Gratsiyalar

Yunon mifologiyasida Gratsiyalar joziba, goʻzallik, tabiat, insoniyat ijodi, xayrixohlik va unumdorlikning uch yoki undan ortiq maʼbudalari hisoblanadi^[1].Gesiod uchta — Aglaea („Yorqinlik“), Evfrosin („Quvonch“) va Taliya („Gullash“) ^[2][1] — va Aglaeani Gefestning eng yoshi va xotini deb ataydi^[3]. Rim mifologiyasida Gratsiyalar Gratiae sifatida tanilgan.

Gratsiyalar, odatda, Zevs va Okeanid Evrinomning qizlari hisoblangan^[2]. Kamdan-kam hollarda, ular Dionis va Koronisning ^[4] yoki Helios va Nayad Aeglening ^[5][6] yoki Geraning ism-sharifi nomaʼlum otasining qizlari deb aytilgan ^[7]. Zevs tomonidan onalarining boshqa muqobil ismlari — Eurydome, Eurymedousa yoki Euanthe^[8]. Gomer ularni Afrodita mulozimlarining bir qismi sifatida aniqladi. Gratsiyalar, shuningdek, yunon yer osti dunyosi va Eleusinian sirlari bilan ham aloqador edi.

Klassikdan keyingi rasm va haykaltaroshlikda uchta Gratsiyalar, koʻpincha, yalangʻoch yoki deyarli yalangʻoch holda tasvirlangan, ammo Gretsiyaning Arkaik va Klassik davrlarida ular odatda toʻliq kiyingan holda tasvirlangan^[1].

Garchi Gratsiyalar odatda uchta boʻlgan deyilsa-da, ular bilan bogʻliq maʼbudalarning nomi va soni har xil boʻlgan, Adabiyotda berilgan Aglaea, Euphrosyne va Thalia nomlari quyidagilardan iborat: Damia („Yer onasi“), Auxesia („Bahor rivojlanishi“), Kleta („Mashhur“), Phaenna („Yorqin“), Gegemon („Yetakchi“), Peitho („Ishontirish“), Paregoros („Tasalli“), Pasithea („Yengillashish“), Charis („Inoyat“) va Kale („Goʻzallik“). Shu bilan bir qatorda, qadimiy kulolchilikda quyidagi nomlarni uchraydi: Antheia („Gullar“), Evdaimonia („Baxt“), Evtimiya („Yaxshi kayfiyat“), Eutychia („Omad“), Paidia („Oʻyin“), Pandaisiya („Ziyofat“) va Pannychis („Tungi bayramlar“). Gratsiyalarni oʻyin-kulgi va bayramlarning homiylari deb ham atashadi.

Gratsiyalar, koʻpincha, boshqa Xudolarning ziyoratgohlarida tasvirlangan boʻlsa-da, Gretsiyada kamida toʻrtta ibodatxona faqat ular uchun bagʻishlangan edi. Ularning eng asosiy ibodatxonasi Boeotiyadagi Orxomenosda joylashgan boʻlib, u yerda ularning eʼtiqodi paydo boʻlgan deb hisoblangan. Germiona, Sparta va Elisda Gratsiyalar uchun ibodatxonalar ham mavjud edi^[9]. Qadimgi Sparta qiroli Lasedaemon tomonidan asos solingan Lakoniyaning Amyclae shahridagi Tiasa daryosi yaqinidagi ibodatxona Gratsiyalarga bagʻishlangan^[10].

Gratsiyalar, koʻpincha, yalangʻoch holda tasvirlanganiga qaramay, bu keyingi rivojlanish boʻlib koʻrinadi, chunki Arxaik va Klassik Yunoniston tasvirlarida ular chiroyli kiyingan holda tasvirlangan^{[1] [11]}. Bundan farqli oʻlaroq, miloddan avvalgi III asr shoirlari Kallimax va Eyforion uchlikni yalangʻoch holda tasvirlaydi^[11].

Gratsiyalar Sandro Botticelli " Primavera " rasmida boshqa bir qancha mifologik figuralar bilan birga tasvirlangan. Rafael ularni Fransiyaning Chantilly shahrida joylashgan rasmda ham tasvirlagan. Boshqa badiiy tasvirlar qatorida ular Antonio Kanova va Bertel Torvaldsenning mashhur haykallari mavzusidir.

Calaveras Big Trees shtat bogʻidagi uchta daraxt Gratsiyalar sharafiga „Uch inoyat“ deb nomlangan^[12].

• Colluthus, The Helen in Oppian, Colluthus, Triphiodorus, AW Mair tomonidan tarjima qilingan, Loeb Classical Library No 219, Kembrij, Massachusets, Garvard University Press, 1928.ISBN 978-0-674-99241-2ISBN 978-0-674-99241-2 . Garvard universiteti nashriyotidagi onlayn versiya .
• Fisher, Nik, Ralf M. Rosen va Ineke Sluiter (Eds), Klassik antik davrda boshqalarni qadrlash (Leiden, Brill, 2010) (Mnemosyne Supplements, 323) „Klassik yunon shahrida xarislar, xaritlar, festivallar va ijtimoiy tinchlik“),
• Grimal, Per, Klassik mifologiya lugʻati, Wiley-Blackwell, 1996,ISBN 978-0-631-20102-1 . „Xayriyatlar“ p. 99
• Smit, Uilyam ; Yunon va rim biografiyasi va mifologiyasi lugʻati, London (1873). „Charis“

• Theoi loyihasi, „XARITLAR“
• Xayriyatchilar — Parij hukmi — badiiy maqola (ispancha)
• Warburg instituti ikonografik maʼlumotlar bazasi (Charitesning taxminan 300 ta tasviri) (Wayback Machine saytida 2013-11-03 sanasida arxivlangan) Archived