1848er-Revolution z Italie

Wie au z Ditschlond het s kei Staat Italie gäh in de Zit vun de 1848er-Revolutione, aber e Blätzlihääs vun Staate. Di wichtigschti devu sin s Kinigrich vun Beide Sizilie im Siide, de Kirichestaat un d Toskana in de Mitti, s Kinigrich vu Sardinie un im Nordweschte s Pietmont gsi. Eschtrich het s Kingrich Lombardei-Venetie regiert im riche Nordoschte um Mailond un Venedig. Des sin alles absoluti Monarchie gsi. D Staate z Italie sin aber sozialer mit de arme Lit umgange wie amenort onderscht z Eiropa zue däre Zit. Au di armi Lit hän meischt e Stickl Lond ghet un im Norde hen d Fraue e bessri Stellung ghet un om gsellschaftlige Lebe teilgnumme.

Di italienisch Halbinsel isch meh londwirtschaftli orientiert gsi, wie d Rescht vun Eiropa. Nume Russlond het noch eso ne stariki londwirtschaftligi Uusrichtung ghet, aber dert het s 1848 kei Revolution gäh. D Priis vun de Frucht het stariki Schwonkunge ghet wäge Iifuehre us em Uuslond un d Londwirtschaft isch au nit so effizient gsi, wie amenort ondersch. S het in de 1840er Hungerufständ gäh. Radikali Gruppe hän si au z Rom bildet.

Politisch hän di riche und gebildeti Italiener e liberali Regierung welle un, dass d Eschtricher us em Nordoschte abziege. Des isch kontrovers diskutiert worre und gmäßigti wie au radikali Ideä sin in d Debatte iigflosse. Au wän di gmäßigti und radikali Kräft einig gsi sin, dass d Eschtricher s Lond hätte solle verlosse, hän di Gmäßigte e Konförderation vun de Kinigrich welle. De Kleriker Vinzenco Giobarti het e Konförderation unter em Papscht gsuecht. Di Radikali hän noch de Grindung vun ere vereinigti Republik gruefe. Däre ihre Fiehrer isch de Giuseppe Mazzini gsi. In d 1830er het er La Giovine Italia grindet. Des isch e Organistion gsi, wu verschideni fehlgschlageni Ufständ unterstitzt het.

E paar Reforme sin vum Kirichestaat uusgonge. Nochdäm de Pius IX. 1846 zum Papscht gwählt worre isch het er politischi Amneschtie durichgfiehrt un de Zittunge meh Frejheit gäh. Des het s sich zerscht oghert wie wänn d Bemiejunge vum Giobarti Fricht trait hätte. Viil Druck isch deno uf di lokale Regierunge usgiebt worre. Im Winter 1847-48 hän d Kinig gmäßigte Verfassunge iigfiehrt, zum Ufständ z verhindere. Bis März 1848, wu di letscht un di wichtigscht im Pietmont iigfiehrt worre isch, sin alli, bis uf s eschtrichisch Gebiet, formell parlamentarischi Monarchie worre.

Lombardei-Venetie isch e urueigs Gebiet gsi. S isch uf eire Site de om wingischte korrupt Teil vun Italie gsi, aber d Lombardei isch som dichteschte bevelkert Lond z Eiropa gsi un d Ernährungssituation isch schwirig gsi. No schwiriger isch s worre, wu Eschtrich noch eme Gränzkonflikt d Schtadt Ferrara im Kiricheschtaat im Juli 1847 iignumme het. Noch em Protescht vum Papscht sin si aber wider abzoge.

D Burger vu Mailond hen plont, s Rauche uns Glicksspil zum 1. Jänner 1848 iizstelle. Beides het di eschtrichisch Stiirkasse gfillt ghet. Eschtrichischi Soldate hen deno bal 61 Italiener verschosse. D Burger hen sich bewaffnet un bis d Nochricht vun de Ufständ z Wien onkumme isch, hän d Mailänder di eschtrichisch Soldate in de Zyt vum 18. bis zum 22. März 1848 us Mailond vertribe ghet. Ugfähr um des Zit hän Ufständ in verschidene Städt un Derfer ofonge. Z Venedig isch d Republik usgruefe un d Uuabhängikeit erklärt worre. D Mailänder Fiehrer vum Ufstond hen fir d Konsolidierung vu de Revolution un fir dass di Radikali nit hoch kumme, ihri Loyalität zum Kinig vun Sardinie Karl Albert erklärt un hän en iiglade, d Kräft z vereinige.

Noch e paar Verzegerunge isch om 24. März d Piemonteser Armee in d Lombardei iimarschiert un de eschtrichisch Heerfiehrer, de Feldmarschall Radetzky het sich in de Zwischezit in d Quadrilateo, e Grupp vu vier Feschtunge (Peschiera, Mantova, Legnago un Verona) uf halbem Weg zwische Mailond un Venedig zruckzoge.

Noch däm sin de Papscht, d Grossherzog vun de Toskana un de Kinig vu beide Sizilie vum Volk unter Druck gsetzt worre, Truppe gege Eschtrich z schicke.

De Karl Albert vun Sardinie het uf d Volksabstimmunge wäg em Oschluss vun verschidene Städt on em Pietmont gwartet, wu sich as strategische Fähler rusgstellt het. In d Zwischezit het de Druck uf de Papscht noglu und de Pius IX het sini Meinung gändert. Er het gmeint, er kon nit e Krieg zwische zwei katholische Länder unterstitze. wäge däm het er im Mai sinni Truppe zruckzoge un Ondri sin em gfolgt.

