Vartîya Nîsanî

Kulturê ma de, vartîya nîsanî mibarek a. Hesabê teqwîmê ma gore, vartîya hewtê nîsanî îlac a; şîfa ya. Eke roja hewtê nîsanî vartî bivaro, hema zî, ma yew sînî yan legan balkone de danê binê vartî. Ma a awe şimenê. Keynayî pê porê xwu şuwenê. Vanê porê keynayan pê beno nerm, zinde beno. Bi vartîya hewtê nîsanî şit zî amîn beno. Homa bi rehma xwu aye şa bikero, vistirîya mi xalcînîya Fato vatêne mi zaf reyî bi vartîya hewtê nîsanî şit amîn kerdo. Masto ke bi vartîya hewtê nîsanî amîn beno, şîfa yo.

Xalcînîya mi Fate kurmanc a. Wexto ke qisey kerdêne, serûbinê qiseykerdişê aye bi îdyoman, vateyê verînan û meselayan bi. Kirdî qisey kerdêne, la vateyê verînan û îdyomî bi Kurmancî vatêne. Tutê mi aye ra vanê “Dayê Bareve”, dadîya mi ra zî vanê “Dayê ma”.

Xalcînîya mi Fate rojêk derheqê vartîya nîsanî de ma rê yew mesela zî qisey kerde. Ez fekê aye ra tiya neqil kena.  

Yew dewe ra di xortî şinê yew bajaro pîl ke çend serrî bişixulîyê, pere bidê arê û bêrê bizewicîyê.

Şinê yew bajaro pîl. Oyo yew xwu rê tim şixulîyeno, bi kesba helale pere qezenc keno. Oyo bîn keweno tolazîye dima, nêşixulîyeno.

Badê çend serran, oyo ke xwu rê şixulîyeno, yew pereyo baş keno pêser. Hevalê xwu ra vano “Ez eşkena bi enê pereyî hem xwu rê dewe de yew bano rindek virazî hem zî veweyê xwu bikerî, bizewicîyî. Pereyê mi qalindî rê zî qîm keno, ez eşkena cînîya xwu rê gelek zerdan zî bigêrî…”

Oyo tolaz vano “Ez zî to dir yena. Mi bêrîya dewe kerda…”

Her di piya kewenê rayir. Rayir de, oyo tolaz bêbextî bi eyê duristî keno. Pey ra kardî dano miyanê qolincanê ey ro.

Aşma nîsanî ya, a esna de yew vartîya rindeke dest pê kena varena.

Lajekî hema ke ruh nêdayo, vano “Ena bêbextî to rê nêmanena! Heyfê mi to ra gêrîyeno…” Oyo bêbext vano  “Kam do bizano, senî pê hesîyenê?” Lajek verê ruhî de, nefeso peyin de, vano “Yew çilka ena vartîya nîsanî do mi rê şahidîye bikero.” Û ruhê xwu teslîm keno.

Oyo tolazo bêbext peranê ey gêno, şino dewe. Merdimê eyê duristî perse xortê xwu kenê. Vano “Wexto ke ma tiya ra şiyî, o şi yewna bajar. Êdî mi o nêdî.”

Bêbextê ma dewe de yew bano rindek virazeno. Xwurê yew keyna wazeno, qalind dano, zerdan gêno, veyweyê xwu keno, zewicîyeno.

Aşma nîsanî yena. Bêbextê ma û xanima xwu ya veyveka tezîye, oda de têverare de, pencera ra varayişê vartî temaşe kenê. Çilkê vartî ginenê cam ro, herikîyenê şinê war…

A esna de, o vateyê hevalê ci yeno vîrî ke vatbi  “Yew çilka vartîya nîsanî do mi rê şahidîye bikero” û bêhemdê xwu peşmirîyeno. Cînîya ci enê peşmirîyayişî vînena. Persena vana “Çi ame vîrê to? Ti çira peşmirîyayî?”

Cîneke nat kena, wet kena. Fek ra dekewena, zincî ra vejîyena. Vana “Yew cînî ameye vîrê to, ne?” Axirî, naz kena, nûz kena; bi maçan û bi heskerdiş, sebebê peşmirîyayişî ey ra kena teber. Bêbextê ma hal û meselaya xwu û hevalê xwu yê duristî cînîya xwu ra vano.

Çend rojî badê, bêbextê ma û cînîya xwu minaqeşe kenê. Bêbext hêrs beno, yew lemate dano cîneke ro. Cîneke qîrena vana “Senî ke to hevalê xwu kişt, qey ti mi zî kişenê!”

Veng şino dewijan. Merdimê lajekê duristî pê hesyenê. Yenê zor danê ci. Bêbext her çî îtîraf keno. Birayê lajekê duristî dano piro, enê bêbextî kişeno. Cînîya ey ro xwu marre keno û banê ey de ronişenê.

Hasilê kelam, tu çî nimite nêmaneno; yew çilka varanî, yew dalpa zî şahidîye kena.