LibreOffice

Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim.

LibreOffice
Piyrszy autōr	Star Division
Teroźny autōr	The Document Foundation
Jynzyk programowanio	C++, XML i Java[1]
Systym ôperacyjny	Linux, Windows 7+ (XP i Vista do 5.x), macOS 10.9+, Android (Viewer)
Platforma	x86-64 (wszyjske systymy ôperacyjne), IA-32, ARMel, ARMhf, ARM64, MIPS, MIPSel, PowerPC, ppc64el, S390x
Standardy	OpenDocument
Dostympne we	117[2] jynzykōw
Zorta	Paket biōrowy
Licyncyjo	MPLv2.0 (drugo licyncyjo GPL, LGPLv3+ abo Licyncyjo Apache 2.0)[3]
Strōna internetowo	https://www.libreoffice.org

LibreOffice (LO) – wieloplatformowy paket biōrowego ôprogramowaniŏ ze ôtwartym kodym zdrzōdłowym. Je rozkludzane na licyncyji MPL^[3].

Ôstoł ôn stworzōny na bazie kodu zdrzōdłowego paketu OpenOffice.org za ôdpowiydź na brak niyzależnego ôd podmiotōw kōmercyjnych paketu biōrowego, co by spiyroł format zbiorōw ODF, ale kōmpatybilnego z inkszymi popularnymi formatami zŏpisu dokumyntōw.

Miano to je hybryda słōw libre (fr. i hiszp. swobodny, ôd swobody) i office (ang. biōro).

• LibreOffice Writer – edytōr tekstu
• LibreOffice Calc – archa kalkulacyjnŏ
• LibreOffice Impress – edytōr prezyntacyji
• LibreOffice Draw – edytōr grafiki
• LibreOffice Math – program do tworzyniŏ formuł
• LibreOffice Base – program do tworzyniŏ baz danych

Bazowym formatym dokumyntōw w LibreOffice je OpenDocument Format for Office Applications (w skrōcie OpenDocument), ôtwarty standard ISO, co ôpisuje format zbiorōw paketōw biōrowych. Wychodnie LibreOffice używŏ standardu we wersyji 1.2 dopołniōnego ô włŏsne rozszyrzynia, co majōm za cyl poprawiynie zgodliwości z formatym Office Open XML (co go używŏ paket Microsoft Office). Wykŏz rozszyrzyń je publicznie dostympny, a z wiynksza ône był zgłoszōne do OASIS ku cylu zarachowaniŏ w prziszłych wersyjach standardu OpenDocument. Używŏcze mogōm zmiynić wersyjõ sztandardu używanõ do tworzyniŏ nowych zbiorōw we sztelōnkach programu.

Wychodnie LibreOffice używŏ takich rozszyrzyń mian zbiorōw:

• .odt – dokumynta tekstowe, ôbsugowane ôd Writera;
• .ods – archy kalkulacyjne, ôbsugowane ôd Calca;
• .odp – prezyntacyje, ôbsugowane ôd Impressa;
• .odg – grafiki wektorowe, ôbsugowane ôd Draw;
• .odf – formuły, ôbsugowane ôd Math;
• .odb – bazy danych, ôbsugowane ôd Base.

Ôkrōm tego paket spiyrŏ ôdczyt i zŏpis dokumyntōw we formatach: DOC, XLS, PPT, RTF (Microsoft Office 97-2003), DOCX, XLSX, PPTX (Microsoft Office 2007 i nowsze), HTML, CSV i TXT; jyno ôdczyt dokumyntōw w formatach CWK (AppleWorks 6.0)^[4], DXF (AutoCAD), MW/MW (MacWrite Pro 1.5)^[4], SZYNK (Microsoft Publisher 98 – 2010)^[5], WN (Write Now 4.0)^[4] jak tyż inkszych. LibreOffice ôbsuguje grafiki we formatach BMP, CDR (Corel Draw)^[6], EMF, GIF, JPG, PNG, PSD (Adobe Photoshop), SVG, VDX^[7], VSD^[7] (Microsoft Visio) jak tyż WMF. Wszyjske dokumynta idzie wyeksportować do formatu PDF^[8].

