Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Żeby zrozumieć różnicę pomiędzy przytomnością a świadomością, należy dokładnie określić, co się pod tymi pojęciami kryje. Przytomność to termin prostszy do zdefiniowania, powszechnie używany w medycynie. Świadomość znacznie wykracza poza pole fizjologii; od dawien dawna jest przedmiotem zainteresowania filozofów i artystów.
Świadomość: co to jest?
Świadomość to zdawanie sobie sprawy z własnego zachowania (czynów i myśli). W kategoriach medycznych świadomość można opisać jako stan fizjologiczny ośrodkowego układu nerwowego, który jest uzależniony od funkcjonowania kory mózgowej i układu siatkowatego, charakteryzujący się wiedzą o tym, gdzie się jest, co się robi i kiedy to się dzieje. Świadomość to najwyższy stopień przytomności.
> Przeczytaj: UKŁAD NERWOWY - budowa, funkcje i najczęstsze dolegliwości
Świadomość to nie pojęcie wyłącznie medyczne; odgrywa ważną (jeśli nie kluczową) rolę w filozofii i literaturze. Istnieje wiele teorii na temat istoty świadomości; wystarczy wspomnieć nauki Freuda, w których podzielił psychikę ludzką na świadomość, przedświadomość i nieświadomość. Nie ma jednej ostatecznej definicji świadomości - najbardziej neutralną i zrozumiałą jest ta medyczna.
Człowiek nieświadomy, czyli jaki?
Z definicji świadomości wynika, że człowiek nieświadomy nie zdaje sobie sprawy albo ma problem z obiektywnym postrzeganiem swojego zachowania, położenia i upływu czasu. Pozostaje jednak wrażliwy na bodźce dźwiękowe czy dotykowe; może się poruszać, mówić, wykonywać rozmaite czynności (w mniejszym lub większym stopniu).
Zaburzenia świadomości dzieli się na jakościowe i ilościowe. Ilościowe zaburzenia świadomości to somnolencja (senność patologiczna, zaburzony rytm dobowy), półśpiączka (tzw. sopor, chory reaguje na bodźce, potrafi też powiedzieć kilka słów, ale nie jest w stanie wykonać złożonych czynności) i śpiączka. Jakościowe zaburzenia świadomości to przymglenie (poruszanie się jak we mgle, utrudniony kontakt, zaburzenia poczucia czasu i miejsca) oraz zmącenie (urojenia, nagłe zmiany nastroju ze skrajności w skrajność, utrudniony kontakt).
Zespoły zaburzeń świadomości to przymglenie proste, zespół zamroczeniowy (zamroczenie proste i złożone; roztargnienie, zaburzenia pamięci), zespół majaczeniowy (delirium, które może wynikać z nadmiernego spożycia alkoholu), zespół onejroidalny (stan oniryczny, podobny do snu, objawiający się halucynacjami, często z określoną fabułą) oraz zespół splątaniowy (tzw. splątanie, charakteryzuje się omamami, urojeniami, utratą kontaktu, dezorientacją).
Przytomność: co to jest?
Przytomność to stan, który również w dużej mierze uwarunkowany jest pracą układu siatkowatego i ośrodkowego układu nerwowego. Przytomność pozwala na kontakt z otoczeniem, jednak nie musi się odznaczać świadomością czasu i miejsca.
Utrata przytomności to znaczne pogorszenie stanu zdrowia niebezpieczne dla życia, które bezwzględnie wymaga interwencji lekarza. Osoba, która utraciła przytomność, nie reaguje na bodźce zewnętrzne, nawet te silne i bolesne. Utrata przytomności jest zarazem całkowitym brakiem świadomości.
Utrata przytomności: objawy
Utrata przytomności jest stanem patologicznym (niewłaściwym, chorobowym), tak więc człowiek śpiący nie jest uznawany za nieprzytomnego. Omdlenie to krótkotrwała utrata przytomności; jeśli utrata przytomności trwa dłużej niż 5 minut, nie uważa jej się już za omdlenie. Osoba, która utraciła przytomność, nie reaguje na bodźce, nie odpowiada, ma zwiotczałe mięśnie.
Utrata przytomności: przyczyny
Możliwe przyczyny utraty przytomności to:
- niezwykle silne przeżycie psychiczne,
- uraz mechaniczny i krwawienie nim spowodowane (szczególnie urazy głowy),
- zaburzenia ukrwienia mózgu,
- niedostatek tlenu w mózgu,
- zaburzenia regulacji cieplnej,
- zaburzenia przemiany materii (np. hipoglikemia czy hiperglikemia w przypadku cukrzycy),
- schorzenia wewnętrzne (np. niewydolność nerek lub wątroby),
- udar mózgu,
- zator,
- wycieńczenie organizmu,
- duży ból,
- substancje chemiczne.
Utrata przytomności: co robić?
Co robić, gdy osoba obok straci przytomność? W takiej sytuacji należy wykonać podstawowe czynności, które pomogą choremu do czasu przyjazdu pogotowia. Trzeba wezwać pomoc, następnie zabezpieczyć miejsce, w którym leży poszkodowany, sprawdzić przytomność i oddech, udrożnić drogi oddechowe chorego i ułożyć go w pozycji bocznej ustalonej.
Utrata przytomności: konieczne badania
Nawet po pojedynczym, pozornie nieszkodliwym omdleniu należy wykonać odpowiednie badania (zobacz: Omdlenie - nawet jednorazowa utrata przytomności wymaga konsultacji lekarskiej). Lekarz w takim wypadku może zlecić badania laboratoryjne (np. analizę krwi), EKG czy tomografię komputerową głowy.
