Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Jelito cienkie odpowiada między innymi za wchłanianie i trawienie składników odżywczych, przede wszystkim białek, tłuszczów i węglowodanów. Kosmki jelitowe odgrywają we wchłanianiu jedną z głównych ról.
Kosmki jelitowe: co to jest?
Kosmki jelitowe (łac. villi intestinales) to palczaste wypustki, które pokrywają całą wewnętrzną powierzchnię błony śluzowej jelita cienkiego. Mają zdolności absorpcyjne (wchłaniające) - zwiększają powierzchnię chłonną jelita cienkiego aż 23 razy! Każdy z nas ma około 10 milionów kosmków; powierzchnia chłonna jelita cienkiego może dochodzić nawet do 200 metrów kwadratowych.
Kosmki jelitowe: budowa
Każdy kosmek ma od 0,3 do 1,5 milimetra długości. Zawiera naczynia krwionośne i limfatyczne, dzięki którym składniki pokarmowe są wchłaniane przez kosmek do obiegu. Tkanka nabłonkowa kosmków to tkanka nabłonkowa włoskowata. Włoski nabłonka to mikrokosmki, które dodatkowo zwiększają powierzchnię chłonną. Mikrokosmki znajdują się na brzegach kosmków - kształtem przypominają rąbki.
> Zobacz: BÓL ŻOŁĄDKA: o czym świadczy? Przyczyną nie musi być problem z układem pokarmowym
Rąbki kosmka jelitowego, czyli rąbki szczoteczkowe, wydzielają enzymy trawiące cukier (sacharaza), gluten (gliadynaza) czy laktozę (laktaza). Gdy rąbków jelitowych zabraknie lub są uszkodzone, dochodzi do niedoborów enzymów i problemów z wchłanianiem.
Kosmki jelitowe: choroby
Nieprawidłowe działanie kosmków jelitowych prowadzi do zaburzeń wchłaniania, niedoborów składników odżywczych w organizmie oraz niedożywienia. Niszczenie się kosmków jelitowych to tzw. spłaszczenie. Jedną z chorób niszczących kosmki jelitowe jest celiakia. Inna nazwa celiakii to choroba trzewna oraz enteropatia glutenowa. Polega na nietolerancji glutenu.
Z celiakii się nie wyrasta (w przeciwieństwie do alergii pokarmowej, która może przejść z wiekiem). Celiakia jest prawdopodobnie schorzeniem genetycznym. Towarzyszą jej biegunki, wzdęcia, bóle brzucha, a także różne dolegliwości pozornie niezwiązane z układem pokarmowym - anemia, bóle kości i stawów, obrzęki, zaniki mięśni, nawet padaczka, brak miesiączek czy impotencja.
Celiakii nie można zdiagnozować samodzielnie - musi to zrobić lekarz. Modne dziś produkty bezglutenowe są ratunkiem dla chorych na celiakię, jednak glutenu nie powinny unikać osoby zdrowe. Na celiakię nie ma leku. Dolegliwości może złagodzić jedynie dieta bezglutenowa stosowana do końca życia. Jak odbudować kosmki jelitowe? Błona śluzowa jelita wraz z kosmkami jelitowymi odbudowuje się po kilku miesiącach odpowiedniego odżywiania; czasem (w poważniejszych przypadkach) potrzebuje kilku lat. Więcej o celiakii dowiesz się stąd.
> Przeczytaj: Nie jesz glutenu, bo to modne?Jeśli nie masz diagnozy, że trzeba odstawić, możesz sobie zaszkodzić
Można spotkać się z poglądem, że spożywanie glutenu prowadzi do cukrzycy. Sprawdza się to jedynie w przypadku osób chorych na celiakię. Zniszczone (spłaszczone) kosmki jelitowe sprawiają, że ściany jelita są bardziej przepuszczalne. Może to doprowadzić do odpowiedzi immunologicznej organizmu, w wyniku której zniszczeniu ulegną komórki beta produkujące insulinę. Ci, którzy z nietolerancją glutenu nie mają nic wspólnego, nie muszą się obawiać, że spożywanie go spowoduje u nich cukrzycę. Więcej informacji o glutenie i jego związku z cukrzycą w artykule "Krążą mity o cukrzycy. Jak jest naprawdę?".
Częściowy zanik kosmków jelitowych towarzyszy zespołowi rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Chorobę mogą wywołać nieprawidłowości anatomiczne jelit, zaburzenia motoryki jelit, nieprawidłowe pH soku żołądkowego, obniżona odporność organizmu, zespół jelita drażliwego czy podeszły wiek. Objawy ZBR to między innymi bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, spadek masy ciała, niedobory witamin D i A, obniżona odporność. Zespół rozrostu bakteryjnego jelita szczegółowo opisany jest tutaj.
Moda na dietę bezglutenową to ściema. Poznaj 6 popularnych mitów o glutenie, na które nie ma dowodów
