Yaşar Nuri Öztürk
| Prof. Dr. Yaşar Nuri Öztürk | |
|---|---|
| |
| Halkın Yükselişi Partisi Genel Başkanı | |
| Görev süresi 16 Şubat 2005 - 19 Ekim 2009 | |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| Yerine gelen | Ragıp Önder Günay |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 22. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 3 Kasım 2002 - 22 Temmuz 2007 | |
| Seçim bölgesi | 2002 - İstanbul |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 5 Şubat 1951 Sürmene, Trabzon,[1] Türkiye |
| Ölüm | 22 Haziran 2016 (65 yaşında) Beykoz, İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Kanlıca Mezarlığı, İstanbul |
| Vatandaşlığı |  Türkiye
|
| Milliyeti | Türk |
| Partisi |  Cumhuriyet Halk Partisi(2002-2004)  Halkın Yükselişi Partisi(2005-2009) |
| Uzmanlık alanı | İslam felsefesi, tefsir, tasavvuf, fıkıh |
| Evlilik(ler) | Canan Öztürk
(b. 2009) |
| İlişkiler | Nazlı Kanaat (nişanlısı) |
| Çocuk(lar) | 2 |
| Bitirdiği okul | İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi • İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi |
| Mesleği | İslam felsefesi, ilahiyat profesörü, yazar, gazeteci, avukat, televizyon programcısı ve siyasetçi |
Yaşar Nuri Öztürk (5 Şubat 1951, Sürmene, Trabzon,[1] – 22 Haziran 2016, İstanbul), Türk İslam felsefesi ve ilahiyat profesörü, yazar, gazeteci, avukat, televizyon programcısı, siyasetçi ve İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nin kurucu dekanıdır.[2][3] Türkiye'de "Kur'an Müslümanlığı" düşüncesinin öncü isimlerinden biri olan Yaşar Nuri Öztürk, Türkiye başta olmak üzere ABD, Avrupa, Orta Doğu ve Balkanlar'da "İslam ve insan hakları" ile ilgili birçok konferans verdi. Çoğunluğu İslam hakkında olan birçok kitap yazdı. İslam'ı ve Kur'an'ı anlamaya yönelik kaleme aldığı birçok kitabı ve makalesinin yanı sıra siyaset, sosyoloji ve tarih konulu kitaplar da yazdı.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yaşar Nuri Öztürk, Bayburtlu bir anne ile Sürmeneli bir babanın çocuğu olarak 5 Şubat 1951 tarihinde doğdu.[4][5] Trabzon'un Sürmene ilçesinin Fındıcak köyünde büyüdü.[6] Ailesi, çoğu Çaykara'da bulunan Niyazoğlu sülalesindendir. İlk eğitimini babasından Kur'an okuyarak aldı ve dokuz yaşında hâfız oldu.[7] Trabzon yıllarında ilkokulu dışarıdan bitirerek Trabzon İmam Hatip Lisesi’ne girdi ve İmam hatipten 1968 yılında birincilikle mezun oldu. Medrese eğitiminden sonra İstanbul Üniversitesi'nde hukuk ve ilahiyat tahsilini tamamladı.[8][9] 12 yıl imamlık ve vaizlik yaptıktan sonra üniversiteye tekrar dönerek 1980 yılında "İslâm Felsefesi" konulu doktorasını tamamladı ve 1986'da aynı dalda doçent oldu. Orta Doğu, Balkanlar, Avrupa ve Afrika ülkeleri, ABD, Güney Kore ve Japonya'da kendi alanında akademik araştırmalar yaptı; ayrıca Fransa'da Grenoble Üniversitesi'nde çalıştı. ABD, New York'ta "İslâm Düşüncesi ve Çağdaş Sûfî Düşünce" dersleri okuttu.
Time dergisinin gerçekleştirdiği "20. Yüzyılın En Önemli Kişileri" (The Most Important People of the 20th Century) anketinin "En Önemli Bilim Adamları ve Islahatçılar" (The Most Important Scientists and Healers) listesinde, dünya kamuoyunca belirlenmiş 100 ismin ilk 10'u arasında yer aldı.[10]
Türkçe, Arapça, Farsça, İngilizce ve Fransızca dillerinde çeşitli çalışmaları bulunan Yaşar Nuri Öztürk, 1978 ve 1982'de "Türkiye Millî Kültür Vakfı" ödülünü kazandı.
