Bielsko-Byala

Bielsko-Byała muzeyi va qal’asi (polyak: Zamek książąt Sułkowskich) nomi bilan ham tanilgan, Polshaning Bielsko-Byała shahridagi tarixiy muzey Bielsko qal’asida joylashgan.

Bielsko-Byala muzeyi asosiy joylashuvi tarixiy Bielsko qal’asida joylashgan boʻlib, 20-asrning boshlarida, Sileziya Bielsko va Galisiya Biala mahalliy hukumati ikkita alohida muzeyni tashkil etganida yaratilgan muzey anʼanalarini saqlab qolgan. Qadimgi Biala munitsipal muzeyi Bielsko gimnaziyasi (toʻliq oʻrta maktab) oʻqituvchisi Ervin Xanslik tashabbusi bilan shahar kengashining 1902-yil 19-dekabrdagi qarori asosida tashkil etilgan. Shu bilan birga, qoʻshni Bielsko shahar kengashi forumida huddi shunday tashabbusni oʻsha shaharning protestant vikarisi Artur Shmidt koʻrsatdi. Keyingi oylarda, uning arizasiga koʻra, 1903-yilda Bielsko va uning atrofida muzey qimmatli buyumlarini yigʻish boʻyicha ajoyib tadbir oʻtkazildi.

Bielsko muzeyi 1904-yil 3-dekabrda shahar hokimiyatida ochilgan boʻlib, u yerda 1920-yilgacha faoliyat koʻrsatgan^[1]. Keyin muzey faoliyati toʻxtatildi, uning eksponatlari bir xonada saqlanadi va ob’ekt oʻz maqsadini oʻzgartirdi. 1932-yilgacha muzey qayta ochildi, bu safar binoning podvalida, u Ikkinchi jahon urushi boshlanishiga qadar, muzey yopilguniga qadar ishladi. Bielsko muzeyi 1906-yil 25-fevralda Rynek 9 da joylashgan Old Town Hall binosida keng jamoatchilik uchun ochilgan va u yerda 1941-yilgacha yopilmagan. Urushlararo davrda uning kuratori Edvard Shnakning saʼy-harakatlari tufayli ekspozitsiya sezilarli darajada oshdi. Oʻsha paytda u Polshadagi eng yirik mintaqaviy muzeylardan biri va Sileziyadagi uchinchi muzey edi, undan oldin Katovitse va Syezinda faoliyat yuritgan. Keyinchalik 20-asrning 70-yillaridan boshlab bir nechta mahalliy filiallar tashkil etilgan: Julian Fałat muzeyi (1973), „Toʻqimachilik texnologiyasi muzeyi“— hozirda Texnologiya va toʻqimachilik sanoati muzeyi (1979) va Toʻquvchining uy muzeyi (1992). 2001-yildan buyon muzey Bielsko-Byala muzeyi va 2013-yildan beri Bielsko-Byala tarixiy muzeyi deb nomlanadi^[2].

Bielsko-Byala shahar markazida joylashgan qal’a Bielskoning eski shaharchasida qurilgan eng qadimgi va tarixiy ahamiyatga ega boʻlgan eng katta inshootdir. Afsonaga koʻra, uning oʻrnida sayohatchi savdogarlarga hujum qilgan qaroqchilar turar joyi boʻlgan. Aytishlaricha, Piast shahzodasi Opole Kasimir (1229/30) oʻsha qal’ani zabt etgan, qaroqchilarni qirib tashlagan va oʻsha joyda ov saroyi qurilgan, yillar davomida u ajoyib qasrga aylanib, atrofida Bielsko shahri joylashgan. rivojlangan. Qal’aning eng qadimgi qismi 14-asrga toʻgʻri keladi. Keyingi asrlarda qal’a asta-sekin rivojlanib, oʻzgarib bordi. Bu oʻz tabiatiga koʻra shahar qal’asi boʻlib, boshidanoq Bielsko istehkomlari tizimiga kiritilgan va ayni paytda ularning eng kuchli qismini taʼminlaydi. Asrlar davomida u Sileziya chegara qoʻrgʻoni vazifasini bajarib, dastlab Syezin va Osvitsim okrugi knyazliklarining chegaralarini qoʻriqlagan, soʻngra 15-asrning ikkinchi yarmida Chexiya va Polsha davlat chegaralarini, 1526-yildan Avstriya-Polsha davlat chegaralarini himoya qilgan. 1572-yildan boshlab u mustaqil sinfiy Bielsko davlatining maʼmuriy va savdo markazi boʻlib, uni Promnits, Shaffgotches, Sunneghs, Solmses va Haugvitslarning zodagonlar oilalari vakillari boshqargan. 1752-yilda bu davlatning mavqei Sulkovskilar oilasi hukmronligiga kirgan gersoglik lavozimiga koʻtarildi. Bielsko Gollandiya 1849-yilgacha mavjud boʻlib, Avstriya zamonaviy maʼmuriy boʻlinishni joriy qildi, shu bilan eski feodal tuzilmalarni yoʻq qildi va Bielsko tumani Starosty tarkibiga kiritildi. Qal’aning oʻzi va shahar atrofidagi koʻplab mulklar 1945-yilgacha Sulkovskilar tasarrufida edi.

