Harbiye Nezâreti
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Kuruluş tarihi | 23 Temmuz 1908 |
| Önceki kurum | |
| Kapanış tarihi | 4 Kasım 1922 |
| Sonraki kurum | |
| Türü | Bakanlık |
| Bağlılığı | Sadaret |
| Adres | İstanbul, Osmanlı Devleti |
| Alt birimler | |
Harbiye Nazırlığı veya Harbiye Nezareti, Osmanlı Devleti'nde savaş işlerine bakmakla görevli bakanlığın adıydı. Bütün Osmanlı ordusu günümüzde yerini Millî Savunma Bakanlığına bırakmış olan bu bakanlığa bağlıydı.
Harbiye Nazırlığı 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanından sonra kurulmuştur. Bu tarihten önce aynı görevi yapan kişiye Serasker adı veriliyordu. Harbiye Nazırlığı görevine getirilen ilk kişi Ömer Rüştü Paşa olmuştur. Harbiye Nazırlığı orduya ait idari tasarrufları yerine getirmekle yükümlüydü. Ordunun emir-komuta mekanizması, sevk ve idaresi işleri ise Harbiye Nazırlığına bağlı Erkan-ı Harbiye Dairesi yani Genelkurmay Başkanlığı tarafından yönetilirdi.[1] Harbiye Nazırı'nın paşa rütbesine sahip olması zorunluluğu vardı. Harbiye Nazırlığı sadece Kara Kuvvetleri'nden sorumluydu. Deniz Kuvvetleri'nin yönetimi ise Harbiye Nazırlığı'ndan ayrı olarak kurulmuş Bahriye Nezâreti'ne bağlıydı.
Türk Kurtuluş Savaşı'nın başlamasından sonra bu nezaret yerini Müdafaa-i Milliye Vekaletine bırakmış, Cumhuriyet'in ilanından sonra 1945 yılında Millî Savunma Bakanlığı adını almıştır. Harbiye Nazırlığı'nın İstanbul'un Fatih ilçesinde yer alan binası günümüzde İstanbul Üniversitesi tarafından kullanılmaktadır.
Nazırlar listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]1908-1922 yılları arasında görev yapan Harbiye Nazırlarının listesi aşağıdaki gibidir:[2][3][4][5]
- Ömer Rüştü Paşa (23 Temmuz 1908 - 7 Ağustos 1908)
- Recep Paşa (7 Ağustos 1908 - 21 Ağustos 1908)
- Ali Rıza Paşa (21 Ağustos 1908 - 28 Nisan 1909)
- Hulusi Salih Paşa (28 Nisan 1909 - 12 Ocak 1910)
- Mahmud Şevket Paşa (12 Ocak 1910 - 8 Ocak 1912)
- Nâzım Paşa (8 Ocak 1912 - 23 Ocak 1913)
- Mahmud Şevket Paşa (2. kez) (23 Ocak 1913 - 11 Haziran 1913)
- Ahmed İzzet Paşa (11 Haziran 1913 - 3 Ocak 1914)
- Enver Paşa (3 Ocak 1914 - 14 Ekim 1918)
- Ahmed İzzet Paşa (2. kez) (14 Ekim 1918 - 11 Kasım 1918)
- Kölemen Abdullah Paşa (11 Kasım 1918 - 19 Aralık 1918)
- İsmail Cevat Paşa (19 Aralık 1918 - 13 Ocak 1919)
- Ömer Yaver Paşa (13 Ocak 1919 - 24 Şubat 1919)
- Ali Ferit Paşa (24 Şubat 1919 - 4 Mart 1919)
- Abuk Ahmed Paşa (4 Mart 1919 - 2 Nisan 1919)
- Mehmed Şakir Paşa (2 Nisan 1919 - 19 Mayıs 1919)
- Şevket Turgut Paşa (19 Mayıs 1919 - 29 Haziran 1919)
- Ali Ferit Paşa (2. kez) (29 Mayıs 1919 - 21 Temmuz 1919)
- Mustafa Nazım Paşa (21 Temmuz 1919 - 13 Ağustos 1919)
- Süleyman Şefik Paşa (13 Ağustos 1919 - 2 Ekim 1919)
- Cemal Paşa (Mersinli) (2 Ekim 1919 - 21 Ocak 1920)
- Hulusi Salih Paşa (2. kez) (21 Ocak 1920 - 3 Şubat 1920)
- Mustafa Fevzi Paşa (3 Şubat 1920 - 5 Nisan 1920)
- Damat Ferid Paşa (vekil) (5 Nisan 1920 - 10 Haziran 1920)
- Ahmed Hamdi Paşa (10 Haziran 1920 - 30 Temmuz 1920)
- Hüseyin Hüsnü Paşa (31 Temmuz 1920 - 21 Ekim 1920)
- Çürüksulu Ziya Paşa (21 Ekim 1920 - 4 Kasım 1922)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Genelkurmay Başkanliği-Başkomutanlik-Milli Savunma Bakanliği İlişkileri Ve Devlet Düzenindeki Konumu, Türk Hukuk Sitesi". 7 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2011.
- ^ Sicil-i Osmani, Mehmet Süreyya Bey
- ^ Kurtuluş Savaşı Günlüğü Cilt 1, Zeki Sarıhan
- ^ Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Kronolojisi, Prof.Dr.Utkan Kocatürk
- ^ Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi Cilt 1, Gotthard Jaeschke
Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi Cilt 1, Gotthard Jaeschke Kurtuluş Savaşı Günlüğü Cilt 1, Zeki Sarıhan Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Kronolojisi, Prof.Dr.Utkan Kocatürk
