M11/39

Carro Armato Medio 11/39
Avustralya askerleri tarafından ele geçirilmiş M11/39 tankları
Çeşidi	Orta tank Piyade tankı
Uyruğu	İtalya
Hizmet geçmişi
Hizmet	1939-1944
Kullanıcılar	İtalya (Regio Esercito)  Avustralya (ele geçirilmiş araçlar)
Kullanıldığı savaşlar	İkinci Dünya Savaşı
Üretim tarihi
Tasarımcı	Giuseppe Rosini
Tasarlandığı tarih	1932-1937
Üretici	Ansaldo Fiat-SPA
Üretildiği tarih	1939-1940
Üretim adedi	Yaklaşık 100 adet
Çeşitleri	M13/40 M14/41 M15/42 Orta tank şasili Semovente'ler
Özellikler
Ağırlık	10.900 kg (24.000 lb) (boş ağırlık)
Uzunluk	4.850 mm (15 ft 11 in)
uzunluğu	40 kalibre (1.480 mm (4 ft 10 in))
Genişlik	2.180 mm (7 ft 2 in)
Yükseklik	2.250 mm (7 ft 5 in)
Namlu Çapı	Ana silah: 37 mm (1,5 in) Makineli tüfekler: 8 mm (0,31 in)
Mürettebat	3 kişi (Sürücü, komutan, silahçı)
Zırhı	Perçinli çelik plaka Gövde altı, motor bölmesi ve taret üst kısmı: 8 mm (0,31 in) Yanlar: 15 mm (0,59 in) Ön kısım ve gövde silah kundağı: 30 mm (1,2 in)
Ana silahı	1 × Vickers-Terni 37/40 tanksavar topu (gövde üzerinde)
Diğer silahları	2 × Breda Modello 38 makineli tüfek (taret üzerinde)
Motor	SPA 8T V8 dizel motor, 11.140 cc (680 cu in) 105 PS (77 kW)
Kaldırma kapasitesi	9,5 PS/t
Süspansiyon donanımı	Yarı eliptik yaprak yaylı çift kollu bojiler, her bojide çift dolma lastikli yol tekerlekleri
Harekat menzili	210 km (130 mi)
Azami hızı	32 km/sa (20 mph)

Carro Armato M(edio)11/39 (İta. Orta Savaş Tankı, 11 ton, 1939),^[1] İkinci Dünya Savaşı'nın başında İtalya Kraliyet Ordusu tarafından 1939-1940 yılları arasında kullanılan bir orta tanktır. Kuzey Afrika cephesindeki sınırlı hizmetinin ardından, Aralık 1940'tan itibaren tank birlikleri genelinde yerini M13/40 tankı almıştır.

1920'lerin sonlarında silah sistemleri üreticisi Gio. Ansaldo & C., tersine mühendislik çalışmaları kapsamında İngiliz Vickers 6-ton tankından İtalya'ya 2 adet getirtmiştir. Vickers tankları üzerindeki fizibilite çalışmaları sonucu, 1932'de 1/10 ölçekte metalden bir maket olarak tanıtılan 9 ton ağırlığında, 65 mm'lik ana silahı gövde üzerinde yer alacak bir zırhlı tank avcısı aracın geliştirilmesine başlandı. 1933 yılında tamamlanan ilk prototipin Aralık 1934'te yapılan mobilite testleri sonucu aracın düzgün satıhlı yol üzerinde 22,5 km/sa azami hızı yetersiz bulundu. Bunun üzerine prototip, CV33 tanketinde kullanılana benzer bir boji tipi süspansiyon ve Fiat 634 ağır kamyon modelinin 85 PS gücündeki sıralı altı silindirli benzin motoru kullanılarak geliştirildi.

Öncekiyle aynı silah yerleşimine sahip ikinci prototip, 1935'te İtalya Kraliyet Ordusu'nun Ansaldo firmasından "Prealplerde görev yapabilecek, en az 100 km harekat menziline sahip, 8-9 ton ağırlıkla küçük köprülerden geçebilecek piyade destek tankı" talebi üzerine geliştirilmeye başlandı, 10 ton ağırlığındaki ikinci prototipte, birinci prototipin Fiat 634N motoru ve süspansiyon donanımı aynı şekilde kullanılmış, Vickers-Terni 37/40 tanksavar topu gövdenin sağ tarafına yerleştirilmiş ve birinci prototipe ek olarak iki adet 6,5 mm'lik Scotti makineli tüfeğe sahip, 360° derece dönebilen küçük bir taret eklenmiştir. Bu prototip daha sonra SPA'nın yeni geliştirdiği V8 silindirli 8T tipi dizel motorla güçlendirildi ve yürüyüş takımları dört adet boji tipi süspansiyon elemanı ile yenilendi, Taretteki Scotti tüfekler 1938'de 8 mm'lik Breda mod.38 makineli tüfeklerle değiştirildi. Bu prototip 1938'in sonlarında M11/39 adıyla İtalya Kraliyet Ordusu envanterine kabul edildi ve RE2576 numaralı plaka verildi. 26 Ekim 1939'da İtalya başbakanı Benito Mussolini'ye tanıtılan^[2] RE2576 plakalı prototipte Marelli RF1 CA modeli telsiz yer alırken, seri üretilen araçlara herhangi bir telsiz ve araç içi haberleşme sistemi eklenmemişti.^[3]

