[go: up one dir, main page]
Gaan na inhoud

Landkuns

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Spiral Jetty deur Robert Smithson vanaf Rozel-punt, in middel April 2005

Landkuns, aardwerke (terme deur Robert Smithson geskep) of aardkuns is 'n kunsbeweging waarin landskappe en kunswerke onlosmaaklik verbind is. Hierdie kunswerke word in die natuur geskep en bestaan uit 'n kombinasie van natuurlike materiale soos grond, rotse (bodemrots, rotsblokke, klippe), organiese mediums (stompe, takke, blare) en water, sowel as vervaardigde materiale soos beton, metaal, teer of minerale pigmente. In plaas daarvan dat beeldhouwerke in 'n landskap opgerig word, vorm die landskap deel van die wyse waarop die werke geskep word. Daar word dikwels van grondverskuiwingstoerusting gebruik gemaak. Die werke word gewoonlik op afgeleë plekke, ver van bewoonde gebiede aangetref waar dit deur wind en weer verweer word. Baie van die eerste werke wat in die woestyne van Nevada, New-Mexiko, Utah of Arizona geskep is, was efemeries van aard en bestaan vandag slegs as video-opnames of fotografiese dokumente.

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]
Papier ná vier dae op 'n rivieroewer. Deur Jacek Tylicki, S.W. van Lund, Swede, 473 X 354 mm. 1981
Bunjil-geoglief by die You Yangs, Lara, Australië, deur Andrew Rogers. Die gedierte het 'n vlerkspan van 100 meter en bestaan uit 1 500 ton rotse.
Satellietbeeld van die Roden-krater, die terrein van 'n onvoltooide aardwerk deur deur James Turrell buitekant Flagstaff, Arizona.

Landkuns is 'n protes teen "die waargenome kunsmatigheid, plastiese estetika en meedoënlose kommersialisering" van kuns in Amerika in die laat 1960's.[1] Voorstanders van landkuns het museums of galerye as agtergrond van kunsaktiwiteite verwerp en kolossale landskapsprojekte ontwikkel wat die beperkings van tradisionele vervoerbare beeldhouwerke en die kommersiële kunsmark geïgnoreer het. Landkuns is deur minimale kuns en konseptuele kuns geïnspireer, sowel as moderne bewegings soos De Stijl, kubisme, minimalisme en die werk van Constantin Brâncuși en Joseph Beuys. Baie van die kunstenaars wat met landkuns geassosieer word, was by minimale kuns en konseptuele kuns betrokke. Isamu Noguchi se 1941-ontwerp vir Contoured Playground in New York word soms as 'n belangrike vroeë landkunswerk vertolk, al het die kunstenaar sy werk nooit "landkuns" genoem nie, maar bloot "beeldhou". Sy invloed op kontemporêre kuns, landskapsargitektuur en omgewingsbeeldhou kan vandag in baie werke gesien word.

Alan Sonfist het in 1965 met 'n alternatiewe benadering tot werk met die natuur en kultuur na vore gekom deur historiese natuur en volhoubare kuns weer na New York toe terug te bring. Sy inspirerendste werk is Time Landscape, 'n inheemse woud wat hy in die stad New York aangeplant het. Hy het ook verskeie ander Time Landscapes geskep, onder andere Circles of Time in Florence, Italië, wat die historiese gebruik van die land dokumenteer, en onlangs by die deCordova Sculpture Park and Museum buite Boston. Volgens die kritikus Barbara Rose het die kommodifisering en geïsoleerdheid van galerygebonde kuns hom ontnugter. In 1967 het die kunskritikus Grace Glueck in die New York Times verklaar dat die eerste aardwerk deur Douglas Leichter en Richard Saba aan die Skowhegan School of Painting and Sculpture geskep is. Die skielike verskyning van landkuns in 1968 kan aan 'n geslag kunstenaars, hoofsaaklik in hulle laat twintigerjare, se reaksie op die verhoogde politieke aktivisme en die verrysende omgewings- en vrouebevrydingsoperasies toegeskryf word.

Die beweging het in Oktober 1968 met die groepuitstalling "Earth Works"[2] by die Dwan-galery in New York begin. In Februarie 1969 was Willoughby Sharp kurator van die "Earth Art"-uitstalling by die Andrew Dickson White Museum of Art by die Cornell Universiteit, Ithaca, New York. Die kunstenaars het ingesluit Walter De Maria, Jan Dibbets, Hans Haacke, Michael Heizer, Neil Jenney, Richard Long, David Medalla, Robert Morris, Dennis Oppenheim, Robert Smithson en Gunther Uecker. Die uitstalling is deur Thomas W. Leavitt georganiseer. Gordon Matta-Clark, wat op daardie tydstip in Ithaca gewoon het, is deur Sharp genooi om die kunstenaars met die installasie van hulle werke vir die uitstalling te help.