We wersyji 4.0 paketu doimyntnie wychrōniōno było sparcie zbiorōw binarnych utworzōnych ôd StarOffice, historycznego praôjca LibreOffice^[9].

W styczniu 2010 Oracle zakōńczyło proces przejyńciŏ Sun. Bez to, że Oracle niy miało takij bogatyj historyje spiyraniŏ ôprogramowaniŏ ze ôtwartym kodym zdrzōdłowym jak Sun, niykerzi kōmyntatorzi bŏli sie ô dalszy los programōw tyj zorty rozwijanych wcześnij ôd Sun (nojbarzij MySQL, Java jak tyż systym ôperacyjny Solaris, ale tyż OpenOffice.org abo VirtualBox)^[10].

13 siyrpnia 2010 przedstawiciele Oracle powiadōmiyli Radã Zarzōndzaniŏ OpenSolaris, niyzależne ciało, co reprezyntuje sympatykōw Open Solaris, ôtwartozdrzōdłowyj wersyje Solaris, ô kōńcu spōłprace. 23 siyrpnia czōnkowie Rady postanowiyli ô jeji rozwiōnzaniu^[11].

Tajla czōnkōw społeczności OpenOffice.org z tamtego czasu, pewnikym ôd ôbŏwy, iże podobnie może sie stać ze paketym biōrowym, zdecydowała sie założyć The Document Foundation. Podstawowy cyl fundacyje to było „przekształcynie społeczności w nowõ, ôtwartõ, niyzależnõ i merytokratycznie reskyrowanõ ôrganizacyjõ”. The Document Foundation zadeklarowało chyńć koordynowaniŏ prac czōnkōw społeczności skupionych na rozwijaniu kodu zdrzōdłowego paketu, jego testowaniu, przekładzie, prōmowaniu, jak tyż świadczyniu pōmocy w jego używaniu. Przedstawiciele fundacyje zaprosiyli Oracle do ôstaniŏ czōnkym fundacyje i darowaniŏ marki OpenOffice.org na jeji rzecz. W czasie czekaniŏ na ôdpowiydź Oracle, wersyjõ paketu OpenOffice.org rozwijanõ ôd fundacyje, uzdano sie tymczasowo rozkludzać pod markōm LibreOffice^[12].

Krōtko po ôgłoszyniu powstaniŏ fundacyje, fyrma Novell pociepła Go-oo, włŏsny fork OpenOffice.org, na rzecz LibreOffice. Wszyjske poprŏwki, co sie skłŏdały na Go-oo, ôstały stopniowo wkludzōne do kodu zdrzōdłowego LibreOffice^[13].

25 stycznia 2011 ôgłoszōno było ôpublikowanie piyrszyj sztabilnyj wersyje paketu, ôznaczōnyj numerym 3.3 (takim samym jak OpenOffice.org, co jego kod zdrzōdłowy bōł spotrzebowany za podstawã wydaniŏ)^[14].

W piyrszyj połowie 2011 roku LibreOffice ôstoł wkludzōny do repozytoriōw wielu popularnych dystrybucyji Linux (m.in. Ubuntu^[15], Arch Linux^[16], OpenSUSE^[17], Fedora^[18] abo Debian^[19][20]), czynsto przi zastympowaniu przi tym OpenOffice.org.

15 kwietnia 2011 Oracle ustoło świadczyniŏ usug kōmercyjnych dlŏ OpenOffice.org jak tyż zapowiedziało plan ôddaniŏ paketu pod kōntrolã społeczności^[21]. Półtora miesiōnca niyskorzij, 1 czyrwca, było ôgłoszōno przekŏzanie marki OpenOffice.org jak tyż praw autōrskich do kodu zdrzōdłowego fundacyje Apache Software Foundation^[22]. W tyn sōm dziyń przedstawiciele The Document Foundation pedzieli, iże fundacyjŏ durch bydzie rozwijać LibreOffice podle wcześnij nasztalowanego harmōnogramu. Wyraziyli przi tym nadziejã na bliższõ spōłpracã miyndzy dwiyma fundacyjami, co robiyły przi kodzie zdrzōdłowym OpenOffice.org^[23].

