Dieta cukrzycowa w ciąży: czego nie należy spożywać?
Dieta cukrzycowa w ciąży to tak naprawdę zalecenia dietetyczne, które niewiele się różnią od założeń zdrowej diety dla większości przyszłych mam. Jeśli ciężarna ze zdiagnozowaną cukrzycą ciążową nie ma wskazań do przyjmowania insuliny, a jest tak w zdecydowanej większości przypadków, to wprowadzenie odpowiedniej diety oraz umiarkowanej aktywności fizycznej powinno wystarczyć do osiągnięcia optymalnego stężenia glukozy we krwi. Chodzi przede wszystkim o przestrzeganie rekomendowanego dla kobiet z cukrzycą ciążową podziału makroskładników: węglowodany powinny stanowić od 40 do 50 proc. zapotrzebowania energetycznego, białko około 30 proc., zaś tłuszcze od 20 do 30 proc. Zapotrzebowanie energetyczne zależne jest od masy ciała, wzrostu, wieku i aktywności fizycznej ciężarnej, zatem ustalane jest indywidualnie. Istotne jest kontrolowanie ilości i jakości spożywanych węglowodanów, dobrze jest sięgać po węglowodany o niskim indeksie glikemicznym, jednocześnie ograniczając żywność zawierającą węglowodany łatwo przyswajalne. W diecie cukrzycowej w ciąży zaleca się ograniczenie spożycia mięsa, zwłaszcza czerwonego (wołowiny, baraniny, wieprzowiny czy podrobów), a także tłuszczów nasyconych (główne tłuszczów pochodzenia zwierzęcego), przy jednoczesnym zwiększeniu spożycia tłuszczów pochodzenia roślinnego. Całkowicie wykluczyć należy z diety cukry proste (nie tylko cukier i słodycze, ale również soki owocowe, słodzone napoje, dżemy, przetwory owocowe, a nawet miód) oraz nadmiar soli.
Dieta w cukrzycy ciążowej: co warto spożywać w szczególności?
Dieta w cukrzycy ciążowej, podobnie jak zdrowa dieta każdego człowieka, polega na wyeliminowaniu najmniej korzystnych dla zdrowia produktów i wprowadzeniu do jadłospisu najbardziej pożądanych z punktu widzenia diety elementów. Chcąc dostarczyć organizmowi odpowiednią ilość węglowodanów warto więc sięgnąć po takie produkty o niskim indeksie glikemicznym, jak: pieczywo pełnoziarniste, razowe, graham, otręby, pełnoziarniste makarony, gruboziarniste kasze czy brązowy ryż. Zapotrzebowanie na białko można pokryć sięgając po chude mięsa (indyka, kurczaka, cielęcinę, jagnięcinę), ryby, twarogi i jogurty naturalne. Pamiętać jednak należy, by spożywać nie więcej niż dwie porcje produktów nabiałowych, wskazane są produkty fermentowane (obok jogurtów naturalnych może to być np. kefir czy maślanka naturalna). Warto sięgać po tłuszcze pochodzenia roślinnego, zwłaszcza te, zawierające jednonienasycone i wielonienasycone kwasy tłuszczowe - źródło kwasów omega-3 i omega-6 (np. olej lniany, oliwa z oliwek, olej rzepakowy, awokado, olej z pestek winogron). Wskazane jest zwiększenie spożycia warzyw, będących cennym źródłem błonnika pokarmowego, w szczególności tych o niskiej zawartości węglowodanów (pomidor, papryka, kalafior, szparagi, rzodkiewka, ogórek, szczypiorek, sałata). Spożycie owoców warto ograniczyć do jednej porcji dziennie, wybierając owoce o niskim indeksie glikemicznym (maliny, jagody, borówki). Istotnym elementem diety cukrzycowej w ciąży jest również optymalne nawodnienie - minimum 30 ml wody na kilogram masy ciała przyszłej mamy.
Zobacz też: Polineuropatia cukrzycowa. Jedno z najczęściej występujących powikłań cukrzycowych
Cukrzyca ciążowa: przepisy na zdrowe posiłki
Dla kobiet, które dotknęła cukrzyca ciążowa, przepisy nie muszą być ani nudne, ani tym bardziej trudne. Oto garść przepisów na zdrowe dania z wykorzystaniem warzyw, ryb i chudego mięsa.
Łosoś pieczony
Składniki:
- filet z łososia,
- pęczek zielonych szparagów,
- cytryna,
- oliwa z oliwek,
- kolorowy pieprz,
- sól.
Szparagi umyć, osuszyć, odłamać twarde końcówki, włożyć do żaroodpornego naczynia, skropić oliwą i oprószyć świeżo zmielonym pieprzem. Łososia umyć, osuszyć, lekko posolić, skropić oliwą, owinąć folią aluminiową. Rybę włożyć do piekarnika nagrzanego na 180 stopni Celsjusza, piec około pół godziny, przy czym po 10 minutach wstawić obok łososia naczynie ze szparagami, a po kolejnych 10 minutach lekko przemieszać szparagi i odchylić folię na łososiu u góry. Podawać z cytryną.
