[go: up one dir, main page]
İçeriğe atla

Hakkâri

Koordinatlar: 37°35′K 43°44′D / 37.583°K 43.733°D / 37.583; 43.733
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu sayfa Hakkâri ilinin şehir merkezini anlatmaktadır. İl için Hakkâri (il) sayfasına bakınız.
Hakkâri
Şehir
Türkiyedeki Yeri
Türkiyedeki Yeri
ÜlkeTürkiye
BölgeDoğu Anadolu Bölgesi
İlHakkâri
İdare
 • Belediye başkanıAli Çelik (Kayyım)
Rakım1.720 m
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu
30000
Alan kodu438
Plaka kodu30

Hakkâri, (Kürtçe: Colemêrg) Hakkâri ilinin merkezi olan şehirdir. Türkiye'nin en güneydoğusundadır.

Hakkâri Merkez, 1 belde, 36 köy, 22 mahalle; bu yerleşim birimlerinde de şehir merkezlerinde 59.465, kırsal kesimde 19.051, toplam 78.516 nüfus bulunmaktadır. Yörenin %87,6'sı dağlık, %10,3'ü platoluk, %2,1'i ovalıktır.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Daha fazla bilgi: Hakkâri Emirliği

Hakkâri konumu ve coğrafi yapısı itibarıyla pek çok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. İslamiyet öncesi, Med, Pers, Selevkos, Karduya, Roma ve Sasani hakimiyetini görmüştür. 641 yılında ise İslam orduları tarafından fethedilmiştir.8 yüzyıldan itibaren bölgeyi Abbasilere bağlı yerel Kürt beyleri yönetmiştir. 10. yüzyıldan itibaren ise bölge, Mervaniler'in eline geçmiştir. 1095-1127 yılları arasında Selçuklular Hakkâri'yi işgal etmiş, 1133 yılında ise Hakkâri Emirliği kurulmuştur.[1] 15. yüzyılın sonlarına doğru Akkoyunlular'ın desteğiyle diğer Kürt beyleri Donboli ve Mahmudi beyleri Hakkâri'yi işgal etmiştir. Daha sonra Safevi işgali yaşanmış, ancak 1514'te Çaldıran Savaşı sonrası Hakkâri beyleri kontrolü tekrar ele geçirmiştir. 1548 ve 1847 yıllarında ise Hakkâri Emirliği Osmanlı'ya tabi olmuştur.[2] 1847'da Nurullah Bey ve diğer Kürt beylerinin Osmanlı tarafından yenilgiye uğratılması sonrasında ise bölge Osmanlı kontrolüne geçmiştir.[3]

İklim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hakkâri'de karasal iklim görülür. Yazlar kurak ve sıcak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer. Kış döneminde ortalama sıcaklık −5 °C, yaz döneminde ise 25 °C'dir. Kaydedilen en düşük sıcaklık −22.7 °C, kaydedilen en yüksek sıcaklık 37 °C'dir.

Yerel yönetim

[değiştir | kaynağı değiştir]

18 Ekim 2019 tarihinde Hakkari Belediye Başkanı Cihan Karaman "terör örgütü üyeliği" ve "terör örgütü propagandası yapmak" suçlarından tutuklandı. Karaman'ın yerine Hakkari Valisi İdris Akbıyık kayyım olarak atandı.[4]

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıl Toplam Şehir Kır
Hakâri merkez ilçesi
1927[5] 7.273 801 6.472
Hakâri ilçesi (Van)
1935[6] 9.615 1.562 8.053
Hakkâri merkez ilçesi
1940[7] 11.019 1.821 9.198
1945[8] 11.952 2.145 9.807
1950[9] 14.467 2.756 11.711
1955[10][a] 11.849 3.162 8.687
1960[11] 15.248 3.982 11.266
1965[12] 19.424 6.129 13.295
1970[13] 25.724 9.640 16.084
1975[14] 30.620 11.735 18.885
1980[15] 38.534 18.009 20.525
1985[16] 43.888 20.754 23.134
1990[17] 52.906 30.407 22.499
2000[18] 77.532 58.145 19.387
2007[19] 77.926 57.954 19.972
2008[20] 83.423 60.891 22.532
2009[21] 86.631 64.283 22.348
2010[22] 79.576 57.844 21.732
2011[23] 82.423 60.946 21.477
2012[24] 81.549 58.584 22.965
2013[25] 80.497 57.939 22.558
2014[26] 79.335 57.585 21.750
2015[27] 79.562 57.961 21.601
2016[27] 76.933 56.917 20.016
2017[27] 76.984 56.800 20.184
2018[27] 81.424 61.549 19.875
2019[27] 78.672 59.756 18.916
2020[27] 78.516 59.465 19.051