Raja wydŏwniczŏ LibreOffice je ôpartŏ na czasie. Ôznaczŏ to, iże nowŏ wersyjŏ może ôstać ôpublikowanŏ nawet wtynczŏs, jak zawiyrŏ znōme felery^[24].

Ôkrōm ekstra sytuacyji, nowe funkcyje sōm dostympne jyny w nowych linijach paketu. Te za to sōm wydŏwane dwa razy na rok, w lutym jak tyż w lipcu. Linijo je idyntyfikowanŏ bez piyrsze dwie cyfry w numerze wersyje, bp. 4.3 abo 5.1.

Kożdŏ linijŏ dostŏwŏ kole sześciu wydań poprŏwkowych, co niy wkludzajōm nowych funkcyji, ale wychrōniajōm znojdziōne felery. Wydaniŏ poprŏwkowe sōm publikowane kożdy miesiōnc do mōmyntu ôsiōngniyńciŏ ôd danyj linije sztabilności, a niyskorzij co dwa miesiōnce. Kryteria „sztabilności” niy sōm blank ôkryślōne, ale porzōnd uznŏwŏ sie, iże linijŏ je sztabilnŏ ôd trzecigo abo sztwŏrtego wydaniŏ poprŏwkowego. Wydania poprŏwkowe sōm idyntyfikowane ze pōmocōm ôstatnij (trzecij) cyfry w numerze wersyje. Bp. 4.3.6 ôznaczŏ szōste wydanie poprŏwkowe linije 4.3, a 5.1.4 ôznaczŏ sztwŏrte wydanie poprŏwkowe linije 5.1.

W leda jakim mōmyńcie na strōnie internetowyj paketu dostympne sōm do pobraniŏ dwie roztōmajte wersyje:

• wersyjŏ dojzdrzałŏ (ang. still) (sztwŏrte abo wyższe wydanie poprŏwkowe danyj linije), przeznaczōnŏ dlŏ używŏczōw, co stojōm ô sztabilność;
• wersyjŏ modszŏ (ang. fresh) (trzecie abo niższe wydanie poprŏwkowe danyj linije), przeznaczōnŏ dlŏ testerōw jak tyż piyrszych naśladowców (ang. early adopters).

Skirz tego, że LibreOffice je swobodne ôprogramowanie, może być rozkludzane bez żŏdnych ôgraniczyń. Skuli tego akuratnŏ liczba używŏczōw paketu niyma znanŏ.

17 paździyrnika 2012 Florian Effenberger, prezes zarzōndu The Document Foundation, pedzioł, iże – podle rachowań fundacyje – paket LibreOffice je używany ôd hned 60 milijōnōw używŏczōw^[25].

Krytycy dŏwajōm pozōr, iże te rachowania sōm ôparte na felernyj metodologiji – zarachowujōm nojbarzij wielość pobrań zbioru instalacyjnego, co kludzi do zawyżyniŏ prŏwdziwyj liczby używŏczōw (zarachowowani sōm ludzie, co zainstalowali paket wielokrotnie, jak tyż ci, co pobrali go jyny po to, coby wybadać jego możliwości)^[26]. Na tã krytykã przedstawiciele The Document Foundation ôdpadajōm, iże rachowania na isto sōm zaniżone, bo pōmijŏ sie w nich inksze kanały dystrybucyje, take jak platy CD z programym abo repozytoria dystrybucyje Linux^[27].

Już pŏrã miesiyncy po ôpublikowaniu piyrszyj wersyje, LibreOffice zaczōn być wkludzany w wielu strzodowiskach, co ôbjymujōm srogõ liczbã sztandōw kōmputrowych, ôsobliwie we instytucyjach użyteczności publicznyj. Do nojważniyjszych wkludzyń nŏleżōm (w porzōndku chrōnologicznym):