Seri üretilen araçların silahları ve zırhı, Müttefiklerin kullandığı orta ve ağır tanklara karşı yetersiz kaldı, ancak piyadeye ateş desteği sağlamak amacıyla hafif tankları, makineli tüfek mevzilerini imha etmek ve düşman sığınaklarını ve siperlerini ele geçirmek için yeterliydi. Zayıf silahı, yetersiz zırhı, güçsüz motoru, genel mekanik sorunları ile birlikte 37 mm'lik ana silahın taretin yerine kazamatlı tank avcıları veya taarruz topları gibi gövde üzerinde olması dolayısıyla ateş etmede zorluk yaşanması aracın çok kısa sürede hizmetten çekilmesine neden olmuştur.

M11/39'un gövdesi daha sonra savaş boyunca hizmet görecek olan İtalyan M13/40, M14/41 ve M15/42 orta tankları ve bunlardan türetilen tank avcıları ve taarruz topları (Semovente) için temel olarak kullanılmıştır.

Üretim 1938'in sonlarında ayda 9 adet olmak üzere başladı. Aralık 1939'da İtalyan orta tank üretim bandında M11/39'un üretimi tamamen sonlandırılarak yerine M13/40 devreye alınmıştır. Bir yılda M11/39'dan yaklaşık toplam 100 adet üretilmiştir.

1938'in sonlarında envantere alınan M11/39 tankı, birliklere 1939 başında teslim edilmeye başlanmıştır:

• Doğu Afrika operasyonlarına M11/39 tanklarından 24 adet, Eritre'de ve Etiyopya'da 12'şer adet olmak üzere konuşlandırıldı. Sınırlı sayıda gönderildikleri için bu tanklar yoğun bir şekilde kullanılamamış ve sadece Kuzey Afrika'da bulunabilen yedek parçaların eksikliği, Libya'daki Müttefik ilerleyişini yavaşlatmak için hayati öneme sahip olabilecek araçları kısa sürede kullanım dışı bırakmıştır.
• Kuzey Afrika - Temmuz 1940'ta İtalyan ordusunda Libya'da görev yapan "Ariete" Tugayında 72 adet M11/39 vardı. Sidi Barrani'nin işgalinde bazı M11/39 araçları yer almıştır. 1940-1941 kışındaki İngiliz karşı saldırısı sırasında, Maletti Grubunda görev yapan 23 adet M11/39, Nibeiwa'da 37 mm'lik silahla delinemeyeceği bilinen 47 adet İngiliz Matilda II tankından oluşan bir düşman birliğiyle karşı karşıya kaldı. Pusula Operasyonu sırasında Avustralya askerleri tarafından ele geçirilen bazı M11/39'lar, 1941'de Tobruk civarındaki çatışmalarda mihver güçlerine karşı kullanıldı.
• İtalyan Sosyal Cumhuriyeti - Son M11/39, İtalya'nın işgali sırasında Sosyal Cumhuriyet ordusuna bağlı olarak Piyemonte'de görev yapmıştır.

İlk İtalyan orta tankı olarak kabul edilen M11/39, 11 ton ağırlıktaydı.

M11/39 tankının perçinli ve cıvatalı çelik plakalardan oluşan zırhı, gövdenin altı, motor bölmesi ve taretin üst kısmında en az 8 mm, gövdenin önü ve yanlarında 14,5 mm, taret ve gövdedeki ana silah kundağında en fazla 30 mm kalınlıktaydı.

Güç paketi

M11/39, döneminin ilk dizel motorlu tanklarından biriydi.^[4] SPA tarafından geliştirilen "8T" kodlu 11140 cc hacmindeki V8 silindirli dizel motoru, araç üzerinde 105 PS güç üretmekteydi (aynı motorun gücü M13/40'ta 125 PS'e çıkarılmıştır). Motor bloğu ve her silindir için ayrı sökülebilir silindir kapakları alüminyumdan yapılmıştır.^[5] Motor aracın arkasında, gövdeden daha dar bir bölme içerisinde aracın boy eksenine yerleştirilmiş olup motora kavrama üzerinden şaftla bağlanan vites ve direksiyon dişli kutusu aracın ön tarafında yer almaktaydı. Cer dişlisinin merkezini gövdenin dışına konumlandırmak ve aracın seyir hızını artırmak amacıyla cer dişlisi hız artırıcı ek bir dişli kutusuna takılmıştır.^[3]

Aracın seri üretim versiyonlarında kullanılan süspansiyon sistemi, daha sonraki orta tanklar, Semovente varyantları ve P26/40 ağır tankında da kullanılmış çifter kollu ve tek yığma yaprak yaylı 4 adet bojiden oluşmaktadır.^[5] Döneminin diğer tankları olan Vickers 6 ton, Matilda I, Panzer 35(t), Panzer III Ausf.B ve T-26'da kullanılanlara benzer bir düzeneğe sahip olan süspansiyon sistemi üç ana hareketli parçaya sahiptir:

• Boji ana yatağı üzerinde üç adet silindirik mafsal bulunur. Yığma yaprak yay ana yatağa orta kısmından sabitlenmiştir. Ana yatağın ortasında yer alan mafsal doğrudan gövde üzerinde yer alan sabit bir aks miline yataklandırılmıştır.
  • İki adet boji kolu birer ucundan boji ana yatağının uç mafsallarına, diğer uçları da yaprak yayın küpelerine ve tekerlek taşıyıcılarının üst silindirik mafsalına yataklandırılmıştır.
    • Her bojide ikişer adet tekerlek taşıyıcısı bulunmakta olup, bu taşıyıcıların her birinde de ikişer adet (aracın toplamında 16) çift yol tekerleği bulunmaktadır.

Askı kasnakları ve yol tekerleklerinde Pirelli üretimi dolma lastikler kullanılmıştır.

M11/39'da sürücü aracın ön solunda, ana silah nişancısı sağda ve araç komutanı taret üzerindeydi. Araca erişim, taretin üstünde ve gövdenin sol ve üst taraflarında bulunan toplam üç adet kapakla sağlanıyordu. İç haberleşme sistemi olmadığı için, araç komutanı talimatları mürettebata sesli olarak vermekteydi. Nişancıda 1× büyütmeli bir vizör, sürücüde zırhlı bir görüş kapağı, komutanda da 1× büyütmeli bir vizör ile bir periskop vardı; ikisi aracın farları olmak üzere üç adet lamba bulunmaktaydı.

Aracın ana silahı olan ateşleme iğnesiz Vickers-Terni 37/40^[6] tanksavar topu, gövde üzerinde 15° yatay gezinme, ±20° yükselme açılarına sahip küresel bir kundakta yer almakta, yükselme hareketleri hidrolik takviyeli düzenek üzerinde yapılmakta ve elektrikli tetikle ateşlenmekteydi. İkincil silah olarak iki adet eşeksenli 8 mm'lik Breda Mod.38 makineli tüfek, aracın orta sol tarafında 360° dönen bir taret üzerinde yer alıyordu.^[5]

Aracın kusurlarından bir diğeri iç ve dış haberleşme ekipmanı bulundurmamasıydı. Kask içi laringofon ve kulaklık sisteminden oluşan iç haberleşme ekipmanları M13/40'tan itibaren kullanılmaya başlanmıştı. M11/39 tankçılarına sesli olarak verilen tüm komutlar, araç içerisindeki gürültüler nedeniyle anlaşılamıyordu. Telsiz ekipmanının yokluğundan dolayı da "İleri", "Dur", "Sağa dön", "Sola dön" gibi komutlar aynı takım içerisinde bulunan araçlara bayrak sallayarak veriliyordu ancak bu komutların da çoğu zaman anlaşılamaması veya yanlış anlaşılması, ilgili tank birliği içerisindeki tertiplenmeyi bozmaktaydı.

• Piyade tankı

• M13/40
• M14/41
• M15/42
• 75/18 (taarruz topu)

• T-26
• Panzer 35(t)
• M2 (hafif tank)

Wikimedia Commons'ta M 11/39 tank ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• "M11-39 su Altervista.org". 8 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
• "M11/39 su regioesercito.it". 21 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
• "M11/39 su wwiivehicles.com". 27 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
• "Carro Armato M.11/39". 17 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.