U-ci-li-te

U-ci-li-te歐幾里得

ci Ucili nikaudipan nida u pihacengay a tademaw u yalisatay a adihan tu cuda, widasa akay namakayda i pulatu a nananaman minanam, katukuh ayda caay katinengi ci ucilite a nikapatay nu demiad, kitidaan atu namahica.

歐幾里得生前活躍於亞歷山大圖書館，而且很有可能曾在柏拉圖學院學習。直到現在都無法得知歐幾里得的生卒日期、地點和細節。

Katukuh ayda, caay henay pakatepa tu yuinihenay nikulitan nuheni tu kulit, sisa aydaay ni uculi anikulitan namakaydaay namin i nu mikulitay a nidatengan .

直到現在，還沒有找到任何歐幾里得在世時期所畫的畫像，所以現存的歐幾里得畫像都是出於畫家的想像。

dumasa, idaw ku adidi u teban asiku itawya hina alatu ni uculi atu muciyala a ucilite “ucacay macalilaway ni sukelati a sitangahay a tademaw malalamlam tu.

此外，一些中世紀時期的作家經常把歐幾里得與墨伽拉的歐幾里得（一位受蘇格拉底影響的哲學家）弄混。

ci ucili nikaudipan nida tu cuda malakalak katujuhayda inayay, widasa ni niucilite a cudad nu namakayniay siyin450 amihcaan nu pulukelu a patinaku, atu 320 amihcaan ci pabuse a tanalu, laad tuci ucilite anupina a siku katenes.

歐幾里得的生平資料流傳到現在的很少，而大部份關於歐幾里得的資料都是來自西元450年時普羅克洛的評論，及西元320年帕普斯的評論，距歐幾里得有幾個世紀之久。

ci pulukelu nida a “pasayni i musausi tu sikaku a patinaku” “Commentary on the Elements”sa madayum pakayakay tu ci ucilitean.

普羅克洛在他的《對幾何原本的評論》（Commentary on the Elements）中簡單的介紹了歐幾里得。

pakaynitu pulukelu akamu, ucilite u nu pulatu a kaput, sisa u dikau a imi”pulungen muladay, umahiniay a nikingkiwab tu pulatu amicudaday “misitekeday a utukeduse.tayatayte atu upuse a huli”sa nisulitan, puluke nidateng nida sa ci ucilite cayay tu kaw wawa u babalaki tu,nika ci acimite “287 katukuh212 a mihcaan idaw ku ciucilite, nikaudip nida katukuh tulemi cacay a siki nu ziday.

根據普羅克洛的說法，歐幾里得屬於柏拉圖那一派，將《幾何原本》集合在一起，這些著作原來是由柏拉圖的學生（特別是歐多克索斯、泰阿泰德及歐普斯的腓力等）所寫的，普羅克洛認為歐幾里得沒有比他們年輕多少，不過因為阿基米德（西元前287-212年）有提到歐幾里得，他應該有活到托勒密一世的年代。

Acimitea nisulitan idaw ku kasametekan a micukaymas tu ni icilite a nisulitan tu ngati, katinengan nu nadikuda atademaw kumicunisay a misulit sa nika utademaw hanany ni ucilite a nusulitan sa itaw ya amihcaan ci acimite maydih tu.

阿基米德文章中有一些明顯引用歐幾里得著作的段落，雖然後來發現是後人加入的，一般仍認為歐幾里得寫作的年代比阿基米德要

E-ke-si-li-ku-se 29 a baggu nu tatipeluk, ayda nisinga nu matabalay naidaw ku sayaway tu cacay, i ekesilikuse makatepa tu, matenesay amihcaan nay i 100 amihcaan. Nipacapa tu kulit atu sakatusa a nikuled tu patuce tu sasinanaman malecad.

俄克喜林庫斯29號莎草紙，現存最早的幾何原本殘頁之一，在俄克喜林庫斯發現的，其年代約為西元後100年。插圖和第2卷的命題5相同

Kakunucuda mamin sa sabaw tulu a nu kakuled, kanahatu idaw ku heci nisayaway namakay ni i nipi sausi, nika ci ucili nipakihu nida tu nipakihu wida a cuda nisilemudan sisa malacacaytu, idaw ku natangahan apasiwatan tu nalimaan , madayum amicukaymas madayu miadih sapatinaku, dumasa maniketay a sapisausi tu sapametek a daduducan, nadikuda sa 2300 qmihcaan u sapisausi mapatecek tuway.

《幾何原本》共有13卷，雖然其中的許多內容是來自早期的數學家，但歐幾里得的貢獻是將這些資料整理成單一的，有邏輯架構的作品，容易使用也容易參考，其中有嚴謹的數學證明系統，是後來2300年數學的基礎。

“ u kaku nu cudad”sayaway nipisinga yumahida henay a tabal inayay ku kami tuci ucilitean, uyadahay a sulit s aida ku kamu “ winisa namakay ni i kaung a sapasubana, hantikang nu mainnay  idaw ku sulit inayay ku kamu tu misangay tinacuda,

《幾何原本》原存最早的一些版本中沒有提到歐幾里得，大部份版本有提到「這些是來自忒翁的教材」。梵蒂岡所有的版本中沒有提到作者。

widasa idaw ku kamu tu cilite nisulitan sa “kaku acuda” nulikisi nukilukuan widaacacay ni pukelu i “pakayni i kaku a patinaku musakamu” idaw ku kamu tu ci ucilite anisulitan sa ku”kakuacudad”

唯一說明歐幾里得寫了《幾何原本》的歷史記錄只有普羅克洛在《對幾何原本的評論》中提到歐幾里得寫了《幾何原本》。