Hicaz Demiryolu

Hicaz Demiryolu Hedjaz Railway
Genel bilgiler
Durum	Kapatıldı, yerine Suriye Hicaz Demiryolu ve Ürdün Hicaz Demiryolu hizmete girdi.
Sahibi	Osmanlı İmparatorluğu Nafia Nezareti
Yer	Güney Suriye, Batı Ürdün ve Batı Suudi Arabistan
İlk - Son durak	Şam Hicaz Garı Medine Garı
İstasyonlar	96
Hizmet
Sistem	Hicaz Demiryolu
İşletmeci(ler)	Osmanlı İmparatorluğu Nafia Nezareti
Tarihçe
Açılış	1908
Kapanış	1920
Teknik bilgiler
Hat uzunluğu	1.464 km (910 mi)1.322 kilometre (821 mi)
Hat açıklığı	1.050 mm (11⁄32 in)
Güzergâh haritası Hicaz Demiryolu Lejant Mesafe İstasyon -6,0 Şam Hicaz Garı[1] Şam - Kanawat Uzantısı[2] 0,0 Şam-Kadem Tren İstasyonu Şam-Kadem - Halep Bağlantısı[3] Qatara Yönü 20,8 Kiswe 30,5 Der Ali 49,7 Mismije 62,6 Dschabab 69,1 Chabab 77,8 Mahadsha 84,6 Shakra 91,2 Izra' (As Sawayda yönü (Dar Hat)) 106,1 Chibret al Ghasali Hayfa - Dera demiryolu 123,0 Dera Ghares 128,6 Dera - Busra demiryolu 135,7 Nassib Şam - Amman Otoyolu Suriye - Ürdün Ülke Sınırı 140,1 Dschabir 161,7 Mafraq 185,3 Chirbet as Samra Amman - Şam Otoyolu 194,0 Salis IPC-Raffinerie 202,7 Az Zarqa Rossaifa Straße Rossaifa 222,4 AmmanEisenbahnmuseum Jesin-Viadukt 234,0 Qasr Galerie Ringstraße Amman 248,8 Lubin Amman Caddesi - Amman Havalimanı 259,7 Dshisa 278,7 Daba’a 295,2 Chan us Zibib 309,3 Suaka 326,2 KatraneGleisdreieck 348,4 MenzilKreuzung Phosphatgrube Abiad M 45 367,1 Faraifa Wadi el Hassa Fosfat Madeni 377,8 Al Hassa M 45 397,4 Dschiruf ed Derwish M 45 422,7 Anese nach Hischech 440,5 Wadu DshardumKreuzung 458,8 Ma'an Naqb Ashtar yönü 475,0 Gadir al Hadsh 487,0 ShedijaKreuzung 491,0 Abu Tarafa 500,0 Esch-Schifia 508,0 Fassua 514,2 Aqaba el Hedschasije (Hattyia) 519,7 Batn al Ghul 522,5 Aqababahn 530,0 Wadi Rassim 545,0 Tel el Sham 572,0 Mudawarra Ürdün - Suudi Arabistan Ülke Sınırı 583,0 Kreuzung 591,0 Kalaat Amara 598,0 Kreuzung 610,0 Sat ul Hadsch 622,0 Kreuzung 635,0 Bir Hermas 654,0 El Hazim 667,0 Makhtab 681,0 Kreuzung 692,0 Tabuk 706,0 Kreuzung 710,0 Wadi Atil 716,0 Kreuzung 737,0 Sahr ul Ghul 743,0 Dar ul Hadsh 753,0 Mustabka 757,0 Al Achdar 773,0 Chamis 794,4 Dissaid 830,0 Al Muadhem / Muassam 844,0 Kreuzung 855,0 Khism Sana’a / Hachim Sana 871,0 Kreuzung 883,0 Al Muteli 885,0 Dar al Hamra 904,0 Mutali 912,0 Abu Taka 924,0 Kreuzung 938,0 Al Muzhim 946,0 Mabrakat al Naka 958,0 Meda’in SalehBetriebswerk Bw, Eisenbahnmuseum 973,0 Kreuzung 983,0 Al Ula 994,0 Kreuzung 1003,0 BedaiKreuzung 1013,0 MeschedKreuzung 1025,0 Kreuzung 1029,0 Sahil MataraKreuzung 1048,0 Zumrud / Sumruk 1060,0 Kreuzung 1079,0 Bir Jehid 1099,0 TuwairaKreuzung 1115,0 WaibanKreuzung 1126,0 MuderitshKreuzung 1144,0 Hedia 1166,3 Dsheda 1176,0 Abu al Na’am 1194,5 Stabl Antar 1215,0 Al BuwayrKreuzung 1228,0 Kreuzung 1245,0 Bir Nassif 1273,0 HafireKreuzung 1290,5 Bir Abu Jabir / Muhid 1303,0 BuwataKreuzung 1309,0 Hafirah 1315,5 Bir Osman 1320,5 Medine 1322 Medina-Zitadelle

