passer

Tayon-bodje latén « passare » ‎(« trevåtchî ») çou ki dene on mot fwait avou l' bodje « pas » (avou les rîles di scrijhaedje do son S), avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /pa.se/ /pa.sɛ/ /pa.siː/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /pa.se/
• Ricepeures : pas·ser

passer

1. (viebe å coplemint) prinde et dner.
   • Passe mu l' sé.
2. (viebe å coplemint) viker.
   • Cwand on voet les pas k' elle a dvou passer — Lucien Somme (fråze rifondowe).
3. (viebe å coplemint) (cronolodjeye) fé ene sacwè di s' tins.
   • Ele passe si tins tot lyi texhant,
     Avou l' nivaye, ene tchôde marone. — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.153, « L’èfant èt l’ leûne » (fråze rifondowe).
4. (viebe å coplemint) fé vni houte d' ene passete; pol sope : moure les verdeures dins l' sope k' est ddja cûte.
5. (viebe å coplemint) trover meyeu ki, bate.
   • On n' pasrè djamåy li feu d' bwès, don.
6. (viebe å coplemint) aler di l' ôte costé.
   • Li dam’hèle di Mondjårdin, passa l’êwe po l’hadrène di d’vant l’covint — Joseph Mignolet, "Li Payîs des Sotês", 1926, p. 18.

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

1. esse dirî (ene oto), et aler padvant, tot rôlant.
   • I m' passa sol dizeu del cresse.

   F. dépasser, doubler.

II. [v.s.c.]

1. vini pu ndaler.
   • I passe tos les dimegnes.

   passer sol tåve, sol biyård : esse operé.

   passer å cilinde°. :

2. mori.

   i n' sait passer : dijhêye po onk k' est al moirt et ça deure lontins.

   fé passer (èn efant) : li fé ndaler, pask' el mere ni vout nén ratinde famile.

   • Ele ratindeut èn efant et ele l' a fwait passer.

   F. se faire avorter.

3. divni trop maweur (frut), divni trop vî (kimere).
   • Si Mamjhele Djulia vout trover on marieu, sereut tins k' ele si decide, ca ele kimince a passer — Félicien Barry (fråze rifondowe).

   On dit eto: bleti;

   rl a: avancî.

4. esse tårdowe po veler, tot djåzant d' ene vatche.
   • Ele passéve bén d' 10 djoûs.
5. èn si nén rtourner so.
   • On dit sovint k' ces djins la d' Brussele, i les fåt prinde avou des picetes; et passer so totes leu maneyes — Lucien Somme (fråze rifondowe).
6. (cwårdjeu) èn nén aler.
   • Twè, ti passes, vos, vos passez, mins mi dj' î va.

   rl a: trepasser.

7. s' endaler (tot djåzant d' ene doleur, d' on mehin).
   • Dji l' a-st atelé do mî k' dj' a polou … si vos dmanoz coe, vosse må divreut passer— Paul-Henri Thomsin, ratournant Li diâle è cwér, ine avinteûre di Bakelandt l’èspiyon di Napolèyon à Lîdje, 2009, p. 29 (fråze rifondowe).
8. ((viebe å prono muroetrece)) Loukîz a : si passer

1. çoula s’ pasrè, li schite a bén passé å vea : dijhêye po-z aswådji ene sakî ki s' plind po ene tchitchêye
2. passer come on côp d’ aloumire.
   • Tes omes k' ont passé cial come on côp d' aloumire
     Ha ! Ha !
     Çou k' i nos ont fwait rire avou leu gloriya !— Louis Lagauche, "L' inmant", Ås walons, (1947), p. 120 (fråze rifondowe).

• passe, passet, passete, pasrete
• passant, passé, passêye
• passaedje, passåde, passeu (passeu d' aiwe), pasmint (pasmint d' tins)
• passåjhe, pasrele
• apasser, apassoe
• forpasser
• trepasser, trepassé
• ripasser, ripassaedje, ripasse
• rapasser
• dispasser, dispassaedje, dispasmint

• passe-avant, passe-méde, passe-rôze, passe-tins, passe-vite
• passer houte, passer foû

• (diner) : abouter, abouler

passer

1. passer (mot scrît eyet prononcî e francès come e walon)