Qal’adagi doimiy koʻrgazma birinchi qavatdagi bir nechta xonalarni oʻz ichiga oladi. Unga kirish 2001-yilda qayta tiklangan 19-asr vestibyulidan oʻtadi. Binoning gʻarbiy qanotida ovxona va qurol -yarogʻ ombori joylashgan. Keyingi ikkita xonada XV asrdan XVII asrgacha boʻlgan uch asrlik sanʼat tarixi aks ettirilgan. Ushbu xonalar bilan qoʻshni rokoko kontsert zali va Biedermeier xonasidir. Qal’aning sharqiy qanotida 19 va 20-asrlarning rasm va grafik sanʼati galereyasi joylashgan. Shimoliy qanotda joylashgan quyidagi xonalar shahar va qal’a tarixiga, shuningdek, qadimgi Bielsko va Biała hunarmandchilik anʼanalariga bagʻishlangan koʻrgazmani namoyish etadi. Qal’aning sharqiy qanotini sanʼat galereyasi egallagan. Bu yerda namoyish etilgan 19-rasm orasida realizm va akademizmni aks ettiruvchi sanʼat asarlari, Mloda Polska rasmlari, Birinchi jahon urushidan keyin mustaqillikning yigirma yilligi va hozirgi davrdagi Bilsko-Byala bilan bogʻliq boʻlgan rassomlarning asarlari mavjud.^[3]

Gildiya ustasiga tegishli boʻlgan toʻquvchining uyi va ustaxonasining ichki qismini rekonstruksiya qilish Toʻquvchining uyida joylashgan koʻrgazmaning asosidir. Uning tashkil etilishi 19-20-asrlar oxiridagi uyda yashash va ishlash sharoitlarini yaqinlashtirishga urinishdir. Zal uyni ikkita katta qismga ajratadi — kirish eshigining chap tomonida ustaxona va oʻng tomonda yashash xonasi, oshxona va yotoqxona joylashgan. Toʻquvchining uyi sobiq yogʻoch shahar uylarining oʻziga xos namunasini ochib beradi.

Bystra Slaskadagi Julian Falat muzeyi rassomning „Fałatowka“ deb nomlangan tarixiy villasida joylashgan boʻlib, unga tashrif buyuruvchilar rassomning sanʼati va baʼzi biografik tafsilotlari bilan tanishadilar. Bu Krakov tasviriy sanʼat akademiyasining rektori lavozimidan nafaqaga chiqqan rassomlar yashagan uy. Koʻrgazmada yogʻli va akvarel boʻyoqlari: avtoportretlar, uning oilasi va doʻstlari portretlari, koʻplab sayohatlaridan olingan manzaralar va ovchilik bilan bogʻliq asarlari taqdim etilgan. Koʻrgazma badiiy ijodiyotning hayotiy faoliyati va jamiyat farovonligi yoʻlidagi ijtimoiy faoliyatga bagʻishlangan arxiv materiallari bilan boyitilgan.

• Muzey kollektsiyalari
• Milliy libosdagi italyan ayol, Karl fon Blaas, 1880-yil
  Milliy libosdagi italyan ayol, Karl fon Blaas, 1880-yil
• Rim ayolining portreti, Genrik Siemiradzki, 1900-yil
  Rim ayolining portreti, Genrik Siemiradzki, 1900-yil
• Koʻcha bozori, František Simon, taxminan. 1910-yil
  Koʻcha bozori, František Simon, taxminan. 1910-yil
• Qizil sharf kiygan odam, Bertold Piotr Oczko, taxminan 1935-yil
  Qizil sharf kiygan odam, Bertold Piotr Oczko, taxminan 1935-yil
• Venadagi gvardiya tepaligi, Karl Moll, 1903-yil.
  Venadagi gvardiya tepaligi, Karl Moll, 1903-yil.

• Bielsko-Byaladagi muzey