Freyja

Sa paganismong Nordiko, si Freyja /ˈfreɪə/ ; Lumang Nordiko : [ˈfrœyjɑ], "(ang) Dama") ay isang diyosa na nauugnay sa pag-ibig, kagandahan, pagkamayabong, kasarian, digmaan, ginto, at seiðr (mahika para makita at maimpluwensiyahan ang hinaharap). Si Freyja ang may-ari ng kuwintas na Brísingamen, nakasakay sa kalesa na hinihila ng dalawang pusa, kasama ng bulugan na si Hildisvíni, at nagtataglay ng balabal ng balahibo ng dumagat. Sa pamamagitan ng kanyang asawang si Óðr, siya ay ina ng dalawang anak na babae, sina Hnoss at Gersemi. Kasama ang kaniyang kambal na kapatid na si Freyr, ang kaniyang ama na si Njörðr, at ang kaniyang ina (kapatid na babae ni Njörðr, hindi pinangalanan sa mga mapagkukunan), siya ay miyembro ng Vanir. Nagmumula sa Lumang Nordikong Freyja, ang mga modernong anyo ng pangalan ay kinabibilangan ng Freya, Freyia, at Freja.

Pinamumunuan ni Freyja ang kaniyang makalangit na larangan, ang Fólkvangr, kung saan tinatanggap niya ang kalahati ng mga namamatay sa labanan. Ang kalahati ay pumunta sa bulwagan ng diyos na si Odin, Valhalla. Sa loob ng Fólkvangr matatagpuan ang kanyang bulwagan, ang Sessrúmnir. Tinutulungan ni Freyja ang iba pang mga bathala sa pamamagitan ng pagpayag sa kanila na gamitin ang kaniyang balahibo na balabal, hinihikayat sa mga usapin ng pagkamayabong at pag-ibig, at madalas na hinahangad ng makapangyarihang jötnar na gustong gawin siyang asawa. Ang asawa ni Freyja, ang diyos na si Óðr, ay madalas na wala. Umiiyak siya ng pulang ginto para sa kaniya, at hinahanap siya sa ilalim ng mga ipinapalagay na pangalan. Ang Freyja ay may maraming pangalan, kabilang ang Gefn, Hörn, Mardöll, Sýr, at Vanadís .

Si Freyja ay pinatunayan sa Poetic Edda, na pinagsama-sama noong ika-13 siglo mula sa mga naunang tradisyonal na mapagkukunan; sa Prose Edda at Heimskringla, na binubuo ni Snorri Sturluson noong ika-13 siglo; sa ilang Saga ng mga Islandes; sa maikling kwentong "Sörla þáttr" ; sa tula ng mga skald; at sa modernong panahon sa tradisyong-pambayang Eskandinabo.

Pinagtatalunan ng mga iskolar kung si Freyja at ang diyosa na si Frigg sa huli ay nagmula sa iisang diyosa na karaniwan sa mga mamamayang Aleman. Iniugnay nila siya sa mga valkyry, babaeng pumili sa larangan ng digmaan ng mga napatay, at sinuri ang kaugnayan niya sa iba pang mga diyosa at pigura sa mitolohiyang Aleman, kabilang ang tatlong beses na nasunog at tatlong beses na muling ipinanganak na si Gullveig/Heiðr, ang mga diyosa na sina Gefjon, Skaði, Þorgerðr Hölgabrúr Irpa, Menglöð, at ang unang siglong CE "Isis" ng Suebi. Sa Eskandinabya, ang pangalan ni Freyja ay madalas na lumilitaw sa mga pangalan ng mga halaman, lalo na sa timog Suwesya. Ang iba't ibang halaman sa Eskandinabya ay minsang nagdala ng kaniyang pangalan, ngunit ito ay pinalitan ng pangalan ng Birheng Maria sa panahon ng proseso ng Kristiyanisasyon. Ang rural na mga Eskandinabo ay patuloy na kinikilala si Freyja bilang isang sobrenatural na pigura noong ika-19 na siglo, at si Freyja ay nagbigay inspirasyon sa iba't ibang mga gawa ng sining.

Ang pangalang Freyja ay malinaw na nangangahulugang 'babae, maybahay' sa Lumang Nordiko.^[1] Nagmumula sa Proto-Hermanikong pangngalang pambabae *frawjōn ('babae, maybahay'), ito ay kaugnay ng Lumang Sahon frūa ('lady, mistress') o Lumang Mataas na Aleman frouwa ('lady'; cf. Bagong Mataas na Aleman Frau). Ang Freyja ay etimolohikong malapit din sa pangalan ng diyos na Freyr, ibig sabihin ay 'panginoon' sa Lumang Nordiko. ^[2] Ang theonym na Freyja ay itinuturing na isang epithet sa pinagmulan, na pinapalitan ang isang personal na pangalan na ngayon ay hindi pa nasusuri.^[3]