Die Amerikaner Robert Smithson is waarskynlik die bekendste kunstenaar wat in hierdie genre gewerk het. Sy 1968-essay "The Sedimentation of the Mind: Earth Projects" het as kritiese raamwerk gedien vir die beweging as 'n reaksie op Modernisme se losmaking van maatskaplike kwessies. Sy bekendste werk, en waarskynlik die beroemdste landkunswerk, is die Spiral Jetty (1970). Daarvoor het Smithson rots, grond en alge gebruik om 'n lang (460 meter) spiraalvormige pier in Great Salt Lake in Utah te bou. Hoeveel van die werk, indien enige, sigbaar is, hang af van die wisselende watervlakke. Die werk was in stadiums al heeltemal onder water. Smithson se Gravel Mirror with Cracks and Dust (1968) is 'n voorbeeld van landkuns wat wel in 'n galery uitgestal word. Dit bestaan uit 'n hoop gruis langs 'n galerymuur wat gedeeltelik met spieëls bedek is. In sy eenvoud en konsentrasie op die materiale self, openbaar dié en ander landkunswerke 'n verwantskap met minimalisme. Daar is ook ooreenkomste met Arte Povera in die gebruik van materiale wat tradisioneel as "onkunstig" of "waardeloos" beskou is. Die Italianer, Germano Celant, stigter van Arte Povera, was een van die eerste kurators wat landkuns voorgestaan het.[3]

"Landkunstenaars" is oor die algemeen Amerikaners en ander prominente kunstenaars op hierdie terrein sluit in Carl Andre, Alice Aycock, Walter De Maria, Hans Haacke, Michael Heizer, Nancy Holt, Ana Mendieta, Dennis Oppenheim, Andrew Rogers, Charles Ross, Robert Smithson, Alan Sonfist en James Turrell. Turrell het in 1972 aan waarskynlik die grootste landkuns-kunswerk begin werk. Dit het die omvorming van die landskap rondom die uitgewerkte Roden Crater-vulkaan in Arizona behels. Die prominentste nie-Amerikaanse landkunstenaars is waarskynlik die Britse Chris Drury, Andy Goldsworthy, Peter Hutchinson, Richard Long en die Australiër Andrew Rogers.[4] In 1973 het Jacek Tylicki begin om skilderdoeke of papiervelle in die natuurlike omgewing te los om die natuur die geleentheid te gee om self kuns te skep.

Sommige projekte deur die kunstenaars Christo en Jeanne-Claude (wat bekendheid verwerf het deur monumente, geboue en landskappe met lap toe te draai) is ook as landkuns beskou, al stem die kunstenaars self nie daarmee saam nie.[5] Joseph Beuys se konsep van "maatskaplike beeldhouwerk" het "landkuns" beïnvloed, en sy "7000 Eichen"-projek van 1982 wat die aanplant van 7 000 eikebome behels het, toon baie ooreenkomste met "Landkuns"-prosesse. Rogers se "Rhythms of Life”-projek is die grootste kontemporêre landkunsonderneming ter wêreld en bestaan uit 'n ketting van klipstandbeelde of geogliewe op uiteenlopende, eksotiese plekke regoor die wêreld – 12 terreine – van onder seevlak en tot by hoogtes van 4,300 m. Daar is tot drie geogliewe (met groottes wisselend tot 40,000 vk/m) op elkeen van hierdie plekke.

Eduardo Sanguinetti, die Latyns-Amerikaanse filosoof en landargitek, se "Sculptures in Earth" (1979)  is in natuurlike ruimtes geplaas en het funksioneel geraak namate plante en diere hulle tuiste op daardie spesifieke plek in die La Pampa-woestyn gemaak het. In Sanguinetti se essay "Alter Ego" (1986) het hy geskryf: "Spontane aktiwiteit in die natuur... In die natuur is daar 'n soort spontane aktiwiteit. Hierdie konsep bestaan nie by die gekultiveerde mens nie, en as dit in kinders voorkom, is dit soos 'n vae herinnering aan die primitiewe verstand. Die oorlewing van 'n bewustheid van die bonatuurlike in die natuur moet dus in alle landkuns-kunswerke die element wees wat 'Alles verlewendig'."[6][7]

Die Amerikaanse landkunstenaars se duur projekte is hoofsaaklik deur welgestelde kunsbeskermers en privaatstigtings gefinansier. Met die skielike ekonomiese afswaai van die middel 1970's is die meeste van hierdie befondsing gestaak. Met die dood van Robert Smithson in 'n vliegtuigongeluk in 1973 het die beweging een van sy heel belangrikste leiers verloor en begin doodloop. Charles Ross werk steeds aan die Star Axis-projek waarmee hy in 1971 begin het. Michael Heizer gaan voort met sy werk aan City, en James Turrel werk steeds aan die Roden Crator-projek. In die meeste opsigte is "landkuns" vandag deel van hoofstroom openbare kuns, en in baie gevalle word die term "landkuns" misbruik om enige soort kuns in die natuur te etiketteer, selfs al is daar nie 'n konseptuele verband met die avant-garde werke deur die pioniers van landkuns nie.

