Galaxa elíptica M87

Virgo A
Datos d'observación (dómina J2000.0)
Tipu	Y0-1 pec/cD 0-1 pec[1]
Ascensión reuta	12h 30m 49,4s[1]
Declinación	+12° 23′ 28″[1]
Distancia	16,1 ± 1,2 Mpc[2]
Magnitú aparente (V)	+8,6[1]
Tamañu aparente (V)	8′,3 × 6′,6[1]
Constelación	Virgo
Carauterístiques físiques
Magnitú absoluta	-22,8[3]
Radiu	120.000 al
Otres carauterístiques
Emisión de radiu Remexu de materia emitíu pol nucleu. Ensame (12.000) de cúmulos globulares.
Otres designaciones
M87, NGC 4486, Fonte de radiu Virgo A.
[editar datos en Wikidata]

La galaxa elíptica M87 (tamién conocida como Galaxa Virgo A, Virgo A, Messier 87, M87, o NGC 4486) ye una galaxa elíptica xigante fácil de ver con telescopios d'aficionáu. Trátase de la Galaxa más brillosa de cúmulu mayor y más lluminosa galaxa de la zona norte del Cúmulu de Virgo, topándose nel centru del subgrupu Virgo A (el más masivu de toos nos que s'estrema'l cúmulu).^[4] La galaxa tamién contién un nucleu galácticu activu notable que ye una fonte d'alta intensidá de radiación de llonxitú d'onda ampliasobremanera en radiofrecuencies.^[5] Puesto que ye la galaxa elíptica más brillosa cercana a la Tierra y una de les fontes de radio más brilloses del cielu, ye un oxetivu popular tantu pa l'astronomía amateur como l'estudiu científicu. Envaloróse que la galaxa tien una masa dientro d'un radiu de 32 kpc de 2,6 ± 0.3 x 10¹² mases solares, el doble de masa que nuesa galaxa.,^[6] ya incluyendo materia escuro pue ser 200 vegaes más masiva qu'ésta

La M87 tien una población inusualmente grande de cúmulos globulares. Nun sondéu de 2006, envaloróse qu'habría unos 12.000 ± 800 cúmulos alredor de la M87.,^[7] en comparanza colos 150-200 de la Vía Láctea.

Amás, ta arrodiada por un gran halo namái visible en fotografíes de bien llarga esposición y sensibilidá, de forma bien elongada ya irregular y que s'estiende siquier 30 minuto d'arcu (el tamañu aparente de la Luna llena) -correspondiente a un tamañu real de más de mediu millón d'años lluz a la distancia d'ésta galaxa-, y que se cree ta formáu por estrelles pertenecientes a galaxes que fueron destruyíes pola atraición gravitatoria de M87 n'alcuentros cercanos con ella, pa dempués ser absorbíes finalmente. Dichu halo paez tar aburuyáu pola atraición gravitatoria de galaxes vecines del cúmulu de Virgo,^[8] y la so presencia esplica que M87 seya clasificada dacuando cómo una galaxa de tipu cD,^[9] anque incipiente^[10]

Al paecer, el comentáu halo llega hasta una distancia d'alredor de 150 quilupársecs; desconozse la razón pola qu'acaba a ésa distancia, y les posibilidaes baraxaes inclúin un alcuentru pasáu ente M87 y otra galaxa -de xuru M84- ó una contraición d'ésti por cuenta de materia escuro cayendo escontra la galaxa equí tratada; el mesmu estudiu nel que se suxirió esto tamién propón que M87 y M86 tán cayendo la una escontra la otra y que les tamos reparando xustu antes del so primer acercamientu cercanu.^[11] Nél tamién esisten diverses corrientes d'estrelles, que se piensa fueron arrincaes d'otres galaxes cercanes ó son restos de galaxes menores destruyíes y absorbíes por M87.^[12]

En 1918, l'astrónomu Herber Curtis del Observatoriu Lick afayó un remexu de materia procedente de la M87 que lo describió como "un interesáu rayu rectu". Esti remexu de materia o jet estiéndese siquier 5.000 años lluz dende'l nucleu de la M87 y ta formáu por materia eyectada de la mesma galaxa, probablemente por un furacu negru supermasivu asitiáu nel so centru. Los astrónomos creíen que'l furacu negru nesta galaxa tien una masa averada de 3200 millones de mases solares,^[13] pero investigaciones recién xuben ésa masa hasta ente 6400 y 6600 millones de mases solares.^[14][15] Ésti furacu negru ta arrodiáu per un discu de gas caliente, que lu alimenta a razón d'una masa solar cada 10 años, y suxirióse que la so posición nun coincide cola del centru exactu d'ésta galaxa, tando a aproximao 22 años lluz d'él (daqué que les sos causes desconocer y que foi atribuyíu a que M87 naciera tres la fusión de dos galaxia anteriores con furacos negros supermasivos nel so centru y que al fundise estos acabara ellí, ó tamién a que'l jet hubiera propulsado al furacu negru a ésa distancia^[16]).