Belediye başkanları

[değiştir | kaynağı değiştir]
№ Belediye Başkanı Görev Başlangıcı Görev Bitişi Parti
1 Reşit Keskin 26 Mayıs 1946 13 Kasım 1955 Cumhuriyet Halk Partisi
2 Mustafa Cümbüş 13 Kasım 1955 27 Mayıs 1960 Demokrat Parti
3 Mehmet Sait Atay 17 Kasım 1963 2 Haziran 1968 Cumhuriyet Halk Partisi
2 Haziran 1968 9 Aralık 1973 Güven Partisi
9 Aralık 1973 11 Aralık 1977 Adalet Partisi
4 Abdurrahman Keskin 11 Aralık 1977 12 Eylül 1980 Cumhuriyet Halk Partisi
5 Şükrü Çallı 25 Mart 1984 27 Mart 1994 Anavatan Partisi
(4) Abdurrahman Keskin 27 Mart 1994 18 Nisan 1999 Sosyaldemokrat Halkçı Parti
6 Hüseyin Ümit 18 Nisan 1999 28 Mart 2004 Halkın Demokrasi Partisi
7 Metin Tekçe 28 Mart 2004 29 Mart 2009 Sosyaldemokrat Halk Partisi
8 Fadıl Bedirhanoğlu 29 Mart 2009 30 Mart 2014 Demokratik Toplum Partisi
9 Dilek Hatipoğlu 30 Mart 2014 11 Temmuz 2014 Barış ve Demokrasi Partisi
11 Temmuz 2014 24 Kasım 2016 Demokratik Bölgeler Partisi
10 Cüneyt Epcim 24 Kasım 2016 15 Nisan 2019 Kayyım
11 Cihan Karaman 15 Nisan 2019 17 Ekim 2019 Halkların Demokratik Partisi
12 İdris Akbıyık 18 Ekim 2019 10 Ağustos 2023 Kayyım
13 Ali Çelik 10 Ağustos 2023 3 Nisan 2024
14 Mehmet Sıddık Akış 3 Nisan 2024 3 Haziran 2024 Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi
(13) Ali Çelik 3 Haziran 2024 Görevde Kayyım

Kardeş şehirler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hakkâri'nin 10 kardeş şehri vardır;[kaynak belirtilmeli]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Çukurca ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Kaplan, Yaşar (2015). History of Hakkari/Hakkâri Tarihi. Van: Hakkâri Valiliği, Hakkâri İl Yıllığı 2015, Vameda Ofset Matbaacılık. ss. 24-25. 1 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2024. 
  2. ^ Kaplan, Yaşar (2013). Tarihte Hakkâri, Şemdinan, Bahdinan ve Nehri. Uluslararası Seyyid Taha-i Hakkâri Sempozyumu Bildirileri, 24-26 Mayıs 2013. s. 6. 22 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2024. 
  3. ^ Tan, Hasan (2017). T.C. Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Hakkâri Beyleri’nin Tarihi (PDF). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi. s. 11. 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2024. 
  4. ^ "Hakkari, Yüksekova ve Nusaybin belediyelerine kayyum atandı". BBC News Türkçe. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2022. 
  5. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  6. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  7. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  8. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  10. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  11. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  12. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  25. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  26. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  27. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Merkez Nüfusu - Hakkari". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Hakkari Merkez Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hakkâri&oldid=34211435" sayfasından alınmıştır