Leon Hanciyan

Leon Hanciyan/Hancıyan (1841, Beyoğlu - 11 Temmuz 1947, Bakırköy), Osmanlı Ermenisi klasik Türk müziği sanatçısı ve bestekar. Eserlerinin çoğunun unutulmasına rağmen bir peşrev, üç saz semaisi, bir aksak semai ile onbeş kadar şarkısı bilinmektedir.

Leon Hanciyan, tahminlere göre 1841 yılında İstanbul'da Hasköy'ün Çıksalın semtinde doğdu.^[1] Hancıyan küçük yaşta iken ailesi Üsküdar'a yerleşti. Orta öğreniminin ardından girdiği Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'nin dördüncü sınıfından ayrıldı, 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi'ne sağlık subayı olarak katıldı ve yüzbaşılığa kadar yükseldi. Daha sonra ordudan ayrılarak mûsiki çalışmalarına hız verdi. Sultan II. Abdülhamid döneminde Bulgaristan'a kaçıp Sofya Konservatuvarı'nda Türk mûsikisi okuttu. Bu arada Romanya ve Mısır'da bulundu. 1908'de İstanbul'a dönünce Dârülbedâyi, Şark Mûsikisi Cemiyeti ve Dârülelhan'ın kurucuları arasında yer aldı ve öğretici kadrosunda bulundu.^[2]

İlk musiki derslerini papaz Kapriyel'den aldı ve Hamparsum Limonciyan notasını öğrendi. Türk Musikisini kendi ifadesine göre Zekai Dede Efendi, Mutafzade Ahmed Efendi, Yağlıkçızade Ahmed Efendi'den meşk etti. Hatta Dellazade İsmail Efendi ile Dede Efendi'yi de tanıdığını ileri sürmüştür. Bütün bunlardan başka müzikoloji ile uğraşarak Batı, Çin ve Japon musikilerini de incelediğini söylemiştir. Asıl ününü hanendelik de kazandı; bildiği eserlerin çokluğu ile tanındı. Başta Hacı Arif Bey olmak üzere çağdaşı olan bütün musikişinaslarla arkadaşlık etti. Hancıyan iyi bir keman, ud ve piyano icracısı idi, ayrıca bu enstrümanların öğreticiliğini de yapmıştır. Kilise müziğine ait besteleri de vardır. Bestelediği pek çok eser notaya alınmadığı için kaybolmuş, Hacı Arif Bey'in yüzlerce eserini notaya alarak kaybolmaktan kurtardığı halde kendi eserleri için aynı hassasiyeti göstermemiştir. Yetiştirdiği talebeler arasında Laika Karabey, Refik Fersan, Gabriel Ebeyan, Lemi Atlı, Zeki Arif Ataergin ve Suphi Ziya Özbekkan bilhassa zikredilmelidir.

Leon Hancıyan hiç evlenmedi ve ölünceye kadar yalnız yaşadı. Ömrünün son yıllarını sıkıntılar içinde geçiren Hancıyan, 11 Temmuz 1947 tarihinde Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesinde öldü. Aynı semtte bulunan Bakırköy Ermeni Mezarlığına defnedildi.^[3]