Vi Hilbert

D Vi “taqʷšəblu” Hilbert-Anderson isch am 24. Juli 1918 uf d Wält cho und am 19. Dezämber 2008 gstorbe. Si isch en US-amerikanischi Frau und en indianischi Kultur- und Sproochaktivischtin, Gschichteverzellerin und Lehrerin gsi.

D Vi Hilbert isch vom indianische Stamm vo de Obere Skagit cho, wo im Tal vom Fluss Skagit im amerikanische Bundesstaat Washington läbt. Si isch d Dochter vom Charlie und der Louise Anderson gsi und het vo Geburt häär der yheimisch Name taqʷšəblu gha. Ihre Vater isch Fischer und Bootmacher gsi. D Vi isch in ihrere Jugend i vil verschideni Schuele ggange, dehei het si mit Muetter und Vatter aber nume i der alte Mundart vo de Obere Skagit gredt, und so het si die Muettersprooch besser lehre könne weder anderi Lüüt vo ihrem Stamm.

D Hilbert isch drüümol ghüroote gsi; vom dritte Maa, em Henry Donald Hilbert, eme Agstellte vo der US-Navy, wo si vonnem ane 1945 d Frou worden isch, het si der Familiename, wo si sider treit het. S Hilberts sin z Seattle gwohnt bis ane 2003, wo si wider is Indianerreservat vo de Skagit zrugg ggange sin. D Vi Hilbert het drüü Chind gha. Si het i ganz verschidene Prüef gschaffet.

D Indianerin isch am Änd di Stammeseltischti vo den Obere Skagit und die letschti gis, wo die alte indigeni Stammessprooch, der Skagit-Dialäkt vom Lushootseed, no ganz und mit allne Eigeheite het chönne rede. Und si het das öfentlech und mit Überzüügig gmacht, zum zeige ass es die Minderheitesprooch no git. Zum d Erinnerig a das alte regionale Idiom z erhalte, het d Vi – mit der Hülf vo andernen Autoore und vom Burke-Museum – für ihri Stammessprooch e Grammatik und es Wörterbuech gschribe, und si het Schrifte mit Gschichte und geografische Sache und Fluernäme vo ihrere Heimetlandschaft usegää. Ane 1967 het si der Sproochforscher Thom Hess troffe, wo den grad an ere Lushootseed-Grammatik gschafft het. Är het si in sini Sproochkürs a der Uni Washington mitgnoo und het se scho gly sälber lo Schuel ggä. Füfzää Joor lang, bis 1988, het si a der Uni Sprooche glehrt. D Vi Hilbert het sech der Gruppe vo de yheimische Gschichteverzeller z Seattle und au der nazionale Gselschaft vo de Gschichteverzeller agschlosse.

Wägen all dämm het ere d Regierig vom Bundesstaat ane 1989 der Titel Washington State Living Treasure – uf Düütsch «Läbige Kulturschatz vom Staat Wshington» – gää, und der amerikanisch Presidänt Bill Clinton het ere ane 1994 d Mitgliidschaft i der nazionalen Organisazioon für s Kulturerb vo den USA gää; die Uszeichnig het er d Hillary Clinton persönlech brocht.

Z Seattle het me eme Huus vo der Universiteet der Name vo der Vi Hilbert gää, und au em botanische Garte; dä heisst taqʷšəblu Vi Hilbert Ethnobotanical Garden.^[1]

• Hess, Thom and Vi Hilbert. Lushootseed Book 1; The language of the Skagit, Nisqually, and other tribes of Puget Sound. An Introduction. Lushootseed Press 1995
• Hess, Thom and Vi Hilbert. Lushootseed Book 2 (Advanced Lushootseed). Lushootseed Press, 1995
• Thom Hess: Lushootseed Reader with Introductory Grammar. Missoula 1995.
• Hilbert, Vi: Haboo: Native American Stories from Puget Sound. Seattle: University of Washington, 1985
• Hilbert, Vi, Crisca Bierwest, Thom Hess: Way of the Lushootseed People. Ceremonies & Traditions of North Puget Sound's First People. 3. Uflaag, Lushootseed Press, 2001

• Janet Yoder, Vi Hilbert, Jeanette Weston: Writings about Vi Hilbert. Seattle 1993.

• d Vi Hilbert

1. ↑ der botanisch Garte taqʷšəblu Vi Hilbert. Archiviert vom Original am 12. März 2017; abgruefen am 2. März 2019.