Resorzimento

(VEC)
«Ła paroła Itàlia ła xe na espresion giografica, na qualificasion che riguarda ła łéngua, ma che no ga el vałor połitico che i sforsi dei ideòłoghi rivolusionari i tende a inprìmarghe.»

— Klemens von Metternich, nota invià al conte Dietrichstein, 2 de agosto 1847

(VEC)
«Gavémo fato l'Itałia; se trata deso de far i itałiani.»

— Massimo D'Azeglio, discorso de ła seduta inaugurale del Parlamento itałiano, 18 de febraro 1861

Col termine Risorgimento^[1] ła storiografia ła indica el periodo de ła storia d'Itàlia durante el qual ła penìxola itałiana ła xe stà unificà połiticamente. El termine el tende a fornir na interpretasion in poxitivo del periodo, come rinàsita de na entità nasional par łongo tenpo perdùa. Par quanto ła vixion ideałistica del periodo ła sia rifiutà da diverse interpretasion moderne, el termine el xe ormai sostansialmente acetà e gà asunto na valensa storiga, pì che ideałistica.

Ła prima fàxe del Risorgimento (1847-1849) ła vede el sviłupo de vari movimenti rivołusionari e de na guera anti austriaca (ła Prima Guera de Indipendensa), ma ła xe sara co un sostansiałe ritorno al "statu quo ante". Ła seconda fàxe, maturà in tel bienio 1859-1860 (Seconda Guera de Indipendensa), ła porta tanto avanti el proceso de unificasion e ła xe sara co ła proclamasion del Regno de Itałia. L'unificasion ła xe stà dopo conpletà col'anesion del Veneto in tel 1866 (Tersa Guera de Indipendensa) e queła de Roma, cavedal del Stato Pontefiso, el 20 de setenbre 1870 (Roma ła deventerà l'ano dopo cavedal de l'Itàlia unìa).

Ała fin del Risorgimento, parò, ghè restà oncora de łe tere iredente, o sia gnancora ricongiunte coła madrepatria, tra cui Trento e Trieste, che łe vegnarà unìe a l'Itàlia soło co ła Prima guera mondial.

• Ciapada de Roma