Yurt dışında ve yurt içinde pek çok yerde İslâm dininin zihniyeti, insan ve insan hakları konularında konferanslar verdi. Türkiye'de Kur'ân'ın Özüne Dönüş Hareketi'nin öncüsü olan Yaşar Nuri Öztürk aynı zamanda da, Türk üniversitelerinde öğretim üyesi ve dekan olarak 26 yıl görevde bulundu. ABD-New York'ta (The Theological Seminary of Barrytown) bir yıl misafir profesör olarak “İslâm Düşüncesi” dersleri okuttu. Aynı süre içinde The World Scripture’ın İslâm bölümünün hazırlanışında görev aldı. Büyük çoğunluğu İslâmiyet hakkında seksene yakın kitabı vardır.[11] Özellikle onun "Kur’an’daki İslâm" adlı ansiklopedi vasfındaki kitabı, Yaşar Nuri Öztürk tarafından çoğu konferansında telkin edilmektedir.
Üniversite sonrası asistanlığın yanı sıra avukatlık stajını sürdürdü. Bir yandan da Son Havadis, Tercüman gibi gazetelerde yazılar yazdı. 1980’de İslam felsefesi dalında doktorasını verdi. Ardından Milltown’da lisansüstü düzeyinde İslam felsefesi dersleri verdi.[kaynak belirtilmeli] 1987’de Türkiye’ye döndü ve o günlerde TRT’de Asaf Demirbaş’ın sunduğu bir dini programa çıktı. Böylece akademik çevrelerdeki tanınırlığı ülke geneline yayıldı.
1978 ve 1982’de “Türkiye Millî Kültür Vakfı” ödülünü kazandı. Çalışmaları Türkçe, Arapça, Farsça, İngilizce ve Fransızca dillerinde yayımlandı.
1992 yılında İstanbul Üniversitesi’nde İlahiyat Fakültesi kuruldu. 1993’te fakülteye kurucu dekan olarak atandı.1993-2002 yılları arasında İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi dekanlığını yaptı.[12] Yaşamı boyunca çeşitli üniversitelerde öğretim üyesi ve dekan olarak 26 yıl görev yaptı.
İlk tercümesi Elmalılı M. Hamdi Yazır tarafından yapılan Kur'an'ın, yorum katılmamış, İkinci Türkçe çevirisini yayınlamıştır. 1993 - 2011 yılları arasında üç yüzü aşkın baskı yapan bu çeviri,[13] “Türkiye Cumhuriyeti Tarihinin En Çok Baskı Yapan Kitabı ve Kur'an-ı Kerim meali” sayılmaktadır.[14]
1990’lı yıllarda Hürriyet gazetesinde yazıları yayımlandı. Yurt gazetesinde ve son olarak da Aydınlık’ta yazdı. Aydınlık gazetesinde 26 Kasım 2015’te başladığı yazılarını 23 Haziran 2016’ya kadar sürdürdü.[15]
14 Şubat 2013 tarihinde TRT sanatçısı Nazlı Kanaat ile nişanlanmıştır.
Öztürk, İstanbul'un Beykoz ilçesine bağlı Paşabahçe semtinde ikamet etmekteydi.[16]
Siyasi hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yaşar Nuri Öztürk, 3 Kasım 2002 seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi’nden İstanbul milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne girdi. Daha sonra CHP’den istifa etti. İstifasına, “Birikiminin halka ve ülkeye hizmette daha etkin ve yoğun biçimde kullanılacağı vaadiyle girdiği CHP’de çok kısa bir süreden sonra hayal kırıklıkları yaşamasını, 23-24 Ekim 2003 tarihlerindeki kurultayda da çok çirkin bir siyaset oyunuyla dışlanmasını” gerekçe gösterdi. CHP’nin yönetim kadrosu ve dönemin genel başkanı Deniz Baykal ile ters düştüğü noktaları ise şöyle açıklamıştı:[17]
“Laiklik anlayışındaki farklılık, dine bakışlarındaki farklılık, halkla bütünleşme konusundaki ısrarı, ideoloji eksenli siyasete karşı oluşu, partideki ağır demokrasi noksanı, dünyadaki derin etkili değişimlerin muhasebesinin CHP yönetimince yapılamaması, Batı’nın yeni sömürü yönteminin bir ifadesi olan IMF’cilik ve küreselleşme yıkımını durduracak politikaların oluşturulamaması.”
