Hypatia

Dä Artikel bhandlet d Filosofin. Wyteri Bedütige vo „Hypatia“ findsch doo.

D Hypatia (au Hypatia vo Alexandria, altgriechisch: Ὑπατία, Hypatía; * um 355 z Alexandria; † Merz 415 oder Merz 416 z Alexandria) sich e griechischi spootantiki Mathematikere, Astronomin und Filosofin gsi.

Vo iire Wärk isch nüt me umewääg und au vo iirer Leer kennt mä käni Äinzelhäite. Si het öffentlig Underricht gee und vermuetlig dr Neuplatonismus verdrätte, wo mit künischem Gedankeguet aagriicheret gsi isch. Als Verdrätere von ere nitchristlige filosofische Dradizioon het si z Alexandrie, wo denn meerhäitlig christlig gsi isch, zu dr verfolgte pagane Minderhäit ghöört. Si het aber lang chönne Underricht gee ooni gstöört z wärde und het e hoochs Aasee gnosse. Schliesslig isch si aber s Opfer vom ene politische Machtkampf worde, wo dr Chilleleerer Kyrill vo Alexandria in religiöösi Geegesetz instrumentalisiert het. En ufghetzte Mob us christlige Laiebrüeder und Mönch het si in e Chille brocht, dört umbrocht und iiri Liiche verstücklet.

D Noochwält erinneret sich an d Hypatia vor allem wäge iirem Mord. Sit em 18. Joorhundert wird dä Fall vo Häideverfolgig vilmol vo Kritiker vo dr Chille as Bischbil für Intoleranz und Wüsseschaftsfindlikäit aagfüert. Modärni nitwüsseschaftligi Daarstellige und belletristischi Bearbäitige vom Stoff zäichne e Bild, wo die antiki Überlieferig usschmückt und zum Däil stark veränderet. Us feministischer Sicht wird d Filosofin as e früeji Verdrätere von ere emanzipierte Wiiblikäit daargstellt, wo mit überläägenem Wüsse usgstattet gsi isch, und as Opfer von ere frauefindlige Haltig vo iire Gegner.

Zur Zit vo dr Hypatia het s no drei anderi Fraue gee, wo sich mit Filosofii und villicht au mit Mathematik befasst häi, d Sosipatra vo Pergamon und d Frau vom Maximos vo Efesos, wo zun ere eltere Generazioon ghöört häi, und d Asklepigenia vo Athen, wo zur gliiche Zit gläbt het und d Dochter vom ene Filosofe-Riwal, em Plutarch vo Athen, gsi isch.

No vor dr Hypatia het s e Frau gee, wo noch em Züügnis vom Pappos z Alexandria Mathematik underrichdet het, d Pandrosion.

• Henriette Harich-Schwarzbauer: Hypatia. Die spätantiken Quellen (= Sapheneia. Band 16). Peter Lang, Bern u. a. 2011, ISBN 978-3-0343-0699-7 (Habilitationsschrift in überarbeiteter Fassung; Quellentexte mit Einleitung, Übersetzung und Kommentar; Besprechung bei sehepunkte)

Übersichtsdarstellige, Handbüecher

• Henriette Harich-Schwarzbauer: Hypatia. In: Christoph Riedweg u. a. (Hrsg.): Philosophie der Kaiserzeit und der Spätantike (= Grundriss der Geschichte der Philosophie. Die Philosophie der Antike. Band 5/3). Schwabe, Baasel 2018, ISBN 978-3-7965-3700-4, S. 1892–1898, 2131 f.
• Christian Lacombrade: Hypatia. In: Reallexikon für Antike und Christentum. Band 16, Hiersemann, Stuttgart 1994, ISBN 3-7772-5006-6, Sp. 956–967.
• Silvia Ronchey: Hypatia the Intellectual. In: Augusto Fraschetti (Hrsg.): Roman Women. The University of Chicago Press, Chicago/London 2001, ISBN 0-226-26094-1, S. 160–189, 227–235.
• Henri Dominique Saffrey: Hypatie d’Alexandrie. In: Richard Goulet (Hrsg.): Dictionnaire des philosophes antiques. Band 3, CNRS Éditions, Bariis 2000, ISBN 2-271-05748-5, S. 814–817.

Monografie, Undersuechige

• Michael A. B. Deakin: Hypatia of Alexandria. Mathematician and Martyr. Prometheus Books, Amherst (Nöi York) 2007, ISBN 978-1-59102-520-7.
• Maria Dzielska: Hypatia of Alexandria. Harvard University Press, Cambridge (Massachusetts) 1995, ISBN 0-674-43775-6.
• Silvia Ronchey: Ipazia. La vera storia. Rizzoli, Mäiland 2010, ISBN 978-88-17-0509-75
• Edward J. Watts: Hypatia. The Life and Legend of an Ancient Philosopher. Oxford University Press, Oxford 2017, ISBN 978-0-19-021003-8.

Rezepzioon

• Véronique Gély: Hypatia. In: Der Neue Pauly (DNP). Band Suppl. 8, Metzler, Stuttgart 1996–2003, ISBN 3-476-01470-3, Sp. 525–534.

 Commons: Hypatia – Sammlig vo Multimediadateie

• Literatur vu un iber Hypatia im Katalog vu dr Dütsche Nazionalbibliothek
• Texte zu Hypatia (änglisch)
• Synesios von Kyrene, Brief 154 an Hypatia, änglisch (Memento vom 26. Juni 2008 im Internet Archive)
• Johannes von Nikiu, Chronik 84.87–103 (änglisch)
• Wolfgang Meyer, Hypatia von Alexandria, Heidelbärg 1886, google books
• Richard Hoche: Hypatia, die Tochter Theons, Göttinge: Kaestner 1860 (Sonderabdruck aus Philologus, Band XV, Heft 3), google books

Übersetzig vom e Däil vom Ardikel «Hypatia» us dr dütsche Wikipedia.