Pretoria-Tshwanenaamverandering

Die Pretoria-Tshwanenaamverandering is formeel begin toe die Raad van die Stad van Tshwane Metropolitaanse Munisipaliteit gedurende sy vergadering op 7 Maart 2005 besluit het om die Stad van Tshwane formeel as 'n geografiese pleknaam te registreer op die databasis van die Suid-Afrikaanse Geografiese Name Raad (SAGNR) in terme van die SAGNR Wet 118 van 1998. Die Stad van Tshwane Metropolitaanse Munisipaliteit, waarin Pretoria, en 'n aantal omliggende dorpe geleë is, bestaan sedert 6 Desember 2000. [1].

Op 6 April 2005 is 'n kennisgewing in die koerante Beeld, Pretoria News en die Sowetan gepubliseer waarin die Raad kennis gegee het van sy besluit, en die publiek uitgenooi het om binne twee weke menings, sienings, opmerkings en/of voorstelle ten opsigte van die besluit skriftelik aan die Raad oor te dra. Op 26 Mei 2005 het die Suid-Afrikaanse Geografiese Nameraad, wat gekoppel is aan die Direktoraat vir Erfenis in die Department van Kuns en Kultuur, toestemming verleen dat die naam van Pretoria na Tshwane verander mag word.^[1] Hoewel die naamverandering deur die raad goedgekeur is, was dit teen die einde van 2006 nog nie deur die Minister van Kuns en Kultuur, Pallo Jordan goedgekeur nie. Die aangeleentheid is verder oorweeg nadat die minister gevra het dat meer navorsing daaroor gedoen moet word. Sou die minister die naamverandering goedkeur sou die naam in die Staatskoerant gepubliseer word waarna die publiek geleentheid sou hê om kommentaar te lewer. Die Minister kon dan die openbare reaksie na die Raad vir Geografiese Name terug verwys voor hy sy aanbevelings aan die parlement voorlê wat dan oor die saak sou stem.

Verskeie openbarebelangegroepe waarsku dat hulle die naamverandering in die hof sal betwis sou die minister die naamverandering goedkeur. Die naamverandering is as omstrede beskou aangesien dit nie die gevoelens van die groot blanke Afrikaanssprekende bevolking en die geskiedenis van die stad met sy historiese Voortrekker-agtergrond in ag neem nie. 'n Groot deel van die bevolking van die stad beskou dit as politieke en kulturele provokasie.

Die Tshwane Metroraad het na die SAGNR se goedkeuring Tshwane as "Afrika se voorste hoofstad" (Engels: "Africa's leading capital city") begin adverteer. Dit het tot verdere omstredenheid gelei aangesien de naam van die stad nog nie formeel verander is nie. Nadat 'n klag by die Advertensiestandaardeowerheid (ASA) aanhangig gemaak is, is daar beslis dat die advertensie misleidend was en dat dit uit alle media onttrek moet word.^[2] Die Tshwane Metroraad het egter nie advertensies van die "City of Tshwane" gestaak nie. ASA het daarna versoek dat die Tshwane Metro betaal vir advertensies waarin dit erken dat die liggaam die publiek mislei het. Die Metroraad se weiering om aan die versoek te voldoen het daartoe gelei dat ASA die plaas van enige advertensies in die Suid-Afrikaanse media waarin na Tshwane as die hoofstad verwys word, verbied het. ASA mag nog verdere sanksies teen die Metroraad instel wat dit kan verhoed om enige advertensies in die Suid-Afrikaanse media te plaas, insluitend kennisgewings van die raad en die adverteer van vakatures.^[3][4]

Na die beslissing het die Metroraad voortgegaan met die plaas van Tshwane-advertensies op adverstensieborde wat deur die raad besit is en bushaltes oral in die stad. In August 2007 is 'n interne memorandum aan die pers gelek waarin die Tshwane-burgemeester raad by die premier van Gauteng versoek oor die benaming van die munisipaliteit as "City of Tshwane" inplaas van slegs "Tshwane".^[5]

In Augustus 2007 het die Stad Tshwane Metroraad besluit om die naamsverandering-versoek terug te trek, en het besluit om in elke geval alle "Pretoria"-borde met "Tshwane"-borde te vervang. Aksiegroepe het sterk hierteen gereageer, omdat die stad Pretoria steeds bestaan, en die naam nie verander is nie. Verder word gemeen dat dit groot verwarring sal skep aangesien padtekens in byvoorbeeld Centurion wat 'n roete na Pretoria aandui nou die roete na Tshwane aandui, alhoewel Centurion reeds in Tshwane is. Talle ander tegniese probleme word voorsien soos die afstande op borde wat verskillend moet wees vir Tshwane en Pretoria, omdat Pretoria en Tshwane se grense nie op dieselfde plekke val nie. Verdere probleme wat voorkom is Pretoria-Noord wat moontlik Tshwane-Noord gaan word. Pretoria-Noord is langs die Sinoville-area, waar Tshwane-noord buite die noordelike grense van Gauteng val.

Op 28 Augustus 2007 het die hooggeregshof in Pretoria beslis dat "Pretoria nie voor die voet op naamborde met Tshwane vervang mag word nie" en dat geen roete- of rigtingwysers vir Pretoria met Tshwaneborde vervang mag word nie, totdat die hoofaansoek om die naamsverandering van die stad aangehoor is. Die hofgeding het gevolg op 'n brief van die Vryheidsfront Plus vroeër in Augustus waarin die uitvoerende burgemeester dr. Gwen Ramokgopa versoek is om 'n onderneming te gee om geen naamborde te vervang voor die saak in die hof aangehoor is nie. Die hof het die burgemeester se versuim om op die brief te antwoord as met deurdagte bedoeling beskou.^[6]

'n Groep binne die Gay en Lesbiese beweging van Suid-Afrika het hom ten gunste van die naamsverandering uitgespreek en ook daarop aangedring dat die naam van Arcadia, 'n voorstad en woonbuurt van talle vroeëre homofobiese NP-politici en -beamptes in Pretoria, gewysig word na "Gaycardia". Die groep wys op die apartheidsbewind se heksejag op gay mans wat volgens die groep naas swart mense belangrike slagoffers van die Nasionale Party-bewind tussen 1948 en 1994 was.^[7]