Дхарма

Дхарма деп сөстүң ужур-утказы

Дхарма (Пали: धम्म, Санскрит: धर्म, тыв. Дарыма)

Дарыма деп сөс санскрит дылда "тудуп турар чүүл" дээн уткалыг. Бар-ла бүгү чүүлдер – олар дээрге дарымалар, болуушкуннар болур-дур, ынчангаш олар бодунга таарышкан бүдүжүн азы шынарын кадагалап тудуп азы бодунга сиңир шиңгээдип алган турарлар. Шажын база ындыг – ол дээрге ооң кижилерни оожуктур тудуп,оларны хилинчек-човулаңдан камгалап турары-биле база дарыма болур-дур. Дарыма деп сөс мында бо сөөлгү утка-биле билдинип турар.

Бөдүүнү-биле чоокшуладыр чугаалаарга, мага-боттуң, дыл-домактың азы угаан-бодалдың кандыг-даа дээди үүлгедии болза Дарыма кылдыр билдинер, чүге дээрге ындыг үүлгедигниң ачызында кижи бүгү-ле ажыг-човулаңдан камгаланып алыр азы чайлатына бээр. Ындыг үүлгедиглерге бараалгаары – ол дээрге дхармага бараалгаары болур. Бир-тээ маңаа Дарыма дугайында айтырыгга тодаргай доктаар арга чок болганда, чүгле богда шажын Дарымазын бөдүүн, билдингир дылга кысказы-биле тайылбырлаар болган-дыр ийин.

1. " К.К.Кудажы, Ю.Ш.Кюнзегеш. Улуг-Хем: Тыва чогаалчыларның сеткүүлү 5-6. Владимир Кара-Сал "14-кү Далай-Лама Тывада". 1993чыл."