Daur séksagenari

Daur séksagenari Tiongkok (Cina: 干支; pinyin: gānzhī) nyaéta sistim panomeran siklik tina 60 kombinasi antara dua daur dasar, sapuluh Cabang Sawarga (天干; tiāngān) sarta dua belas Cabang Bumi (地支; dìzhī).Geus dipaké sacara tradisional minangka cara nganomeran poé jeung taun, lain ukur di Tiongkok tapi ogé di nagara-nagara Asia Wétan lianna kayaning Jepang, Koréa, jeung Viétnam. mangrupa bagéan penting tina astrologi Tiongkok.

Artikel ieu keur dikeureuyeuh, ditarjamahkeun tina basa Inggris. Bantuanna didagoan pikeun narjamahkeun.

Daur ieu geus dipaké di Cina ti saprak millenium kadua BC (keterangan ieu dipanggihan tina tulang ramalan Dinasti Shang) anu digunakeun jang ngaranan masing-masing poé dina saminggu. Panggunaan daur ieu jang sapopoé berlanjut terus nepi ka Dinasti Zhou. Ringkesna, hampir sakabéh entry dina Spring and Autumn Annals ngagunakeun sistem ieu.

Kalender ieu digunakeun ku jalma réa dina mangsa Dinasti Han Kulon (202 BC - 8 AD) anu kamungkinan gedé dimulai di periodé peperangan nagara (nyaéta periodé di mana wilayah-wilayah di Tiongkok jaman éta silih berperang sakumaha ogé loba terjadi parobahan dina sistem birokrasi jeung militér kekaisaran). Dumasar Nihon shoki (日本書紀, Nihon shoki^?), kalender ieu dikirimkeun ka Jepang di taun 553, tapi karék digunakeun jang kagunaan politik mangsa jaman Suiko (推古^?) atawa sekitar taun 602.

Kalender ieu diitung maké kombinasi antara jikkan (十干, 10 gagang^?) jeung jūnishi (十二支, 12 cabang^?). Dua istilah ieu digunakeun jang ngitung taun-taun dina civil calendar. Ngombinasikeun bentuk daur anu leuwih gedé anu eusina 60 istilah. Istilah pertama dibentuk dengan cara nambahkeun gagang kahiji jeung cabang kahiji, gagang kadua jeung cabang kadua, jeung saterusna. Lamun hidep mulai ti kinoe-ne/kōshi (甲子, kinoe-ne/kōshi^?), maka taun ka 61 bakal jadi kinoé-né ogé. Perhitungan ieu ogé anu jadi asal-usul tradisi perayaan ulang taun anu ka 60 di masyarakat Jepang. Salian ti éta, sistem ieu ngagunakeun loba unsur alam jeung sasatoan nu matak ngahasilkeun macem-macem mitos di Jepang. Nepi ka kiwari, masayarakat Jepang masih ngahubungkeun antara kaberuntungan jeung kasialan jeung poé-poé atawa taun-taun tertentu.

*Ngaran sababaraha sato bisa diterjamahkeun sacara beda di masing-masing kabudayaan. Orang Vietnam biasana nerjemahkeun bagian ieu jadi Ucing daripada Kelenci

Dina sasakala tradisional Tiongkok ngeunaan 12 sato suci, dicaritakeun yén ucing jeung beurit téh babaturan deukeut. Nanging sato-sato anu kapilih jang ngawakilan taun-taun dina kalender téh ngasupkeun ucing, tapi beurit henteu. Masing-masing sato ieu téh kudu hadir di acara penobatan minangka wakil masing-masing taun dina daur, tuluy ucing ménta ka beurit jang ngahudangkeun anjeuna saacan waktosna mangkat. Tapi si beurit teu ngalaksanakeun amanat éta, der téh anjeuna sorangan nu mangkat. Pas para sato kudu meuntas walungan, si beurit luncat kana punduk sapi. Saacan sapi nepi ka sisi walungan, si beurit luncat tiheula dan jadi sato kahiji anu nepi ka daratan. Ieu asal-mulana daur séksagenari dimimitian ku beurit. ku sabab si ucing dilicikan ku beurit, anjeuna jadi musuh ucing salilana.

Daur séksagenari pertama digunakeun jang poé mangsa Dinasti Shang, terus digunakeun jang taun, tapi jarang digunakeun jang bulan. Contona, taun 2000 téh kaasup taun ka-17 dina daur séksagenari anu ka-78, disebut ogé taun gēng-chén (庚辰年), atawa taun Yang Naga Beusi. Taun 2006 kaasup taun ka-23 dina daur séksagenari anu ka-78, anu disebut taun bǐng-xū (丙戌年), atawa taun Yang Anjing Seuneu, lamun 2007 disebut taun Yin Bagong Seuneu. Penamaan bulan jeung poé kiwari geus teu réa dipaké, tapi masih bisa ditempo dina kalender Tiongkok jeung almanak.

Dihandap ieu bisa ditingali hubungan antara daur séksagenari jeung kalender kulon mulai taun 1804 nepi ka 2043, atawa 4 full 60 daur taun.

• Kalénder Tiongkok
• Kalénder lunisolar