Kiko (kifaa)

Kiko (pia: toza au mtemba) ni chombo kinachomwezesha mtu kuvuta moshi wa tumbaku, bangi au bidhaa nyingine za uraibu zinazovutwa kama sigara. Kiko huwa na digali au mrija uliounganika na kijibakuli.

Kiko huwa na sehemu tofautitofauti za kuwezesha mtumiaji kuvuta tumbaku na pia kuisafisha. Viko vingi huwatoanishwa ncha ya kibakuli na ncha ya kuvyozia ili kuwezesha usafishaji kwa urahisi. Ncha ya kibakuli ndiyo sehemu yenye kibakuli kinachowekwa chembechembe za tumbaku au bangi na kuashwa. Ncha ya kufyonzia ndiyo huwekwa mdomoni.

Tumbaku au bangi huwekwa na kuchomwa kwenye kibakuli, naye mraibu anaivuta moshi kupitia mdomo ulio kwenye ncha ya mrija.

• Kiseru - kiko cha Japani
• Sebsi - kiko cha tumbaku cha kitamanduni cha Moroko
• Midwakh - kiko cha Kiarabu
• Chibouk - kiko chenye mrija mrefu cha Uturuki

• Paipu ya kuvutia tumbaku (maarufu kama Chillum) - tofauti kidogo na viko vingine kiko hiki hakina kibakuli bali kina mrija na chembechembe za tumbaku huekwa upande mmoja wa mrija unaowashwa naye mtumiaji anavuta moshi upande ule mwingine.
• Buruma (hujulikana kama Hookahs) - kiko kikubwa chenye jipipa la maji na shilamu au mdakale mrefu. Hutumika sana sana kwenye uvutaji wa shisha

• kiko cha chuma -kiko kilichoundwa na chuma sana sana alumini
• kiko cha gilasi
• kiko cha mboko
• kiko cha kauri^[1][2]
• kiko cha mishamu
• kiko cha gunzi la mahindi^[3]

• Kibong'i - kiko cha kuvutia bangi au tumbaku chenye uwezo wa kuchunja moshi kwa kuupitishia kwa maji
• Kiko cha afyuni - kiko maalum cha kuvukisha na kuvuta mivuke ya afyuni
• Kiko cha kiputo - kiko cha watoto cha kuchezea kinacho puliza tone la hewa katika kioevu

Makala hii kuhusu mambo ya utamaduni bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Kiko (kifaa) kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.