• W piyrszyj sztwierci roku 2011 roku była zakōńczōnŏ instalacyjõ na wszyjskich 450 kōmputrach zarzōndzanych ôd władz miasta Limerick w Irlandyji, w tym we trzech bibliŏtykach publicznych, kōmyndzie fojerwery, muzeum regiōnalnym jak tyż miastowyj galeryji kōnsztu^[28].
• W piyrszyj połowie 2011 roku zaczłŏ sie instalacyjõ na kole 25 000 kōmputrach w kopynhaskich lazarytach^[29].
• 27 czyrwca 2011 przedstawiciele władz miasta Las Palmas we Hiszpaniji ôgłosiyli plan migracyje 1200 kōmputrōw na LibreOffice^[30].
• W 2008 roku francuskŏ szandarmeryjŏ zapoczła proces migracyje wszyjskich kōmputrōw (kole 85 000 sztandōw) na systym ôperacyjny Ubuntu^[31]; LibreOffice je wychodnym paketym biōrowym w Ubuntu ôd wersyje 11.04 wydanyj 28 kwietnia 2011^[32].
• W piyrszyj połowie 2012 roku francuskŏ Miyndzyministerialnŏ Grupa ds. Ôtwartego Paketu Biōrowego (fr. Mutualisation Interministérielle pour une Bureautique Ouverte, MIMO), ekstra kōmōrka regyrōnkowŏ utworzōnŏ z przedstawicieli Ministerstw Ekōnōmije, Edukacyje, Financōw, Kultury, Ôbrōny Nŏrodowyj, Bauerstwa, Spraw Wnyntrznych, Sprawiedliwości jak tyż Strzodowiska, potwierdziyła kōmpatybilność LibreOffice z kōntrolowanōm ôd siebie infrastrukturōm technicznōm, a tym samym dozwolyła jego wkludzynie. Pod kōntrolōm MIMO robi 500 000 kōmputrōw, ale niy wiadōmo, na jakij liczbie z nich było zainstalowano LibreOffice^[33][34].
• W siyrpniu 2012 przedstawiciele władz regiōnu Umbria w Italiji ôgłosiyli plan migracyje 5000 sztandōw kōmputrowych na LibreOffice^[35]. Do połowy 2013 roku paket bōł wkludzōny na 1000 kōmputrōw^[36].
• 18 kwietnia 2012 Theodomir Cayetano, przedstawiciel władz regiōnu Estremadura we Hiszpaniji, ôgłosiōł plan migracyje 40 000 sztandōw kōmputrowych na ôprogramowanie ze ôtwartym kodym zdrzōdłowym^[37]; niyma jasne, na jakij tajli z nich je zainstalowany LibreOffice.
• 17 października 2012 Kirsten Böge, rzeczniczka presowŏ miasta Monachium, zapowiedziała migracyjõ na LibreOffice wszyjskich miastowych sztandōw kōmputrowych (kole 15 000)^[25].
• 22 siyrpnia 2013 Sofia Bellés, dyrechtorka regiōnalnego wydziału technologiji informacyjnych i kōmunikacyjnych, ôgłosiyła, iże hiszpański regiōn Walyncyjŏ zakōńczyła migracyjõ kole 120 000 stanowisk na LibreOffice^[38].

Paket LibreOffice je tyż dostympny w wersyjach przenośnych. Wersyjŏ mobilnŏ posiadŏ take same możebności jak ajnfachowŏ, ale niy wymŏgŏ instalowaniŏ na kōmputrze. Przinŏleży jyno jōm ôzpakować na maszinie przenośnyj (bp. pendrive abo karcie pamiyńci) i z niego sztartować. Wszyjske sztelōnki używŏcza tyż ôstŏwajōm zapisowane na maszinie przenośnyj^[39]. Ôficjalne przenośne wersyje paketōw LibreOffice sōm tworzōne ôd PortableApps.com we spōłpracy z The Document Foundation^[40]. Sōm dostympne tyż wersyje przenośne tworzōne ôd niyzależnych serwisōw, m.in. LiberKey^[41] jak tyż winPenPack^[42].

The Document Foundation ôferuje tyż aplikacyjõ LibreOffice Viewer dlŏ systymu Android. Idzie jōm pobrać tyż niyzależnie (bp. ze strōny projektu) i zainstalować bez używaniŏ ôficjalnego sklepu Google Play^[43].

Uobejrzij zbjůr multimedyjůw na Wikimedia Commons:
LibreOffice

• The Document Foundation
• Apache OpenOffice
• Oracle Open Office
• OpenDocument