Jetz isch s nume no ne Krieg zwisch em Pietmont un Eschtrich gsi. Trotz dass verschideni Revoluzzer wie die vun Venedig un di Frejwillig vum Garibaldi ghulfe hän, het sich do s militärisch Glick gwendet un d Eschtricher hen wider Fueß gfasst. Aber wil s z Wien au ne Ufschtond gäh het un z Ungarn e Rebellion, hen d Eschtricher de Radetzky ogwisse, Freindschaft z schliesse. Des het de Radetzky aber ignoriert. Om End het er sinni Kanonier ogwise, Gnad walte z lu, wel s de Italiener eso elendig gange isch

D Italiener sin z Custozza om End vum Juli gschlage un noch Mailond zruckdrängt worre. D Eschtrichter hen de Zivilischte freijer Abzueg gwährt un Mailond het di halb Bevelkerung verlore. De Karl Albert het deno bschlosse die Stadt ufzgäh. Si isch deno om 7. August gfalle. Är het deno e Waffeschtillstond mit em Radetzky gschlosse un isch hinter di alt Grenz om Ticino zruckkehrt.

1849 het s Pietmont e neijer Feldzueg gege Eschtrich ogfonge, wu aber om 23. März bi Novara zrukgschlage worre isch. Eschtrich het au desmol uf territoriali Forderunge verzichtet, aber de Karl Albert het zue Gunschte vun sinnem Sohn Viktor Emanuel II. miesse abdonke un isch in s Exil gonge. Aber sini Verfassung het sich ghalte un s Pietmont het im negschte Johrzehnt di einzig parlamentarisch Regierung z Italie ghet.

Au wän de Krieg zwisch em Pietmont un Eschtrich im Auguscht ufghert het, isch d Situation usicher blibe. Venedig selber isch immr no gege Eschtrich gstonde. D Sizilianer hen gege de Ferdinand vun beide Sizilie gfochte un neiji Uständ het s in Städt wie Bologna gäh.

De wichtigscht nej Ufstond isch aber z Rom gsi, wu om 15. November de Premier vum Kirichestaat, de Pellegrino Rossi umbrocht worre isch.

E Gwaltwelli isch verhindert worre, un keiner, au nit de Papscht, het e Strof gfordert. De Papscht isch in d Feschtung vun Gaeta gflichtet, de Grossherzog Leopold vun de Toskana het sich noch em ondre Ufstond zue nem gsellt.

Z Rom hen di neijie Autoritäte populäri Gsetz zuer Abschaffung vun Stiire gmacht un Ärbet fir d Lit gschaffe. De Garibaldi un de Mazzini sin uf Rom kumme, zum e "Rom vun de Lit" z schaffe. Di remisch Republik isch usgruefe worre. Au wän si s nit gschafft hän, d Wirtschaft z ferdere, het des d Lit inschpiriert, e bessri Nation z schaffe.

De Mazzini het d Situation vun de Arme dramatisch verbessert. Är het s Kirichelond gnumme un de friejere Libeigene gäh, wu jetz frej gsi sin. Er het Gfängnisrefome gmacht, e Pressefrejheit gschaffe un e weltligi Bildung fir alli Lit.

Di extrem Inflation het d Republik arig belaschtet, un d Truppe zue de Unterstitzung vum Pietmont gege Eschtrich hätte Rom schutzlos dosteh lu, aber d Bedrohung isch vun ere ondri Sitt kumme. Z Fronkrich het de Präsident Louis Napoleon, wu speter Kaiser worre isch, d Unterstitzung vun de Katholike brucht, un er het deno entschide Truppe fir de Papscht uf Rom z schicke.

D Franzose sin om 20. April 1849 glondet, aber d Truppe vum Garibaldi hen s wider in d See zrucktribe. Rom isch deno vum Juni bis zum Juli belagert un am End vun de Franzose erobert worre. D Franzose sin gmäßigt gsi, si sin als liberal ogsähne worre un de Papscht isch erscht zruckkumme, wu ner sicher gsi isch, dass d Franzose nix meh im Schild gfiehrt hän.

De Garibaldi isch in d USA gflichtet, aber in d 1850er zruckkumme un het ghulfe Italie unter de Fiehrung vum Pietmont z vereinige. De Mazzini isch uf Änglond gflichtet un het sich us de Gschicht verbschidet.

Wu Rom gfalle gsi isch, isch nur no Venedig ibrig blibe. D Eschtricher hen d Stadt im Winter 1848-49 belagert. E Wiili sin Blokadebrecher durichkumme un hen d Stadt mit Esse versorgt. Aber bal het s nix meh z esse gäh. D Venezianer het deno Endi Auguscht ufgäh.

S isch umstritte, eb de Karl Albert e vereinigt Italie het welle schaffe oder eb er nume s Piemont het welle erwittre.

In de Gebiet, wu vun de Eschtricher wider iignumme worre sin, sin viile effentlich usgeißlet worre. 900 sin wäge Waffebsitz hiigrichtet worre. Richi Revoluzzer hen hochi Strofe mieße zahle oder si hän ihre Eigetum verlore. Ähnligi Repressione het s au in ondre Teil vu Italie gäh, wu d Kinig gstiirzt worre sin.

• D Ergebnis vun de 1848er-Revolutione

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Revolutions_of_1848_in_the_Italian_states“ vu de änglische Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.