CHP’den istifasının ardından 16 Şubat 2005’te Halkın Yükselişi Partisi’ni kurdu ve bu partinin genel başkanlığını dört yıl boyunca sürdürdükten sonra 19 Ekim 2009 tarihinde üniversite ile çok ilgilenemediği gerekçesiyle genel başkanlıktan istifa ederek aktif siyasî hayatına son verdi.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]
2011 yılından beri mide kanseri ile mücadele eden Yaşar Nuri Öztürk, 22 Haziran 2016 Çarşamba günü İstanbul'daki evinde hayatını kaybetti. Cenaze namazı Üsküdar Şakirin Camii'nde kılınan Öztürk, Kanlıca Mezarlığı'na defnedilmiştir.[18]
Dinî görüşleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ebû Hanîfe ve İmâm Zeyd hakkında
[değiştir | kaynağı değiştir]Onun aslında Hanefilik ile itikaden pek ilgisi bulunmadığını ifade ediyor:[19]
| “ | İmâm-ı Â’zam Ebû Hanîfe, H. 121 / M. 739 yılında “Hânedan-ı Alevîyye” mensuplarından “İmâm Zeyd bin Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn” tarafından Emevi Halifesi Hişâm bin Abd’ûl-Melik’in zalimane idaresine karşı çıkarılan isyanı da Muhammed’in komuta ettiği Bedir Savaşı’na benzetmiş ve destek vermekten hiç de çekinmemişti.[20] | „ |
Ayrıca “İmâm Zeyd” ile olan fikrî benzerliğine de şu cümlelerle değiniyor:[21]
| “ |
|
„ |
Bâtınîlik ve Karmatîlik hakkında
[değiştir | kaynağı değiştir]Bâtınî-Karmatîlik konusundaki görüşlerini ise "Hallâc-ı Mansûr" isimli iki ciltlik eserinin birinci cildinde açıklıyor. Birinci cildin ilk elli sayfalık giriş kısmı Karmatîler'in kurdukları toplumcu sistemin ne kadar başarılı olduğundan bahsetmektedir.[26]
İslam'da reenkarnasyon hakkında
[değiştir | kaynağı değiştir]Kur'an’a göre reenkarnasyonun olası olduğunu ayetlerden örnekler vererek savunan Öztürk, buna inanmayanların ise bir tür tabuculuk içinde olduklarını söylüyor. Ona göre Kur'an reenkarnasyona mesnet olacak onlarca ayet barındırmaktadır. Süleyman Ateş'in cennet ve cehennemi reenkarnasyon ile izah ettiğini söylüyor. Reenkarnasyonun müteşabih bir ahiret inancının bir tür yorumu ve işleyişi olduğunu da ekliyor.[27]
İslam tarihinde reenkarnasyon konusu hakkındaki görüşlerini,
| “ | İslam düşünce tarihinde reenkarnasyonun kabulü çok eskilere gider. Ben bunu genişçe, Hallâc kitabımda inceledim. Hallâc'ın bağlı olduğu Karmatî ekol ve İhvan-ı Safa risaleleri, o beş cilt kitapta, ki insanlık tarihinin fikir mirası bakımından devlerindendir. Orada incelenmiştir, kabul edilir. Ama bugünkü insanlar da bunu yeniden ele almalıdır. Çünkü, dünyada çok ciddi bir konudur reenkarnasyon meselesi. Bir Hint tenasühü ile karıştırmayalım. Çünkü reenkarnasyona inananlarda ahiret inancı var, iki. Peşinen evet veya hayır demeyelim, bunun üzerinde düşünelim. Çünkü, Kur'an’da buna onay olarak alınacak iki düzine ayet var.[28] | „ |
olarak belirtiyor.
Kur'an’da reenkarnasyon
[değiştir | kaynağı değiştir]Kur'an bu dünyaya iki defa gelip üçüncü kez gelmek isteyip de kendilerine müsaade edilmeyenlerden bahsediyor ve onlara üçüncüyü gidemezsiniz dendiğini söylüyor. Fakat bu durumun herkes için bağlayıcı olmadığını belirtiyor. Ona göre, kimi bir kez gelir adam gibi yaşar ve tekâmülünü tamamlar. İçlerinde Süleyman Ateş'in de bulunduğu birçok tefsir aliminin müteşâbih olan cennet-cehennem gibi kavramların açılımını reenkarnasyonla verdiklerini kuvvetle yineliyor. Bununla beraber, Kur'an'ın böyle ayrıntılar vermediğini de ekliyor. Fakat, ona göre insan tekâmülünü bir şekilde tamamlamaya mecburdur. Reenkarnasyonun da bu tekâmülü tamamlamanın yollarından biri değil, yegâne yolu olduğunu vurguluyor.
