Oramar Ayaklanması
| Oramar Ayaklanması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kürt ayaklanmaları | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Türkiye | Barzani Aşireti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Bilinmiyor | Molla Hüseyin Şerif | ||||||
| Güçler | |||||||
| 500 | |||||||
Oramar Ayaklanması ya da Oramar İsyanı, 16 Temmuz 1930'da başlayıp 10 Ekim 1930'da biten, Şeyh Ahmed Barzani'ye bağlı Molla Hüseyin Şerif komutasındaki 500 kişilik Kürt silahlı kuvvetinin Dağlıca köyünde bulunan Oramar taburuna saldırmaları sonucu başlayan isyan. İsyan, bazı Kürt aşiretlerinin Türk askerleriyle birlikte direnmesi ve Türk Ordusunun havadan bombardımana başlaması üzerine Kürt kuvvetlerinin Irak'a çekilmesiyle son bulmuştur.[1][2][3]
Olayların gelişimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ana Madde: Kürt isyanları zaman çizelgesi
1930 yılında Irak'taki manda yönetiminin İngiltere'ye ağır bir yük getirmeye başlaması, İngiltere'nin Irak'a özerklik verme ve Irak'taki tüm gücünü çekme kararı almasını sağlamıştır. Aynı dönemde Mustafa Kemal Atatürk yönetiminde olan Türkiye, Mîsâk-ı Millî hedefleri için mücadele ediyordu. Bu amaç doğrultusunda Türkiye'nin Irak'a müdahalede bulunacağını hesap eden İngiltere, Şeyh Said İsyanı sonrası dağılan Kürdistan Teali Cemiyeti ile Ermeni Taşnak Cemiyeti liderlerini Hoybun Cemiyeti çatısı altında toplayarak, hem Türkiye'yi Irak topraklarından uzak tutmayı hem de Güneydoğu'da bir Kürt devletinin kurulmasını hedefledi ve bu hedef doğrultusunda çeşitli isyanlar organize etti. Bahse konu planlar hem Ermenilerin hem Kürtlerin hem de İngiltere'nin lehine olduğu için bölge halkları tarafından da olumlu karşılanmıştır.[3]
İsyana Hazırlık
[değiştir | kaynağı değiştir]Şeyh Ahmed Barzani liderliğinde diğer Kürt Aşiretleri bölgede bir toplantı kararlaştırdılar. Irak'ta yapılan bu toplantıda saldırı kuvvetleri, saldırı planı, saldırıyı yönetecek komutanlar ve zamanlama belirlendi.[2]
İsyan
[değiştir | kaynağı değiştir]500 kişilik bir silahlı topluluktan oluşan İsyancı Kuvvetler, 21 Temmuz 1930'da Oramar Karakoluna saldırıya başladı. Fakat daha önce yapılmış olan toplantıya katılan bazı aşiret liderleri, toplantıdan sonra karakolu desteklemeye gittiği için, karakol düşertilemedi. Üst üste saldırılar sonucunda karakol düşmeyince, isyancı kuvvetler karakolu kuşatma kararı aldılar. Yolları ve telefon hatlarını kesen isyancılar saldırılara bir süre daha devam etti. Eş zamanlı olarak diğer Doğu Bölgelerinde de isyanların çıkması sebebiyle Türk Ordusu takviye gönderemedi. Olayları bastırmakta güçlük çeken hükûmet, Hava Taarruzu kararı aldı. 28 Temmuz Sabahı Türk Ordusu isyancıları havadan bombalamaya başladı ve eş zamanlı olarak köye giriş yaptı. Gücü kırılan İsyancı Kuvvetler ise Irak'a çekildi.[3]
Sonuç
[değiştir | kaynağı değiştir]27 Eylül-10 Ekim tarihleri arasında, Şemdinli, Yüksekova, Çukurca ve Hakkâriyi kapsayan ikinci bir askerî harekât daha yapıldı ve bölge tamamen isyancılardan arındırıldı.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Gunter, Michael M. (2018). Historical dictionary of the Kurds (3. bas.). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN 978-1538110492.
- ^ a b "ORAMAR AYAKLANMASI'NIN SEBEP VE SONUÇLARI". Bernamegeh. 4 Kasım 2021. 5 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2023.
- ^ a b c d "Oramar İsyanı". Sakarya Yenihaber. 9 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2023.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir] | Askerî tarih ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |