Sıffin Muharebesi
Sıffin Muharebesi (Arapça: صفين) (Mayıs-Temmuz 657),[3] İlk Fitne esnasında, Halife Ali ile İslam Devleti'nin Suriye valisi Muaviye bin Ebu Süfyan arasında Sıffin'de yapılan savaş. Sıffin günümüzde Suriye'de, Fırat boyundaki Rakka kentinin doğusundadır.
| Sıffin Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| İlk Fitne | |||||||||
 | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Râşidîn Halifeliği |
 Emeviler | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| |||||||||
| Güçler | |||||||||
| 130,000 | 100,000 | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| 25,000[1][2] | 45,000[1][2] | ||||||||
Yaklaşık üç aya yayılan ve en büyük muharebesi 26-28 Temmuz 657 tarihlerinde gerçekleşen savaşta bir sonuca ulaşılamadı. Her iki tarafın razı olması ile kurulan hakem heyetinden de bir sonuç alınamadı. Sıffin Muharebesi, İslam tarihi açısından; Ali'nin Müslüman toplumundaki önemini iyice pekiştiren, Haricîler denen (sonradan Ali'yi öldürecek olan) grubun oluşmasına neden olan ve Emevî hanedanının yolunu açan önemli bir olaydır.[3]
Muharebeye giden süreç
değiştirSuriye valisi Muaviye, asiler tarafından öldürülen 3. halife Osman'ın akrabasıydı. Ali'nin Osman'ın katlinden sorumlu olabilecek bazı kimselerden destek aldığını ve bu nedenle bu cinayeti soruşturmakta isteksiz olduğunu düşünüyordu.[3] Bu nedenle Ali'ye karşı isyan başlattı. Ali'nin isyanı bastırmaya çalışması, Sıffin Savaşı denilen uzun muharebelere neden oldu.
Ali, Cemel Savaşı'ndan sonra 657 yılının Ocak ayında Basra'dan Kufe'ye döndü. Ali'nin elçi gönderme ve Muaviye'yi ikna etme çabaları başarısız oldu. Ali, İslam Devleti'nin yönetim merkezini Medine'den Kufe'ye taşıdı. Bunun nedeni Kufe'de destekçilerinin olması[3] ve Kufe'nin daha merkezî bir konumda bulunmasıydı. Ali, Kufe'de topladığı ordu ile Muaviye kontrolündeki Suriye eyaletini işgal etti.[3] İki ordu Fırat boyundaki Sıffin'de karşı karşıya geldi.
Hakem olayı
değiştirAylarca süren ufak çatışmalar, ateşkesler ve meydan muharebeleri sonunda savaşın zirvesini oluşturan Kur'an hadisesi gerçekleşti. Muaviye'nin askerleri mızraklarının ucuna Kur'an'dan bölümler takmışlardı ve bu durum muhtemelen savaşın sonucuna Allah karar versin anlamına gelmiyor, aksine dini siyasete alet etmenin değişik bir yoluydu.[3] Ali Kur'an'a dayanan bir hakem heyeti oluşturulmasına mecburen razı oldu ve Ebu Musa El-Eş'ârî'yi temsilci olarak atadı. Amr ibnul'-As da Muaviye'yi temsil ediyordu.[3]
Ali'nin hakem heyeti kurulmasına razı olması Muaviye ile eşit şartlarda yargılanması anlamına geliyordu ve bu durum Muaviye'nin Ali'nin Müslüman toplumunun lideri olduğu iddiasını reddetmesine imkân verdi. Ali'nin hakem isteğine boyun eğmesinden rahatsız olan taraflarından küçük bir grup, "Hüküm yalnızca Allah'ındır," (En'am: 57) ayetini öne sürerek bu durumu protesto ettiler. Bu grup hakem heyeti kurmanın Kur'an'daki "İki Müslüman gruptan biri diğerine saldırırsa, saldıranla (mütecavizle) Allah'ın emrine dönünceye kadar savaşın," (Hucûrat:9) emrine karşı gelmek olduğuna inanıyorlardı.[3]
Bu aşırı dindar[4] gruptan küçük bir kısmı Harûrâ köyüne çekildi ve gruptan ayrıldıkları için Haricîler (dışarıdakiler) olarak anılmaya başlandı.[3]
Sonuçları
değiştirHakem olayının detayları değişik kaynaklarda büyük farklılıklar gösterir. Net olan bir husus vardır ki o da Ali'nin Müslüman toplumundaki konumunun ciddî şekilde zayıfladığıdır.[3]
658 Mayısında Muaviye, Suriye'deki taraftarlarının bir kısmı tarafından halife ilan edildi. Hakem olayında halifelik ilanı olmadığı halde Emevîlerin tek taraflı Muaviye'yi halife ilan etmesi Meşru İslam Halifesi Ali'ye ve İslam dinine karşı yapılmış bir hakaretti.
Muaviye'nin nüfuz alanı bugünkü Irak ve Hicaz'a (Suudi Arabistan'ın batısı) doğru genişlerken Ali'ninki başkenti Kufe'ye doğru daraldı.[3]
Ali, Sıffin Savaşı'ndan dört yıl sonra (661'de) Haricîler tarafından şehit edilince Muaviye'nin önünde halifeliğini ilan etmesi için hiçbir engel kalmadı.[3] Muaviye, Emevi Hanedanı'nın İslam Devleti Halifesi oldu.
İki ordunun kayıpları hakkında belirtilen görüşler çelişkilidir. Bazı tarihçiler şöyle yazmaktadır: İki ordunun verdiği kayıpların toplamı 70 bin kişidir; bunun 45 bini Muaviye’nin ve 25 bini ise Ali’nin ordusundandı.[5][6]
Kaynakça
değiştir- ^ a b Lecker 2012.
- ^ a b Gibbon 1906, ss. 98-9.
- ^ a b c d e f g h i j k l "of Şiffîn Sıffin Muharebesi." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc. ,
- ^ (İngilizce) pietist. Ç.N.
- ^ İbn Muzahim, s. 474 ve 558; Halife, s. 116; Belazuri, s. 97; İbn Şehri Aşub, s. 195; İbn Ebi’l Hadid, c. 2, s. 208.
- ^ http://tr.wikishia.net/view/S%C4%B1ffin_Sava%C5%9F%C4%B1 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..