| “ | Bana göre, yanılmıyorsam reenkarnasyon hayatın en mühim realitelerinden biridir. Reenkarnasyonsuz hayatı da, dini de, hiçbir şeyi izah edemezsiniz... Ben bundan önceki hayatımda mesela kumandanmışım, üç tane de hanımım varmış... Zaten reenkarnasyon yoluyla cennet ve cehennemi yaşıyor insan, dünyada yaşıyor bir nevi. Ama bir de büyük kıyamet koptuktan sonra, artık gelip gitmek falan o her şey bitecek, o zaman ne olacak? İşte orada da bir cennet ve cehennem söz konusu. O ayrı bir iştir. Onun hakkında bizim hiçbir bilgimiz yok. Ne vakti hakkında bilgimiz var, ne nasıllığı hakkında bir bilgimiz var. Allah orada hepimizin yardımcısı olsun. Ama o da olacak. Büyük hesap, büyük mizan, büyük kıyamet. Yalnız İslam bilginleri cennet ve cehennemin şu anda mevcut olduğunu ve işlemekte olduğunu söylüyor. Nasıl işliyor bu? İşte reenkarnasyon yoluyla.[29] | „ |
diyor.
Ahiret inancı ve reenkarnasyon
[değiştir | kaynağı değiştir]Öztürk, bu konudaki görüşlerini
| “ | Şimdi dinlerin getirdiği ahiret inancı, ahiret inancı olmadan din olur mu? Niçin? Çünkü omurgadır. Omurgadır. Ahiret inancı karmanın bir başka ifadesidir. İşte reenkarnasyon var mı? Yok mu? Efendim, bunlar işin müteşâbih tarafı. Ahiret inancı olmadan din de olmaz, hayat da olmaz, insanlık da olmaz. O olacak. Ha onun izahı. O bir reenkarnasyon sistemiyle mi yürüyor? Nasıl? O ayrı, onu tartışın konuşun. Dolayısıyla kimse kötülüğe kötülükle mukabele ederek bir meziyet işlediğini zannetmesin. Ben reenkarnasyonun, hüküm vermiyorum, dedim ya müteşâbih bir alandır, ahiret inancı iman olarak korunmalıdır, müteşâbih açıklamaları ayrı bir dava. Ben reenkarnasyonun, büyük dinlerdeki ahiret inancının bir işleyişi olduğunu düşünüyorum. Ve hayatın en muhteşem gerçeklerinden biridir bana göre reenkarnasyon.[30] | „ |
şeklinde dile getiriyor.
Kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
|
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "TÜRK PARLAMENTO TARİHİ - TBMM - XXII. DÖNEM (2002 - 2007) - III. CİLT - MİLLETVEKİLİ BİYOGRAFİLERİ - Doç. Dr. Ahmet YILDIZ" (PDF). 9 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Haziran 2024.
- ^ "Yaşar Nuri Öztürk kimdir?". Yeni Akit. 13 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
- ^ "Ünlü ilahiyat profesörü Yaşar Nuri Öztürk hayatını kaybetti". Hürriyet. 23 Haziran 2016. 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
- ^ "Yaşar Nuri Öztürk vefat etti". TRT Haber. 23 Haziran 2016. 28 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
- ^ Muhtar, Reha (14 Mayıs 2012). "Yaşar Nuri Öztürk'ün Yaşı". Vatan. 14 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024 – Internet Archive vasıtasıyla.
- ^ "TÜRK PARLAMENTO TARİHİ - TBMM - XXII. DÖNEM (2002 - 2007) - III. CİLT - MİLLETVEKİLİ BİYOGRAFİLERİ - Doç. Dr. Ahmet YILDIZ" (PDF). 9 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Haziran 2024.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;doğumisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Yaşar Nuri Öztürk kimdir?". www.biyografi.info. 22 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Yaşar Nuri Öztürk Biyografisi". www.biyografya.com. 31 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Yaşar Nuri Öztürk". MİLLİYET - ARAMA. 11 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2023.
- ^ "Prof. Dr. Yaşar Nuri Öztürk Yazarına Ait Tüm Kitaplar". www.kitapyurdu.com. 4 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2021.
- ^ "İstanbul Üniversitesi Tarihten Geleceğe Bilim Köprüsü - 1453". ilahiyat.istanbul.edu.tr. 12 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2021.
- ^ "Prof. Dr. Yaşar Nuri ÖZTÜRK | Yeni Boyut Yayıncılık". 26 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kas 2021.