Kontemporêre landkunstenaars

[wysig | wysig bron]
Eberhard Bosslet, side effect X, Tias, Lanzarote, (2008)
Alberto Burri, Grande Cretto, Gibellina, (1984–1989)

Sien ook

[wysig | wysig bron]
  • Environmental art
  • Environmental sculpture
  • Land Arts of the American West
  • Site-specific art
  • Ecological art
  • Ecofeminist art
  • Ecovention

Verwysings

[wysig | wysig bron]

Aantekeninge

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Natural Art.
  2. ↑ "Leftmatrix". leftmatrix.com.
  3. ↑ "Observatoire du Land Art". obsart.blogspot.fr.
  4. ↑ "Monumental Land Art of the United States". daringdesigns.com.
  5. ↑ Christo and Jeanne-Claude.
  6. ↑ Sanguinetti Eduardo 1984, "Alter Ego" pag. 53, 54 (Pentland, Edinburgh, First Published in 1986 in the English languaje translated from the Spanish in 1986) ISBN 978-0-946270-17-0
  7. ↑ Alter ego – Eduardo Sanguinetti – Google Libros.

Verdere leesstof

[wysig | wysig bron]
  • Lawrence Alloway, Wolfgang Becker, Robert Rosenblum et al., Alan Sonfist, Nature: The End of Art, Gli Ori,Dist. Thames & Hudson Florence, Italy,2004 ISBN 0-615-12533-6
  • Max Andrews (Ed.): Land, Art: A Cultural Ecology Handbook. London 2006 ISBN 978-0-901469-57-1
  • John Beardsley: Earthworks and Beyond. Contemporary Art in the Landscape. New York 1998 ISBN 0-7892-0296-4
  • Suzaan Boettger, Earthworks: Art and the Landscape of the Sixties. University of California Press 2002. ISBN 0-520-24116-9
  • Amy Dempsey: Destination Art. Berkeley CA 2006 ISBN 978-0-520-25025-3
  • Eduardo Sanguinetti,Alter Ego (Pentland, Edinburgh, First Published in 1986 in the English language translated from the Spanish in 1986). ISBN 978-0-946270-17-0
  • Carlos Espartaco, Eduardo Sanguinetti: The Experience of Limit Buenos Aires, Argentina, Ediciones de Arte Gaglianone, first published 1989 ISBN 950-9004-98-7
  • Michel Draguet, Nils-Udo, Bob Verschueren, Bruseels: Atelier 340, 1992
  • Jack Flam (Ed.). Robert Smithson: The Collected Writings, Berkeley CA 1996 ISBN 0-520-20385-2
  • John K. Grande: New York, London. Balance: Art and Nature, Black Rose Books, 1994, 2003 ISBN 1-55164-234-4
  • Eleanor Heartney, Andrew Rogers Geoglyphs, Rhythms of Life, Edizioni Charta srl, Italy, 2009 ISBN 978-88-8158-712-4
  • Robert Hobbs, Robert Smithson: A Retrospective View, Wilhelm Lehmbruck Museum, Duisburg / Herbert F. Johnson Museum of Art, Cornell University,
  • Jeffrey Kastner, Brian Wallis: Land and Environmental Art. Boston 1998 ISBN 0-7148-4519-1
  • Lucy R Lippard: Overlay: Contemporary Art and the Art of Prehistory. New York 1983 ISBN 978-0-394-51812-1
  • Udo Weilacher: Between Landscape Architecture and Land Art. Basel Berlin Boston 1999 ISBN 3-7643-6119-0
  • Edward Lucie-Smith (Intro) and John K. Grande: Art Nature Dialogues: Interviews with Environmental Artists, New York 2004 ISBN 978-0-7914-6194-5
  • David Peat & Edward Lucie-Smith (Introduction & forward) Dialogues in Diversity, Italy: Pari Publishing, 2007, ISBN 978-88-901960-7-2
  • Chris Taylor and Bill Gilbert. Land Arts of the American West. Austin: University of Texas Press; 2009. ISBN 978-0-292-71672-8
  • Gilles A. Tiberghien: Land Art. Ed. Carré 1993/1995/2012

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Landkuns&oldid=2569018"