Kraking

Kraking to je proces, we kerym důgouańcuchowe čůnstečki uorgańične (np. ćynžke wůnglowodory) sům uomane na krůtše (np. leke wůnglowodory) bez rozpod wjůnzań wůngel-wůngel. Podle inkšej defińicyje, kraking to je rozbiće wjynkšego alkanu na myńšy alkyn i alkan.

We 1855 krakinga ropy wynoloz amerikoński učůny Benjamin Silliman Jr. Pjyršy termokraking wynoloz ruski inžyńyr Wuodźimjeř Šuchow.

Zastosůwańa

Kraking rafineryjny pozwolo sprowjać „lekki” produkta, na přikuod LPG eli bynzina, ze ćynžkich frakcyje pozostauych po destylacyji ropy naftowyj. Katalityčny kraking fluidalny užywany je do produkcyje LPG a bynziny, kedy hydrokraking to je guůwne zdřůduo produkcyje paliwa uodřutowego, diesla itp.

Chymja procesa

Kraking katalityčny

Kraking katalityčny wykořistowo zeolity kej katalizatory a středńe tymperatury řynda 400-500 °C co by usprawńić rozpod wjynkšych wůnglowodorůw na myńše.

Termokraking

Termokraking wykořistuje podwyžšůne tymperatury (kole 800 °C) a ćiśńyńy (kole 7MPa), přeto mechanizm je rodńikowy.

Ińicjacyjo to reakcyjo, we kerej jedna čůnstečka śe rozpodo na dwa rodńiki.

CH₃CH₃ → 2 CH₃•

Transfer protůna polygo na přeńyśyńu atoma wodora ze jydnyj čůnstečki na drugo.

CH₃• + CH₃CH₃ → CH₄ + CH₃CH₂•

Rozpod rodńika polygo na rozpodźe rodńika na dwa čůnstečki: alkyn a inkšy rodńik. Tyn krok uodpowjado za powstowańy alkynůw.

CH₃CH₂• → CH₂=CH₂ + H•

Addycjo rodńika polygo na tym, aže rodńik reagowo s alkynym a dowo nasycůny, duůžšy rodńik. Je to uodwrotność popředńij reakcyje.

CH₃CH₂• + CH₂=CH₂ → CH₃CH₂CH₂CH₂•

Terminacyjo polygo na tym, aže dwa rodńiki reagujům a powstowo čůnstečka, kero ńy mo rodńikym. Terminacyjo uodbywo śe na dwa sposoby: při rekůmbinacyji dwa rodńiki uůnčům śe a powstowo dužy wůnglowodůr, a při dysproporcjůnacyji bez přeńeśyńy wodora dostowůmy alkan a alkyn.

CH₃• + CH₃CH₂• → CH₃CH₂CH₃

CH₃CH₂• + CH₃CH₂• → CH₂=CH₂ + CH₃CH₃

Uobezdřij tyž

Hydrokraking