- ^ "Yaşar Nuri Öztürk". MİLLİYET - ARAMA. 11 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kas 2021.
- ^ [1] 10 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Habertürk, Halk TV, Kanal Sokak TV, Show TV gibi farklı kanallarda televizyon programlarında Kur’an yorumları yaptı.Yaşar Nuri Öztürk hocayı kaybettik!.. - POLİTİK MOTTO
- ^ "ntvmsnbc". 23 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2009.
- ^ "Yaşar Nuri Öztürk CHP'den istifa etti". Radikal. 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kas 2021.
- ^ İHA, DHA. "Yaşar Nuri Öztürk son yolculuğuna uğurlandı". www.hurriyet.com.tr. 24 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kas 2021.
- ^ Öztürk, Yaşar Nuri, İmâm-ı Â’zam Savunması, Şehid bir önder için Apolocya, – Sahabe ve tâibûn nesline yapılan muameleyi zulûm olarak gösterdi: Ehl-i Beyt’in haklarını savunmadaki özgün tavrı, Sahife 170, İnkılâp, İstanbul, 2010.
- ^ Öztürk, Yaşar Nuri, İmâm-ı Â’zam Savunması, Şehit bir önder için Apolocya, – Zalimlere isyanı iman ve ibadetin esası olarak tanıttı: İmâm-ı Â’zam’ın tanıttığı İslam’ın temel ibadeti, Sahife 156, İnkılâp, İstanbul, 2010.
- ^ Ebû Zehre, Muhammed, İmâm Zeyd, 83.
- ^ Öztürk, Yaşar Nuri, İmâm-ı Â’zam Savunması, Şehit bir önder için Apolocya, – Sahabe ve Tâibûn nesline yapılan muameleyi zulüm olarak gösterdi: Ehl-i Beyt’in haklarını savunmadaki özgün tavrı, Sahife 171, İnkılâp, İstanbul, 2010.
- ^ Not: Anadolu Alevileri ile karıştırılmamalıdır.
- ^ Öztürk, Yaşar Nuri, İmâm-ı Â’zam Savunması, Şehit bir önder için Apolocya, – Ortak kaderli iki deha: Sokrat ve İmâm-ı Â’zam, Sahife 246, İnkılâp, İstanbul, 2010.
- ^ Öztürk, Yaşar Nuri, İmâm-ı Â’zam Savunması, Şehit bir önder için Apolocya, – Şehit edilişi veya sonsuzluğa geçiş, Sahife 56, İnkılâp, İstanbul, 2010.
- ^ Öztürk, Yaşar Nuri, Enel Hak İsyânı HALLÂCI MÂNSUR (Darağacında Mirâc), Yeni Boyut, 2011.
- ^ "Yaşar Nuri Öztürk ve reenkarnasyon". 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kas 2021 – www.youtube.com vasıtasıyla.
- ^ "YouTube". www.youtube.com. 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kas 2021.
- ^ "YouTube". www.youtube.com. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kas 2021.
- ^ "SABA TÜMER YASAR NURI ÖZTÜRK HD 07 HAZIRAN 2013 TEK PARCA". Erişim tarihi: 12 Kas 2021 – www.youtube.com vasıtasıyla.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
Vikisöz'de alıntılar |
| Parti siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Makam oluşturuldu |
Halkın Yükselişi Partisi Genel Başkanı 16 Şubat 2005 - 19 Ekim 2009 |
Sonra gelen: Ragıp Önder Günay |
- 1951 doğumlular
- Sürmene doğumlular
- 2016 yılında ölenler
- Türk ilahiyat akademisyenleri
- Türk ilahiyatçılar
- Türk profesörler
- 20. yüzyıl Türk yazarları
- 21. yüzyıl Türk yazarları
- Türkiye'deki siyasi parti genel başkanları
- Türk İslam alimleri
- İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde öğrenim görenler
- İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi dekanları
- İstanbul Üniversitesi öğretim üyeleri
- Cumhuriyet Halk Partisi mensubu siyasetçiler
- Halkın Yükselişi Partisi mensubu siyasetçiler
- Karadeniz Ekonomik İşbirliği Parlamenterler Asamblesi Türk Grubu
- TBMM 22. dönem İstanbul milletvekilleri
- Kur'ancılar
- İstanbul ilinde ölenler
- Kanlıca Mezarlığı'na defnedilenler
- Türk araştırmacılar
- Atatürkçüler
- Sünniliği eleştirenler
- Müslüman reformcular
- Tasavvuf karşıtlığı