[go: up one dir, main page]
Kontent qismiga oʻtish

Nestle

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Nestle
Turi konglomerat, korxona, ommaviy kompaniya, Transmilliy korporatsiya va oziq-ovqat ishlab chiqaruvchi
Tarmogʻi Oziq-ovqat mahsulotlarini qayta ishlash
Qachon asos solingan 1866
Asoschi(lari) Henri Nestle
Aylanma daromadi 92 998 000 000[1]
Operatsion foydasi 14 063 000 000[1]
Boyligi 135 182 000 000[2]
Sof foydasi 11 209 000 000[1]
Vebsayti https://www.nestle.com/

Nestle (fransuzcha: [nɛsle], nemischa: [ˈnɛstlə]) — Shveysariyaning Vevey shahrida joylashga oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqaruvchi koʻp millatli konglomerat korporatsiya. Nemis tilining Shveysariya shevasida “Nestlé — jajji uya yoki kichik uya” degan maʼnoni bildiradi. 2018-yildagi kompaniyaning daromadi 91,43 milliard Shveysariya frankiga teng boʻlgan[3].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shveysariyalik farmatsevt Genri Nestli 1866-yilda ona suti yetishmasligi oqibatida goʻdaklar oʻlimining oldini olish maqsadida sut, bugʻdoy uni va shakarning turli nisbatlarda aralashtirib ona suti oʻrnini bosadigan “Nestle sut uni”ni yaratgan. Bu mahsulotni ishlab chiqarish va sotish boʻyicha kompaniya 1867-yilda tashkil etilgan[3].

Henri Nestle (1814-1890) shveytsariyalik qandolatchi, Nestle kompaniyasining asoschisi

Nestle kompaniyasi turli sut mahsulotlari, sut aralashmalari, mineral suvlar, alkogolsiz ichimliklar, bolalar oziq-ovqatlari, kofe, konservalangan va parhez mahsulot ishlab chiqaradi. Kompaniya 8 mingdan ortiq oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqaradi.

Kompaniyaning 70 ga yaqin davlatlarda 500 dan ortik filiallari faoliyat yuritadi. Kompaniya koʻpgina mamlakatlardagi parfyumeriya, kosmetika va farmatsevtika sanoati korxonalari aksiyalarining ham egasidir. Daromadi jihatidan kompaniya Yevropada sakkizinchi dunyoda esa 31-oʻrinni egallaydi.

2001-yilda umumiy savdo hajmi 84,7 mlrd. Shveysariya frankini tashkil etdi. Kompaniyada ishchilar soni – 230 ming kishidan ortiqdir.

Nestle Oʻzbekistonda 1996-yildan boshlab oʻz faoliyatni koʻrsatib kelmoqda. Toshkentda oʻz vakolatxonasiga ega. 1998-yil Namangan "Nafosat" aksiyadorlik jamiyati (sobiq Namangan sut zavodi)ning 34,9% aksiyasini 287 ming AQSH dollariga sotib oldi. 1999-yilda esa ushbu korxona negizida „Oʻzbekiston-Nestle“ korxonasi tuzildi. Kompaniya 2002-yil fevralda qiymati 30 mln. AQSH dollari boʻlgan Namangan bolalar oziq-ovqati zavodini ishga tushirdi. Bu kompaniya uzoq saqlanadigan sut, yogurt va turli xildagi sut qorishmalari ishlab chiqaradi[4].

Tanqidlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bolalar formulasi marketingi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nestle tomonidan ona suti oʻrnini bosuvchi mahsulotlarning “tajovuzkor marketingi” haqida xavotir birinchi marta 1970-yillarda paydo boʻlgan[5]. Tanqidchilar Nestleni onalarni emizishdan toʻxtatganlikda va buning uchun hech qanday dalil yoʻqligiga qaramay, ularning chaqaloq formulasi emizishdan koʻra sogʻlomroq ekanligini taʼkidlaganlikda aybladi[6]. Bu AQSH va Yevropada boykotga olib keldi[7][8].

Bolalar mehnati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bir nechta hisobotlarda Nestle va boshqa yirik shokolad kompaniyalari tayanadigan Gʻarbiy Afrika plantatsiyalarida kakao ishlab chiqarishda bolalar mehnatidan keng foydalanish, shuningdek, qullik va bolalar savdosini hujjatlashtirilgan[9][10][11].

Oziq-ovqat xavfsizligi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2008-yil sentyabr oyining oxirida Hon Kong hukumati Xitoyda ishlab chiqarilgan Nestle sut mahsulotida melamin topdi. Olti chaqaloq buyrak shikastlanishidan vafot etdi, yana 860 chaqaloq kasalxonaga yotqizildi[12][13].

