Güroymak
| Güroymak | |
|---|---|
 Nemrut Krater Gölü Güroymak | |
 Türkiye'de yeri | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Bitlis |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Mehmet Zahid Uzun |
| • Belediye başkanı | Eşref Mutlu (Ak Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 650 km² |
| Rakım | 1.320 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 47.742 |
| • Kır | 23,315 |
| • Şehir | 25.339 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 13800 |
| İl alan kodu | 434 |
| İl plaka kodu | 13 |
Resmî site http://www.guroymak.gov.tr | |
Güroymak, Bitlis ilinin bir ilçesidir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Yerleşimin eski adı "Norşin" olup 1987'de ilçenin adı Güroymak olarak değiştirilmiştir.[1] Norşin, köken itibarıyla Ermenice bir sözcüktür. Nor-Şen/Şin-Yeni-Köy anlamına gelmektedir.[2]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Güroymak, Doğu Anadolu Bölgesinde Yukarı Murat havzasının doğusuyla Van Gölü’nün batısında Muş Ovası’nın doğu ucunda, doğu-batı istikametinde uzanan iki dağ sırasının arasında ovada bulunan bir alan içinde yer almaktadır. İlçenin doğusunda yer alan Nemrut Dağı-Krater Gölü ve etekleri özellikle batıya doğru uzanarak ilçenin kuzeyini çevirir. Güneyde Yer alan Kilhar Dağı ise Doğu Torosların uzantısı olup, ilçenin batısına doğru hafif bir eğimle ovaya uzanır.
Güroymak iklim yapısı genelde Bitlis ilinin Akdeniz kara iklimi geçiş özelliğine benzemekle beraber önemli değişiklikler gösterir. Kışları ve baharları özellikle yoğun sis nedeniyle güneşli gün sayısı azdır. İlçenin doğusundaki Rahva düzlüğü doğal bir rüzgâr koridoru olduğu için büyük tipi ve fırtınalara sahne olur. Kışlar soğuk ve yoğun kar yağışlı baharlar ise yağmurlu geçer. Yazlar kısa ve ılık bir özellik gösterir. İlçenin yüksek yerlerinde yetişen meşe ve kavak ağaçları tahrip edilip kesildiğinden dağlık arazisi çıplak, seyrek çalılarla kaplı otlaklıklar niteliğindedir. Ovadaki eski ormanlar tahrip olmuş yerinde sellerle kaplı bozkır mahiyetinde bir arazi yapısı ortaya çıkmıştır. İlçenin deniz seviyesinden yüksekliği 1320 metre, köyler ile birlikte yüzölçümü 650 km² dir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçenin bulunduğu topraklar tarih boyunca Muş Ovası ile aynı siyasi kaderi paylaşmış, 4. ila 9. yüzyıllarda Mamigonyan Ermeni Beyliğine, 825-967 yılları arasında Bagratuni Ermeni krallığına tabi olmuş, 967 yılında Bizans egemenliğine girdikten kısa bir süre sonra Diyarbakır merkezli Mervani emirlerinin hakimiyetine girmiştir. Türk akınlarından sonra bir müddet Ahlat'ta hüküm süren Dilmaçoğlu ve Sökmenli beyliklerinin hakimiyetine giren Norşin, daha sonra Bitlis'teki Şerefhanoğlu beylerinin egemenliği altında kalmıştır. Bu süreçte ilçe ve çevresinin Ermeni olan eski nüfusunun peyderpey Kürtleştiği anlaşılmaktadır.
Norşin kasabası 1926 yılında "Çukur" adı verilen nahiyenin merkezi olmuştur. 1960 tarihinde Güroymak adını kazanan ve Çukur bucağının merkezi olan yerleşim, 29 Haziran 1971'de kasaba,[3] 4 Temmuz 1987 tarih ve 19507 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 3392 sayılı kanunla ilçe statüsü kazanmıştır. 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün, 2009 Ağustos ayındaki ziyareti sırasında ilçeden Norşîn olarak bahsetmesiyle[4] ilçenin eski ismini alması gündeme gelmiş ve aynı yıl içerisinde Belediye Meclisinde yerleşimin isminin Norşin olması kararı İçişleri Bakanlığına sunulmuştur.[5] Ancak aradan geçen süre zarfında yerleşimin isminde değişiklik olmamıştır.
Eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçede toplamda 6 tane lise bulunmaktadır. Güroymak İMKB(Borsa İstanbul) Anadolu Lisesi, Güroymak Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi, İpekyolu Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Selahattin-Rahime Dur Kız Anadolu İmam Hatip Lisesi, Güroymak Anadolu Lisesi ve Selahaddin Eyyubi Anadolu İmam Hatip Lisesi.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1990[6] | 37.030 | 16.613 | 20.417 |
| 2000[7] | 48.118 | 22.521 | 25.597 |
| 2007[8] | 42.385 | 19.787 | 22.598 |
| 2008[9] | 42.683 | 19.580 | 23.103 |
| 2009[10] | 43.672 | 20.226 | 23.446 |
| 2010[11] | 44.416 | 20.607 | 23.809 |
| 2011[12] | 45.038 | 20.906 | 24.132 |
| 2012[13] | 45.436 | 21.509 | 23.927 |
| 2013[14] | 45.899 | 22.328 | 23.571 |
| 2014[15] | 46.269 | 22.715 | 23.554 |
| 2015[16] | 46.428 | 23.235 | 23.193 |
| 2016[16] | 47.134 | 23.623 | 23.511 |
| 2017[16] | 46.547 | 23.608 | 22.939 |
| 2018[16] | 47.742 | 23.824 | 23.918 |
| 2019[16] | 47.829 | 24.474 | 23.355 |
| 2020[16] | 48.654 | 25.339 | 23.315 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Norşin 1987'de Güroymak oldu". GazeteVatan. 10 Ağustos 2009. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2009.
- ^ "Kürt Açılımı ve Norşin Gerçeği". BlogMilliyet.com. 14 Ağustos 2009. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2009.
- ^ Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 30.11.1.0-367.37.11
- ^ "Erdoğan: Atatürk de Norşin diyor!". NTVMSNBC. 12 Ağustos 2009. 12 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2009.
- ^ "Güroymak yeniden Norşin olacak". memurlar.net. 30 Eylül 2009. 4 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2021.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Güroymak Nüfusu - Bitlis". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Bitlis Güroymak Nüfusu". nufusune.com.