Sałatka warzywna
Składniki:
- garść pomidorów koktajlowych,
- marchewka,
- ogórek zielony,
- kilka różyczek brokułu,
- natka pietruszki,
- 50 gramów kaszy jaglanej lub jęczmiennej,
- oliwa,
- sok z cytryny,
- sól,
- pieprz.
Kaszę ugotować na sypko. Różyczki brokułu gotować w osolonej wodzie do momentu aż zmiękną. Warzywa umyć, pomidory przekroić na pół, marchewkę obrać i zetrzeć na tarce, ogórka pokroić w kostkę, natkę posiekać. Wymieszać z kaszą i brokułem. Oliwę wymieszać z sokiem z cytryny, solą i pieprzem, polać sałatkę.
Pieczona dynia z tymiankiem
Składniki:
- 600 gramów miąższu dyni,
- świeży tymianek,
- oliwa,
- pieprz,
- sól.
Miąższ dyni pokroić na małe kawałki, skropić oliwą, oprószyć solą, świeżo mielonym pieprzem i posiekanym tymiankiem. Przełożyć na blachę wyłożoną pergaminem. Piec w temperaturze 200 stopni Celsjusza przez około 40 minut (do miękkości dyni). Podawać na gorąco.
Gołąbki
Składniki:
- mielone mięso indyka,
- kapusta pekińska,
- jajko,
- cebula,
- kilka ząbków czosnku,
- kilka suszonych pomidorów,
- kilka suszonych grzybów,
- zioła prowansalskie,
- liść laurowy,
- łyżka oliwy z oliwek,
- sól.
Do mięsa dodać przyprawy, drobno posiekaną cebulę, przeciśnięty przez praskę czosnek i pomidory. Dodać jajko, wyrobić. Odciąć końcówkę kapusty, rozdzielić liście, wkładać je do wrzątku na 3-4 minuty, po wyjęciu ostudzić. Na każdy liść wyłożyć porcję farszu i zawijać gołąbki. Dno garnka posmarować oliwą i wyłożyć liśćmi. Układać ciasno gołąbki. Wrzucić pokruszone grzyby, dodać liść laurowy i sól. Zalać wodą tak, by przykryć gołąbki, dusić na wolnym ogniu przez około godzinę.
Zobacz też: Co to jest insulinooporność, czyli o jednym z czynników odpowiedzialnych za rozwój cukrzycy
Przykładowy jadłospis - cukrzyca ciążowa wymaga regularnych posiłków
Jak powinien wyglądać jadłospis w przypadku cukrzycy ciążowej? Rekomendowane jest spożywanie nawet sześciu posiłków dziennie. Nie powinny być one zbyt obfite, należy spożywać je o stałych porach, zaś przerwa między nimi nie powinna być dłuższa niż cztery godziny:
- pierwsze śniadanie (nie później niż 8:30) - pełnoziarniste pieczywo lub graham z chudą wędliną i chudym nabiałem, sałata, ogórek, rzodkiewka, pomidor;
- drugie śniadanie (do 10:30) - niskotłuszczowy nabiał (np. chudy jogurt lub maślanka), płatki owsiane, owoce (najlepiej maliny, truskawki, jagody, jabłka i cytrusy), można też sięgnąć po chrupkie pieczywo, pomidory czy cykorię;
- obiad (ok. 13:30) - czyste zupy na wywarze mięsno-warzywnym, jeśli z ryżem czy makaronem, to jedynie ugotowanym osobno, al dente, mięso lub ryby gotowane (w wodzie lub na parze), duszone albo pieczone w piekarniku (polecane pieczenie w rękawie foliowym), warzywa strączkowe, surówki warzywne, opcjonalnie gotowane ziemniaki - ale tu trzeba uważać;
- podwieczorek (ok. 16:00) - najlepiej coś wytrawnego (kanapka, sałatka, naleśniki smażone bez tłuszczu), chrupkie pieczywo z chudą wędliną czy rybą, jeśli ciasto to bez cukru i pszennej mąki, np. piernik czy ciasto marchewkowe, ewentualnie owoce;
- kolacja (ok. 19:00) - pełnoziarniste pieczywo lub brązowy ryż albo makaron razowy, chude mięso, wędliny drobiowe, ryby, chudy nabiał bądź jajko (uwaga: nie należy jeść więcej niż 2-3 jajka w tygodniu);
- posiłek przed snem (nie później niż 22:00) - chleb żytni lub pieczywo chrupkie, chude wędliny drobiowe, ryby wędzone, tuńczyk w sosie własnym, niskotłuszczowy nabiał, pomidor, papryka, ogórek, warzywa zielonolistne.
Zobacz też: Słodycze dla cukrzyków, czyli jakie produkty powstają z myślą o diabetykach
