Amoniak w organizmie - wskazania do badania
Amoniak to produkt uboczny, wytworzony przez bakterie jelitowe, podczas trawienia białka w organizmie. W przypadku, gdy praca organizmu nie jest w żaden sposób zaburzona, amoniak transportowany jest do wątroby, a następnie rozłożony, między innymi na mocznik i glutaminę. Mocznik transportowany jest przez krew do dróg moczowych i gruczołów potowych, a następnie jest wydalany z organizmu.
Jeśli zaburzony zostanie cykl mocznikowy, amoniak zaczyna odkładać się we krwi w nadmiarze. Przekroczony poziom amoniaku we krwi świadczy o jego nieprawidłowym metabolizmie i wadliwym usuwaniu przez organizm.
Amoniak w moczu w nadmiernej ilości może świadczyć z kolei o nieprawidłowościach takich, jak na przykład kwasica metaboliczna, cukrzyca czy zatrucie organizmu alkoholem metylenowym. Badanie stężenia amoniaku w moczu wykonuje się również przy diagnozowaniu chorób nerek.
Badanie amoniaku w moczu
Badanie stężenia amoniaku w moczu wykonuje się głównie w celu diagnostyki chorób nerek lub zakwaszenia organizmu. W tym celu przed badaniem pacjentowi podaje się chlorek amonu (doustnie) lub chlorowodorek argininy (dożylnie). Ma to na celu zapewnienie właściwego poziomu pH w organizmie.
Do wykonania badania w taki sposób, aby dało wiarygodne wyniki, przeprowadza się tak zwaną dobową zbiórkę moczu. Polega ona na oddaniu pierwszego po nocy moczu do toalety, a każdego następnego w ciągu dnia (po dokładnym podmyciu się), do sterylnego pojemnika na mocz. Ostatnią porcję moczu zbiera się następnego dnia rano. Zamkniętym pojemnikiem należy następnie wstrząsnąć, by dokładnie wymierzać mocz. Następnie odlewa się próbkę moczu z pojemnika i to właśnie ją zanosi się do analizy.
Normy dla stężenia amoniaku w moczu to 20-50 mmol/24h. Dokładna wartość uzależniona jest od różnych czynników, takich jak wiek czy sposób odżywiania. Nie każdy zawyżony wynik jest powodem do obaw - często większe ilości amoniaku w moczu pojawiają się przy diecie wysokobiałkowej, a także w pierwszym trymestrze ciąży. Jeśli jednak wykluczy się te czynniki, to zawyżony poziom amoniaku w moczu może świadczyć między innymi o:
- odwodnieniu,
- kwasicy oddechowej,
- kwasicy metabolicznej,
- ketonemii,
- niedoborach sodu i potasu.
Amoniak we krwi
Obecność amoniaku we krwi zwana jest również hiperamonemią, Pojawia się na skutek zupełnego braku, lub też niedostatecznej aktywności enzymów biorących udział w cyklu mocznikowym, co zakłóca procesy metabolizmu i usuwania amoniaku z organizmu - wskutek tego pojawia się zwiększona ilość amoniaku we krwi. Co prowadzi do hiperamonemii? Najczęstsze przyczyny to:
- niewydolność wątroby - przez to zaburzona jest przemiana amoniaku w mocznik
- zmęczenie mięśni
- spożywanie nadmiernych ilości alkoholu i palenie dużej ilości tytoniu
- infekcje powodowane przez bakterie z urezą
- zażywanie niektórych leków - np. kwasu walproinowego
- lizynuryczna nietolerancja białek.
Normy dla obecności amoniaku we krwi uzależnione są od płci. Prawidłowe normy to:
- mężczyźni: 27 - 102 µg/dl
- kobiety: 19- 87 µg/dl.
Amoniak: zastosowanie
Amoniak otrzymywany laboratoryjnie ma różnorodne zastosowanie, m.in. jako środek chłodniczy, woda amoniakalna jest składnikiem soli trzeźwiących. Należy pamiętać, że amoniak jest silnie toksyczny.
To również może cię zainteresować:
