Münhasır ekonomik bölge
Münhasır ekonomik bölge (MEB) (İngilizce: Exclusive economic zone (EEZ)), Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi uyarınca bir devletin deniz kaynaklarının araştırılması ve kullanılmasında su ve rüzgâr enerjisi de dâhil olmak üzere özel haklara sahip olduğu deniz bölgeleridir.[1]
Türkiye, 121. madde nedeniyle bu anlaşmayı hiçbir zaman imzalamamıştır:
Gerçekten de, BMDHS'ye göre, insan yerleşimine uygun olmayan veya kendi ekonomik yaşamı olmayan resifler hariç, tüm adalar karasuları hakkına ve bir kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge kurma hakkına sahiptir.
Türkiye, anlaşmanın aksine, Girit ya da Sicilya gibi üzerinde yerleşim olan adaların MEB'e sahip olma hakkını tanımayan eşsiz bir bakış açısına sahiptir: Bu alan devletin denize olan kıyı kenarından, denize doğru 200 deniz mili (370 km) dışına kadar uzanır. Argo kullanımında, bu terim devletin kabul edilen karasularının tamamında ve hatta 200 deniz millik sınırın ötesinde kıta sahanlığı içerecek şekilde kullanılmaktadır.
Tanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Genel olarak MEB, bir ülkenin karasularının ölçülmeye başladığı esas hatlardan itibaren denize/okyanusa doğru 200 deniz mili (370 km) kadar uzanır.[2] Bu kuralın istisnası ise, ülkelerin MEB'leri örtüştüğü / birbiri ile çakıştığı zamanlarda, diğer bir deyişle ülkenin karasularının ölçülmeye başladığı esas hatlardan itibaren diğer ülkeye ait deniz sınırına ulaşıncaya kadar 400 deniz mili (740 km) mesafe bulunmadığındadır. Böyle bir durum meydana geldiğinde ise, MEB devletlerin deniz sınırı tasvir edilerek belirlenir.[3] Genellikle bu gibi durumlarda MEB, en yakın devletin varsayılan sınırları ile örtüştüğü alandır.[4]
Alanlarına göre sıralama
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu listede bağımlı bölgeler (ıssız topraklar dâhil) egemen devletlere bağlı olarak gösterilmektedir ancak Antarktika üzerindeki hak iddialarını içermemektedir. MEB+TYA Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) artı toplam yüzölçümü alanı (TYA).
| Ülke | MEB km2 | Kıta sahanlığı km2 | MEB+TYA km2 |
|---|---|---|---|
 ABD |
11.351.000 | 2.193.526 | 21.814.306 |
 Fransa |
11.035.000 | 389.422 | 11.655.724 |
 Avustralya |
8.505.348 | 2.194.008 | 16.197.464 |
 Rusya |
7.566.673 | 3.817.843 | 24.664.915 |
 Birleşik Krallık |
6.805.586 | 722.891 | 7.048.486 |
 Endonezya |
6.159.032 | 2.039.381 | 8.019.392 |
 Kanada |
5.599.077 | 2.644.795 | 15.607.077 |
 Japonya |
4.479.388 | 454.976 | 4.857.318 |
 Yeni Zelanda |
4.083.744 | 277.610 | 4.352.424 |
 Çin |
3.879.666 | 831.340 | 13.520.487 |
 Şili |
3.681.989 | 252.947 | 4.431.381 |
 Brezilya |
3.660.955 | 774.563 | 12.175.832 |
 Kiribati |
3.441.810 | 7.523 | 3.442.536 |
 Meksika |
3.177.593 | 419.102 | 5.141.968 |
 Mikronezya Federal Devletleri |
2.996.419 | 19.403 | 2.997.121 |
 Danimarka |
2.551.238 | 495.657 | 4.761.811 |
 Papua Yeni Gine |
2.402.288 | 191.256 | 2.865.128 |
 Norveç |
2.385.178 | 434.020 | 2.770.404 |
 Hindistan |
2.305.143 | 402.996 | 5.592.406 |
 Marshall Adaları |
1.990.530 | 18.411 | 1.990.711 |
 Portekiz |
1.727.408 | 92.090 | 3.969.498 |
 Filipinler |
1.590.780 | 272.921 | 1.890.780 |
 Solomon Adaları |
1.589.477 | 36.282 | 1.618.373 |
 Güney Afrika |
1.535.538 | 156.337 | 2.756.575 |
 Seyşeller |
1.336.559 | 39.063 | 1.337.014 |
 Mauritius |
1.284.997 | 29.061 | 1.287.037 |
 Fiji |
1.282.978 | 47.705 | 1.301.250 |
 Madagaskar |
1.225.259 | 101.505 | 1.812.300 |
 Arjantin |
1.159.063 | 856.346 | 3.939.463 |
 Ekvador |
1.077.231 | 41.034 | 1.333.600 |
 İspanya |
1.039.233 | 77.920 | 1.545.225 |
 Maldivler |
923.322 | 34.538 | 923.622 |
 Peru |
906.454 | 82.000 | 2.191.670 |
 Somali |
825.052 | 55.895 | 1.462.709 |
 Kolombiya |
808.158 | 53.691 | 1.949.906 |
 Yeşil Burun Adaları |
800.561 | 5.591 | 804.594 |
 İzlanda |
751.345 | 108.015 | 854.345 |
 Tuvalu |
749.790 | 3.575 | 749.816 |
 Vanuatu |
663.251 | 11.483 | 675.440 |
 Tonga |
659.558 | 8.517 | 660.305 |
 Bahamalar |
654.715 | 106.323 | 668.658 |
 Palau |
603.978 | 2.837 | 604.437 |
 Mozambik |
578.986 | 94.212 | 1.380.576 |
 Fas |
575.230 | 115.157 | 1.287.780 |
 Kosta Rika |
574.725 | 19.585 | 625.825 |
 Namibya |
564.748 | 86.698 | 1.388.864 |
 Yemen |
552.669 | 59.229 | 1.080.637 |
 İtalya |
541.915 | 116.834 | 843.251 |
 Umman |
533.180 | 59.071 | 842.680 |
 Myanmar |
532.775 | 220.332 | 1.209.353 |
 Sri Lanka |
532.619 | 32.453 | 598.229 |
 Angola |
518.433 | 48.092 | 1.765.133 |
 Yunanistan |
505.572 | 81.451 | 637.529 |
 Venezuela |
471.507 | 98.500 | 1.387.950 |
 Vietnam |
417.663 | 365.198 | 748.875 |
 İrlanda |
410.310 | 139.935 | 480.583 |
 Libya |
351.589 | 64.763 | 2.111.129 |
 Küba |
350.751 | 61.525 | 460.637 |
 Panama |
335.646 | 53.404 | 411.163 |
 Malezya |
334.671 | 323.412 | 665.474 |
 Nauru |
308.480 | 41 | 308.501 |
 Ekvator Ginesi |
303.509 | 7.820 | 331.560 |
 Güney Kore |
300.851 | 225.214 | 400.529 |
 Tayland |
299.397 | 230.063 | 812.517 |
 Mısır |
263.451 | 61.591 | 1.265.451 |
 Türkiye |
462.000[5] | 56.093 | 1.301.655 |
 Jamaika |
258.137 | 9.802 | 269.128 |
 Dominik Cumhuriyeti |
255.898 | 10.738 | 304.569 |
 Liberya |
249.734 | 17.715 | 361.103 |
 Honduras |
249.542 | 68.718 | 362.034 |
 Tanzanya |
241.888 | 25.611 | 1.186.975 |
 Pakistan |
235.999 | 51.383 | 1.117.911 |
 Gana |
235.349 | 22.502 | 473.888 |
 Suudi Arabistan |
228.633 | 107.249 | 2.378.323 |
 Nijerya |
217.313 | 42.285 | 1.141.081 |
 Sierra Leone |
215.611 | 28.625 | 287.351 |
 Gabon |
202.790 | 35.020 | 470.458 |
 Barbados |
186.898 | 426 | 187.328 |
 Fildişi Sahili |
176.254 | 10.175 | 498.717 |
 İran |
168.718 | 118.693 | 1.797.468 |
 Moritanya |
165.338 | 31.662 | 1.190.858 |
 Komorlar |
163.752 | 1.526 | 165.987 |
 İsveç |
160.885 | 154.604 | 602.255 |
 Senegal |
158.861 | 23.092 | 355.583 |
 Hollanda |
154.011 | 77.246 | 192.345 |
 Ukrayna |
147.318 | 79.142 | 750.818 |
 Uruguay |
142.166 | 75.327 | 318.381 |
 Guyana |
137.765 | 50.578 | 352.734 |
 Kuzey Kore |
132.826 | 54.566 | 253.364 |
 São Tomé ve Príncipe |
131.397 | 1.902 | 132.361 |
 Samoa |
127.950 | 2.087 | 130.781 |
 Surinam |
127.772 | 53.631 | 291.592 |
 Haiti |
126.760 | 6.683 | 154.510 |
 Cezayir |
126.353 | 9.985 | 2.508.094 |
 Nikaragua |
123.881 | 70.874 | 254.254 |
 Gine-Bissau |
123.725 | 39.339 | 159.850 |
 Kenya |
116.942 | 11.073 | 697.309 |
 Guatemala |
114.170 | 14.422 | 223.059 |
 Antigua ve Barbuda |
110.089 | 4.128 | 110.531 |
 Tunus |
101.857 | 67.126 | 265.467 |
 Kıbrıs Cumhuriyeti |
98.707 | 4.042 | 107.958 |
 El Salvador |
90.962 | 16.852 | 112.003 |
 Finlandiya |
87.171 | 85.109 | 425.590 |
 Bangladeş |
86.392 | 66.438 | 230.390 |
 Tayvan |
83.231 | 43.016 | 119.419 |
 Eritre |
77.728 | 61.817 | 195.328 |
 Trinidad ve Tobago |
74.199 | 25.284 | 79.329 |
 Doğu Timor |
70.326 | 25.648 | 85.200 |
 Sudan |
68.148 | 19.827 | 1.954.216 |
 Kamboçya |
62.515 | 62.515 | 243.550 |
 Gine |
59.426 | 44.755 | 305.283 |
 Hırvatistan |
59.032 | 50.277 | 115.626 |
 Birleşik Arap Emirlikleri |
58.218 | 57.474 | 141.818 |
 Almanya |
57.485 | 57.485 | 414.599 |
 Malta |
54.823 | 5.301 | 55.139 |
 Estonya |
36.992 | 36.992 | 82.219 |
 Saint Vincent ve Grenadinler |
36.302 | 1.561 | 36.691 |
 Belize |
35.351 | 13.178 | 58.317 |
 Bulgaristan |
34.307 | 10.426 | 145.186 |
 Benin |
33.221 | 2.721 | 145.843 |
 Katar |
31.590 | 31.590 | 43.176 |
 Kongo Cumhuriyeti |
31.017 | 7.982 | 373.017 |
 Polonya |
29.797 | 29.797 | 342.482 |
 Dominika |
28.985 | 659 | 29.736 |
 Letonya |
28.452 | 27.772 | 93.011 |
 Grenada |
27.426 | 2.237 | 27.770 |
 İsrail |
26.352 | 3.745 | 48.424 |
 Romanya |
23.627 | 19.303 | 262.018 |
 Gambiya |
23.112 | 5.581 | 34.407 |
 Gürcistan |
21.946 | 3.243 | 91.646 |
 Lübnan |
19.516 | 1.067 | 29.968 |
 Kamerun |
16.547 | 11.420 | 491.989 |
 Saint Lucia |
15.617 | 544 | 16.156 |
 Arnavutluk |
13.691 | 6.979 | 42.439 |
 Togo |
12.045 | 1.265 | 68.830 |
 Kuveyt |
11.026 | 11.026 | 28.844 |
 Suriye |
10.503 | 1.085 | 195.683 |
 Bahreyn |
10.225 | 10.225 | 10.975 |
 Brunei |
10.090 | 8.509 | 15.855 |
 Saint Kitts ve Nevis |
9.974 | 653 | 10.235 |
 Karadağ |
7.745 | 3.896 | 21.557 |
 Cibuti |
7.459 | 3.187 | 30.659 |
 Litvanya |
7.031 | 7.031 | 72.331 |
 Belçika |
3.447 | 3.447 | 33.975 |
 Kongo DC |
1.606 | 1.593 | 2.346.464 |
 Singapur |
1.067 | 1.067 | 1.772 |
 Irak |
771 | 771 | 439.088 |
 Monako |
288 | 290 | |
 Filistin |
256 | 256 | 6.276 |
 Slovenya |
220 | 220 | 20.493 |
 Ürdün |
166 | 59 | 89.508 |
 Bosna-Hersek |
50 | 50 | 51.259 |
 Kazakistan |
2.724.900 | ||
 Moğolistan |
1.564.100 | ||
 Çad |
1.284.000 | ||
 Nijer |
1.267.000 | ||
 Mali |
1.240.192 | ||
 Etiyopya |
1.104.300 | ||
 Bolivya |
1.098.581 | ||
 Zambiya |
752.612 | ||
 Afganistan |
652.090 | ||
 Orta Afrika Cumhuriyeti |
622.984 | ||
 Güney Sudan |
619.745 | ||
 Botsvana |
582.000 | ||
 Türkmenistan |
488.100 | ||
 Özbekistan |
447.400 | ||
 Paraguay |
406.752 | ||
 Zimbabve |
390.757 | ||
 Burkina Faso |
274.222 | ||
 Uganda |
241.038 | ||
 Laos |
236.800 | ||
 Belarus |
207.600 | ||
 Kırgızistan |
199.951 | ||
 Nepal |
147.181 | ||
 Tacikistan |
143.100 | ||
 Malavi |
118.484 | ||
 Macaristan |
93.028 | ||
 Azerbaycan |
86.600 | ||
 Avusturya |
83.871 | ||
 Çekya |
78.867 | ||
 Sırbistan |
77.474 | ||
 Slovakya |
49.035 | ||
 İsviçre |
41.284 | ||
 Bhutan |
38.394 | ||
 Moldova |
33.846 | ||
 Lesotho |
30.355 | ||
 Ermenistan |
29.743 | ||
 Burundi |
27.834 | ||
 Ruanda |
26.338 | ||
 Kuzey Makedonya |
25.713 | ||
 Esvatini |
17.364 | ||
 Kosova [a] |
10.887 | ||
 Lüksemburg |
2.586 | ||
 Andorra |
468 | ||
 Lihtenştayn |
160 | ||
 San Marino |
61 | ||
 Vatikan |
0,44 |
[6][7] Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Part V - Exclusive Economic Zone, Article 56". Law of the Sea. United Nations. 19 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2011.
- ^ Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi (Türkçe) 28 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Birleşmiş Milletler, 1982, Erişim tarihi: 2018-07-13.
- ^ William R. Slomanson, 2006. Fundamental Perspectives on International Law, 5th edn. Belmont, CA: Thomson-Wadsworth, 294.
- ^ Deniz Hukuku ile ilgili Birleşmiş Milletler Sözleşmesi.
- ^ "Turkey EEZ". www.resmigazete.gov.tr. 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
- ^ "BM'nin Türkiye-Libya Deniz Yetki Alanları Anlaşması'nı kayda geçirmesi ne anlama geliyor?". BBC News Türkçe. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
- ^ "TURKEY". www.un.org. 17 Ocak 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
