censura decidida por un tránsfuga del PP, y hasta les nueves eleiciones de 1995, pasó a la oposición frente a un gobiernu del PSOE. De 1995 a 1999 retornó al gobiernu aragonés en coalición col Partíu Popular, magar so la presidencia de Santiago Lanzuela. En 1996 allegó en llistes eleutorales conxuntes col PP a les eleiciones xenerales.

En 1999 dio un xiru al so ideariu políticu, consideráu de centru derecha, y abandonó el pactu col PP pa gobernar xunto al PSOE aragonés hasta 2011.

Hasta mayu de 2011, Aragón tuvo gobernáu por aciu una coalición ente'l PSOE y el PAR, que dio a ésti la vicepresidencia de la rexón y cuatro consejería (Presidencia, Industria, Mediu Ambiente y Política Territorial).

Institucionalmente, ta presente nes Cortes d'Aragón con seis diputaos na actualidá, el Senáu, y cientos d'entidaes llocales aragoneses, como contornes y conceyos.

Nes eleiciones xenerales allegó tantu en solitariu (1979, 1986, 1989, 1993, 2000, 2004 y 2008) como en coalición con AP (1982) o'l PP (1996 y 2011). D'una forma o otra (anguaño na cuota de senadores en representación de la Comunidá Autónoma), el PAR tuvo presencia casi permanente nel Congresu de los Diputaos o nel Senáu. Tamién tuvo presente nel Parllamentu Européu.

Tres les eleiciones autonómiques de 2011 sofitó la invistidura como presidenta de Luisa Fernanda Rudi, candidata del PP.

El PAR respeta'l marcu constitucional español, magar reclama la reconocencia los derechos históricos y una autonomía plena (con un sistema de financiamientu abondu) para Aragón.

Les cuestiones de política hidráulica fueron claves na aición del PAR, al traviés del so refugu al tresvase del Ebro incluyíu en socesivos planes hidrolóxicos nacionales y la so reivindicación de les obres d'aprovechamientu de l'agua n'Aragón.

Dende la so fundación, el PAR hai promovíu una reorganización alministrativa, pa descentralizar la xestión de la comunidá autónoma y tresferir competencies a les contornes, nun apueste pola vertebración del territoriu. El PAR niega la unidá llingüística del catalán y considera que na Franxa d'Aragón fálense modalidaes del aragonés. Por esti motivu, oponer a la Llei de Llingües autonómica aprobada en 2009.^[3]

La so organización xuvenil llámase Rolde Choben.

Figures relevantes del PAR fueron el so primer presidente, Hipólito Gómez de las Rozas, que presidió'l Gobiernu d'Aragón ente 1987 y 1991; el so secretariu xeneral en distintes dómines y presidente del Gobiernu d'Aragón de 1991 a 1993, Emilio Eiroa García; el so presidente en diversos periodos, José María Mur Bernad; o ente otros, el so anterior presidente (dende'l 2000 hasta l'añu 2015) y exvicepresidente del Gobiernu d'Aragón, José Ángel Biel. Nel congresu del partíu de xunu de 2015, foi escoyíu presidente del PAR Arturo Aliaga López.

De cara a les eleiciones xenerales de 2011 presentar en coalición col Partíu Popular tanto al Congresu como al Senáu.^[4] Alcordóse que'l PAR presente en caúna de los trés provincies d'Aragón a un candidatu al Senáu. Amás el PAR va incluyir a trés aragonesistes en caúna de los trés llistes conxuntes al Congresu de los Diputaos. El PAR comprometer a amosar el so sofitu a Mariano Rajoy nel alderique de invistidura, y a sofitar la so aición de gobiernu. Tolos electos d'estes llistes van integrar nos grupos parllamentarios populares.^[5]

Pa les eleiciones de 2016 repitió la coalición col Partíu Popular tanto al Congresu como al Senáu.

Nes primeres eleiciones de 1977 como partíu precedente taba la CAIC, a partir de la cual creóse al añu siguiente'l PAR. Nes eleiciones de 1982 el PAR presentar en coalición con AP-PDP, y en 1996 y 2011 col PP.

^a Dientro de Coalición Nacionalista.
^b Dientro de Coalición Europea.
^c Dientro de Coalición Europea.

• Web oficial del PAR Partíu Aragonés
• Nueves del PAR Rolde Choben Jovenes del PAR