2009-yil iyun oyida Escherichia coli O157:H7 epidemiyasi Virginiya shtatining Danvil shahridagi zavodda ishlab chiqarilgan Nestlening sovutilgan pechenye xamiri bilan bog‘liq edi[14].

2015-yil may oyida Hindistonning Uttar-Pradesh shtatidagi oziq-ovqat xavfsizligini nazorat qiluvchi idoralar “Nestle Hindiston”ning Maggi noodle namunalarida monosodium glutamatedan tashqari, ruxsat etilgan xavfsiz miqdordan 17 baravar ko‘p qo‘rg‘oshin borligini aniqladilar[15].

Suv

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2000-yilda ikkinchi Jahon suv forumida Nestle va boshqa korporatsiyalar Jahon suv kengashini ichimlik suvidan foydalanishni “huquq”dan “ehtiyoj”ga qisqartirish maqsadida oʻz bayonotini oʻzgartirishga koʻndirishdi. Nestle suvli qatlamlarni nazorat qilishda va foyda olish uchun ularning suvlarini shishaga solishda davom etmoqda[16].

Nestle 2008-yil oktabr oyida “Ko‘pchilik suv idishlari poligonlardan qochadi va qayta ishlanadi”, “Nestlé Pure Life – sog‘lom, ekologik toza tanlov”, “Ishlatilgan suv dunyodagi eng ekologik masʼuliyatli isteʼmol mahsulotidir” degan to‘liq sahifali xabarlarni e’lon qilganidan so‘ng, atrof-muhitni muhofaza qilish guruhlari koalitsiyasi Nestle ustidan Kanada reklama standartlariga shikoyat qildi[17][18].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 (unspecified title)
  2. ↑ (unspecified title)
  3. ↑ 3,0 3,1 „Oddiy farmatsevtning yirik kompaniyaga asos solishi. Nestle brendining muvaffaqiyat yoʻli“ (14-iyun 2021-yil). Qaraldi: 2024-yil 18-mart.
  4. ↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
  5. ↑ Reuters.com. „Nestle to respond to baby milk criticism in coming days“ (Inglizcha) (2-fevral 2018-yil). Qaraldi: 18-mart 2024-yil.
  6. ↑ SWI swissinfo.ch. „Nestlé struggles to win over baby formula critics“ (Inglizcha) (10-yanvar 2020-yil). Qaraldi: 18-mart 2024-yil.
  7. ↑ „International groups boycott Nestle products to end indiscriminate advertising, 1977-1984“. Qaraldi: 18-mart 2024-yil.
  8. ↑ Guardian News. „Milking it“ (Inglizcha) (28-avgust 2019-yil). Qaraldi: 18-mart 2024-yil.
  9. ↑ BBC. „Ivory Coast accuses chocolate companies“ (Inglizcha) (4-may 2001-yil). Qaraldi: 18-mart 2024-yil.
  10. ↑ BBC. „Mali's children in chocolate slavery“ (Inglizcha) (12-aprel 2001-yil). Qaraldi: 18-mart 2024-yil.
  11. ↑ David Wolfe, Shazzie. Naked Chocolate: The Astonishing Truth about the World's Greatest Food. North Atlantic Books, 2005. ISBN 1556437315. 
  12. ↑ reuters.com. „China says nearly 13,000 sick in milk scandal“ (Inglizcha) (22-sentabr 2008-yil). Qaraldi: 18-mart 2024-yil.
  13. ↑ The Times. „China baby milk scandal spreads as sick toll rises to 13,000“ (Inglizcha) (22-sentabr 2008-yil). Qaraldi: 18-mart 2024-yil.
  14. ↑ reuters.com. „FDA confirms E. coli found in Nestle cookie dough“ (Inglizcha) (30-iyun 2009-yil). Qaraldi: 18-mart 2024-yil.
  15. ↑ Biharprabha News. „Beware! Eating 2 -Minute Maggi Noodles can ruin your Nervous System“ (Inglizcha) (18-may 2015-yil). Qaraldi: 18-mart 2024-yil.
  16. ↑ Paul Muir. „The human rights and wrongs of Nestlé and water for all“ (Inglizcha) (28-noyabr 2013-yil). Qaraldi: 18-mart 2024-yil.
  17. ↑ Reuters. „Nestle water ads misleading: Canada green groups“ (Inglizcha) (2-dekabr 2008-yil). Qaraldi: 18-mart 2024-yil.
  18. ↑ CBC News. „Nestlé bottled-water ads misleading, environmentalists say“ (Inglizcha) (1-dekabr 2008-yil). Qaraldi: 18-mart 2024-yil. 



"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Nestle&oldid=5093825" dan olindi