Hicaz Demiryolu ya da diğer adıyla Hamidiye Hicaz Demiryolu, II. Abdülhamid tarafından 1900-1908 yılları arasında Şam ile Medine arasında inşa ettirilen 1322 km uzunluğundaki demiryolu hattıdır.^[4] 1908 yılından sonraki eklemelerle 1.900 km uzunluğa kadar çıkmıştır. Demiryolunun teknik işlerinin başında Alman mühendis Meissner bulunuyordu. Demiryolu hattının inşaatında 2666 kâgir köprü ve menfez, yedi demir köprü, dokuz tünel, 96 istasyon, yedi gölet, 37 su deposu, iki hastane ve üç atölye yapılmıştır. II. Abdülhamid demiryolu boyunca telgraf hattı çekilmesini de emretmiştir. Telgraf hatlarıyla beraber demiryolunu Arap bedevilerin saldırılarından korumak için birçok karakol da inşaâ edilmiştir. Demiryolu, asıl hedefteki ulaşım noktası olan Mekke'ye kadar uzatılamamıştır.

Hicaz Demiryolu'nun inşası için siyasi, ekonomik, askeri, dinî birçok sebep bulunmaktadır. İstanbul ile Kutsal Topraklar arasındaki ulaşımı güçlendirmek, bu bölgelere taşınacak askerlerin ulaşımını kolaylaştırmak, hacıların daha güvenli bir şekilde hacca gidip gelmesini sağlamak, Osmanlı İmparatorluğu'nun bu topraklardaki fiili hakimiyetini güçlendirmek ve Arap ülkelerinin ekonomik gücünü yükseltmek öncelikli hedefler arasındadır. Ancak projede Alman mühendislerinin çalışmasının en temel sebebi Almanya'nın Berlin'den başlayıp İstanbul üzerinden geçerek Hicaz bölgesine ulaşımı kolaylaştırılmasını istemeleridir. O dönemde Mısır İngilizlerin işgali altındadır ve Süveyş Kanalı kontrolleri altındadır. Almanlar ileride Osmanlı topraklarında üzerinden İngilizlere karşı açmayı planladıkları bir cephe için en kısa yol bu demiryoluyla olacaktı.

Demiryolunun inşası 1900 yılında başlamıştır, yapımında çoğunlukla Türkler,bölge işçileri ve Osmanlı askerleri çalışmış, ama bunun yanında Almanların teknik tavsiyeleri ve destekleri de alınmıştır. Yapımda Alman mühendislerin de yer almasına rağmen mühendislerin çok önemli bir kısmı Türk'tü. Ve kendilerini büyük ölçüde geliştirme imkânı buldular. Aynı yıllarda yapılan bir diğer demiryolu da Bağdat Demiryoludur. Demiryolunun yapımı için Osmanlı konsoloslukları yurt dışında yardım paraları toplamıştır.^[5] Demiryolunun yapımı için birçok bağış kampanyası başlatılmış ve bizzat Sultan II. Abdülhamid 50.000 Lira ile ilk bağışı yapmıştır. Belli miktarda maddi bağışta veya katkıda bulunan kişilere Hicaz Demiryolu Madalyası ve bir hatıra olarak, yaptıkları bağış miktarınıda gösteren bir berat belgesi verilmiştir.^[6]

Birçok devlet Osmanlı İmparatorluğu'nun bu projesine karşı çıkmıştır. Bunların en başında bulunan İngiltere'ydi. İngilizler tarafından demiryolu projesinin aleyhine birçok propaganda yapılmıştır. bunların arasında: Toplanan bağışların demiryoluna gitmediği ve Osmanlı İmparatorluğu'nun bu paraları hazineye aktardığı gibi birçok şey vardı.

Yapımından sonra ise sıkıntı yaşanmıştır. Özellikle soygunculukla ve Hacı kafilelerini yağmalamakla geçinen Arap kabileleri bu sefer demiryolunu hedef almış, bölgedeki halk ise çokça traversleri söküp kendi işlerinde kullanma girişiminde bulunmuştur. Demiryolu hattı I. Dünya Savaşı sırasında Arap isyancılar tarafından ağır hasarlara uğramıştır. Sevr Antlaşması ile Osmanlı Devleti demiryolundaki haklarından vazgeçmek zorunda kalmıştır.^[7]

• 
  Hamidiye Hicaz Demiryolu Madalyası, H.1318, M.1900
• 
  Hayfa durağının açılış anıtı, bugünkü İsrail
• 
  1902'den beri korunmuş Krauss buhar lokomotifi no. 10, İsrail Demiryolu Müzesi
• 
  Hamidiye Hicaz Demiryolunun 224. km'sinde bulunan taş köprü
• 
  Hicaz Demiryolu treni olup sergilenen tren, 2023

Wikimedia Commons'ta Hicaz Demiryolu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Osmanlı yapıları ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.