Avestiese alfabet
| Avestiese alfabet | ||||
| ||||
| Soort skryfstelsel | Alfabet | |||
| Tyd gebruik | 400-1000 v.C. | |||
| Rigting | Regs na links | |||
| Tale | Avesties, Middelpersies | |||
| Stelsels | ||||
| Moederstelsels | ||||
| ISO 15924 | Avst, 134 | |||
| Unicode | Avestan, U+10B00–U+10B3F | |||
| Nota | ||||
| Hierdie bladsy kan fonetiese IFA-simbole of letters uit ander alfabette bevat | ||||
| ||||
Die Avestiese alfabet is ’n skryfstelsel wat omstreeks 226–651 n.C. ontwikkel is om die taal Avesties mee te skryf. Dit is later ook gebruik vir Pazend, ’n metode vir die skryf van Middelpersies wat hoofsaaklik aangewend is vir die Zend-uitleg van die Avesta, die godsdienstige tekste van die Zoroastriese geloof. In die tekste van die Zoroastrisme-tradisie is na die alfabet verwys as din dabireh of din dabiri, Middelpersies vir "die godsdiens se skrif".
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Die Avestiese alfabet is waarskynlik geskep uit ’n behoefte om Avestiese godsdienstige geskrifte te skryf. Anders as ander godsdienste soos die Christendom en Boeddhisme wat godsdienstige geskrifte gehad het, is die Zoroastriese gebede en beginsels gememoriseer en van geslag tot geslag oorgedra omdat die ritme en stembuiging baie belangrik was vir die voordra daarvan. Die rituele wat met die liturgie gepaard gegaan het, het ook nie ruimte gelaat om aandag aan ’n geskrewe teks te gee nie.
Die Avestiese skrif is waarskynlik geskep sodat die Zoroastriste ook hul geloofsbeginsels kon neerpen en so beter met die ander gelowe kon meeding."[1] Dit het ’n groot voordeel ingehou vir die godsdiens: Min mense kon later Avesties verstaan en dit het gelei tot die skep van die Zend-tekste (van Avesties zainti, "verstaan") – ’n uitleg en vertaling van die Zoroastriese geloofsbeginsels wat vandag nog bestaan.
Letters
[wysig | wysig bron]
Die Pahlewi-skrif, waarop die Avestiese alfabet geskoei is, was in algemene gebruik vir verskeie Middeliranse tale, maar dit was nie voldoende vir die skryf van ’n godsdienstaal wat uiterse presisie geverg het nie omdat Pahlewi ’n vereenvoudigde skrif met hoogstens 22 letters was, waarvan baie meer as een klank kon voorstel.
In teenstelling hiermee was Avesties ’n volledige alfabet met baie letters: 37 konsonante en 16 klinkers. Dit word van regs na links geskryf, nes Pahlewi. Die letters word nie verbind nie en koppelletters is skaars[2] Woorde en die einde van die eerste deel van ’n samestelling word met ’n punt geskei.
Die volgende lys toon die letters in die volgorde en getranskribeerde vorm volgens Hoffmann (1996):
- Klinkers
- a ā å ā̊ ą ą̇ ə ə̄ e ē o ō i ī u ū
- Konsonante
- k x x́ xᵛ g ġ γ c j t ϑ d δ t̰ p f b β ŋ ŋ́ ŋᵛ n ń ṇ m m̨ ẏ y w r s z š ž š́ ṣ̌ h
Unicode
[wysig | wysig bron]Die Avestiese alfabet is tot die Unicode-standaard gevoeg in Oktober 2009, met die uitreiking van weergawe 5.2. Die Unicode-blok daarvan is U+10B00–U+10B3F.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- Hoffmann, Karl (1989), "Avestan language", Encyclopaedia Iranica, 3, Londen: Routledge & Kegan Paul, pp. 47–52.
- Kellens, Jean (1989), "Avesta", Encyclopaedia Iranica, 3, Londen: Routledge & Kegan Paul, pp. 35–44.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]Sien ook
[wysig | wysig bron]Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