En 2013/08/22 publicóse un estudiu basáu n'observaciones realizaes dende 1995 hasta 2008 por diversos especialistes del universu fondu aprovechando les posibilidaes del Telescopiu espacial Hubble. Llograron una serie de películes a intervalos qu'amuesen un remexu de plasma de 5.000 años lluz de llargu que ye espulsáu d'un furacu negru supermasivu. Esi furacu negru paez que s'asitia nel centru de la galaxa M87. Paez qu'atopó evidencies que suxeren el movimientu n'espiral d'esi remexu, creando un campu magnético en forma de héliz qu'arrodia al furacu negru. Na parte esterior del remexu un grupu de gas brilloso, al que llamaron “nuedu B”, paez que va en zig-zag.^[17][18]

Otros autores nieguen que tal desplazamientu esista.^[19] En M87 tamién s'atopó una fonte intensa de rayos X, y la so proximidá significa que ye una de les radiogalaxies meyor estudiaes.

Hai gas cayendo escontra la galaxa a un ritmu de 2-3 mases solares per añu, gran parte del cual acaba na rexón central d'ésta y que siquier en parte paez venir de una galaxa menor rica en gas que ta siendo absorbida por M87.^[20]

El mediu interestelar d'ésta galaxa ta ocupáu por un gas arriquecíu n'elementos cómo carbonu y nitróxenu, que fueron producíos sobremanera por estrelles esistentes na Caña asintótica xigante, y osíxenu y fierro producíos por supernoves, sobremanera de tipu Ia. La bayura d'estos elementos ye de la metá de la bayura nel Sol hasta un radiu de 4 kiloparsecs, aumentando a partir d'ésti radio.

M87, finalmente, cuenta con diversos filamentos de polvu con mases d'alredor de 10000 mases solares, y otros de gas caliente que paecen venir de la galaxa menor en procesu d'absorción mentada antes,^[21] y ta arrodiada por un halo de gas caliente.

Nes imáxenes realizaes pol telescopiu espacial Hubble en 1999, el movimientu del remexu de materia de la M87 foi midíu de cuatro a seis veces la velocidá de la lluz. Esti movimientu ye la resultancia visual de la velocidá teoría de la relatividá relativista del remexu de materia, y non d'un movimientu superlumínico verdaderu. La detección de tal movimientu sofita la teoría que cuásares, oxetos BL Lacertae y radiogalaxies pueden ser el mesmu fenómenu, conocíu como galaxes actives, vistes dende distintes perspectives.;^[22] ello ye que dalgunos astrónomos suxirieron que M87 pue ser en realidá una galaxa de tipu BL Lacertae (anque, a diferencia d'otros oxetos d'ésta clase, con un nucleu de poco rellumu comparao col restu de la galaxa) que vemos dende un ángulu desfavorable p'apreciar les propiedaes d'esti tipu d'oxetos^[23][24]

Les observaciones realizaes pol telescopiu espacial Chandra indiquen la presencia de llazos y aniellos nel gas caliente d'emisión de rayos X que s'estiende pol cúmulu y arrodia a la M87. Estos llazos y aniellos son formaos por ondes de presión. Les ondes de presión son causaes pola variaciones na velocidá en que la materia ye eyectada pol furacu negru supermasivu en remexos. La distribución de los llazos suxeren que les erupciones menores asoceden cada seis millones d'años. Unu de los aniellos, causáu por una erupción mayor, ye una onda de choque de 85.000 años lluz de diámetru alredor del furacu negru. Otra carauterística notable son los finos filamentos d'emisión de rayos X que s'estienden hasta un llargor de 100.000 años lluz y un gran cuévanu nel gas caliente causada por una gran erupción hai 70 millones d'años.

A diferencia de lo qu'asocede n'otres galaxia elíptiques xigantes asitiaes nel centru de cúmulos de galaxes cómo por casu NGC 6166, les erupciones regulares torguen que'l gas caliente qu'enllena'l mediu intergaláctico del cúmulu de Virgo caya escontra'l centru d'ésta galaxa esfreciéndose y formando estrelles,^[25] lo qu'implica que la evolución de la M87 pudo ser afeutada en gran midida torgando que se convirtiera nuna galaxa espiral de gran tamañu. Les observaciones tamién significaron la presencia d'ondes de soníos: 56 octaves per debaxo del Do pa les erupciones menores y 58 o 59 octaves per debaxo del Do pa les mayores.^[26]

La M87 ye tamién una fonte de rayu gamma. Los rayos gamma son los más enerxéticos del espectru electromagnéticu; más d'un millón de vegaes de mayor intensidá que la lluz visible. Los rayos gamma procedentes de la M87 empezaron a ser reparaos a finales de la década de 1990, pero más tarde, telescopios HESS, los científicos midieron la variación del fluxu de rayu gamma y afayaron que los cambeos producir en cuestión de díes.

Aceptóse que nel centru de la M87 atópase un furacu negru supermasivu, con una masa de dellos miles de millones de mases solares. Sicasí, el fechu de que les variaciones puedan camudar nunos díes, fai que la redolada inmediata al furacu negru supermasivu de la M87, con un tamañu similar al Sistema Solar,^[27] seya la llocalización más prometedora de rayu gamma. Polo xeneral, a menor superficie, mayor rapidez de variación y viceversa.

• NGC 1316
• NGC 5128

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Galaxa elíptica M87.
• Messier 87, SEDS Messier (n'inglés)
• Astronomy Picture of the Day 5 d'abril de 1997 (n'inglés)
• Astronomy Picture of the Day 1 de payares de 2001 (n'inglés)
• Astronomy Picture of the Day 16 de xunu de 2004 (n'inglés)