Mto Arno
Chanzo | Mlima Falterona |
Mdomo | Bahari ya Liguria |
Urefu | km 241 |
Arno ni mto katika mkoa wa Toscana nchini Italia.
Ni mto muhimu wa Italia ya kati baada ya Tiber.
Chanzo na njia
[hariri | hariri chanzo]Mto huu huanzia katika Mlima Falterona, katika eneo la Casentino la milima ya Apenini, kuelekea kusini. Mto huu hugeukia magharibi karibu na Arezzo kupitia Florence, Empoli na Pisa, unaingia katika bahari ya Liguria huko Marina di Pisa.
Ukiwa na urefu wa kilomita 241, ndio mto mkubwa zaidi katika kanda hilo. Matawimto yake makuu ni: Sieve (kilomita 60), Bisenzio (kilomita 49), Ombrone, Era, Elsa, Pesa na Pescia. Eneo la kumwagia maji yake ni km² 8,200 na humwaga maji yake katika mabeseni yafuatayo madogo:
- Casentino katika wilaya ya Arezzo, lililoundwa na mkondo wa juu wa mto huu hadi kwenye maktano yake na mtaro wa Maestro della Chiana.
- Val di Chiana, eneo lililokauka katika karne ya 18, ambayo, hadi karne ya 18, lilikuwa tawimto wa Tiber.
- Valdarno ya juu, bonde refu lililopakana mashariki na Pratomagno na magharibi na milima karibu na Siena.
- Beseni la Sieve, ambalo huingia katika Arno kabla ya Florence.
- Valdarno ya kati, na tambarare pamoja na Florence, Sesto Fiorentino, Prato na Pistoia.
- Valdarno ya chini, pamoja na bonde la matawimto muhimu kama vile Pesa, Elsa na Era na ambayo, baada ya Pontedera, Arno huingia katika Bahari ya Liguria.
Mto huu huwa na kiwango cha maji kinachobadilika kuanzia chini ya 6 m³/s hadi zaidi ya 2,000. Mdomo wa mto uliwahi kuwa karibu na Pisa, lakini sasa uko kilomita kadhaa magharibi.
Huvuka Florence, ambapo hupitia chini ya Ponte Vecchio na daraja la Santa Trinità (lililojengwa na Bartolomeo Ammanati, lakini kuhimizwa na Michelangelo).
Kiwango cha mtiririko cha Arno si sawa. Husemekana wakati mwingine kuwa na tabia ya kijito, kwa sababu inaweza kwa urahisi kutoka kwenye karibu kavu hadi karibu-mafuriko katika siku chache. Katika hatua ambapo Arno hutengana na Apenini, vipimo vya mtiririko vinaweza kutofautiana kati ya 0.56 m³/s na 3540 m³/s.
Mafuriko ya mto huu yalijaza mji maji mara kwa mara katika nyakati za kihistoria; tukio la mwisho ni mafuriko maarufu ya tarehe 4 Novemba 1966, yakiwa na 4500 m³/s baada ya mvua ya mm 437.2 katika Badia Agnano na milimita 190 mjini Florence, katika masaa 24 tu. Mafuriko hayo yaliangusha kuta mjini Florence, na kuua watu angalau 40 na kuharibu au kuangamiza mamilioni ya kazi za sanaa na vitabu vya nadra.
Mbinu mpya za kuhifadhi zilizinduliwa baada ya maafa hayo, lakini hata miaka 40 baadaye mamia ya matendo bado yanategea kurekebishwa. [1] Bwawa mpya zilizojengwa juu ya Florence zimeweza kutatua shida hii katika miaka ya hivi karibuni.
Picha
[hariri | hariri chanzo]-
Mto Arno katika Florence
-
Mto Arno katika Pisa, karibu Ponte della Fortezza (Daraja la Ngome )
-
Fuko za Arno, kuonekana kutoka Ponte Vecchio (Daraja la zamani), Florence
-
Kinywa cha Arno karibu Pisa
-
Ponte Amerigo Vespucci (Daraja la Amerigo Vespucci )
-
Mtazamo wa Arno kutoka Ponte Vecchio.
Marejeo
[hariri | hariri chanzo]- ↑ Alison McLean (2006). "This Month in History". Smithsonian. 37 (8): 34.
{{cite journal}}
: Unknown parameter|month=
ignored (help)
Viungo vya nje
[hariri | hariri chanzo]- Mamlaka ya beseni ya Arno (Kiitalia)