Dampskip

Een Dampskip of n Damper is een Skip, dät mäd een of moorere Dampmaskienen bedrieuwen wäd.

Dät eerste Dampskip waas in 1707 fon dän Hugenotte Denis Papin baud wuden, die deer mäd ap n 24. September 1707 fon Kassel uut ju Fulda deel fuur ätter Hannoversch Münden, wier ju Fulda un ju Werra touhoopefljoote tou ju Weser, wier hie Leedenge, Passagiere un Personoal mee hiede. Fon Münden uut wüül'er fääre ju Weser adeel, man do Mündener Skippere moakeden sien Skip stukken.

Eerste in do 1780er Jiere koom ju Äntwikkelenge so gjucht tougong. Claude François Jouffroy d’Abbans baude in 1783 een Dampskip. Ap n 1. Februoar 1788 lieten sik do US-Amerikoanere Isaac Briggs un William Longstreet dät Dampskip foar't eerste Moal patentierje, Robert Fulton, uk n Amerikoaner, kreech ap n 11. Februoar 1809 n Patent foar ne wirtskuppelk ärfoulchrieke Modifizierenge.

Düsse äddere Dampskiepe hieden maasttieds noch Saile bietou, dät me deer uk mäd sailje kuude, t.B. wan't moal niks moor tou bäiten roate of uur techniske Probleeme aptrieden. Ju Dampmaskiene troalde tou Begin fon düsse Tied noch een Sköifelrääd oun'e Siede fon dän Damper. Eerste fon 1836 sätte sik ju Skipsskruuwe truch, ju die Aastrieker Josef Ressel ärfuunen hiede. Bäiten diede me loange Tied bie ferskeedene Modelle mit Holt, Koole of Briketts, wierbie ju Steenkoole loange Tied ju wichtichste Fjuurenge waas.

Je gratter do Skiepe wuden, je moor moaste me bäite, deeruum bruukte me ap n grooten Ozean-Damper uum 1900 masse Oarbaidere, do unner stuure Bedingengen häd tou knooien hieden. Dach waas dät ju Blöitetied fon't Dampskip, uumdät dät neen in Gauegaid un Bereekenbeergaid fergliekbeere Skiepe roate.

Ätter dän eerste Waareldkriech wuuden masse Dampskiepe uumerusted, sodät jo mäd Sweeroulje bedrieuwen wuuden. Buppedät begon in dän eerste Haaldeel fon't twintichste Jierhunnert ju Uutspreedenge fon Skiepe, do mäd Diesel fjuurd wuuden - dät wieren oaber tou Begin bloot litjere Skiepe. Eerste in dän twäide Haaldeel fon't twintichste Jierhunnert, as Fljoogere groote Deele fon dän Passagier-Ferkier uurnoomen un dät uk moor un moor groote Diesel-Skiepe roate, ferloos dät Dampskip sien Betjuudenge. Wäkke wuuden noch bit in do 1980er Jiere baud, oaber dät waas nit moor rentoabel un masse foarmoalige Dampskiepe wuuden ap Diesel-Bedrieuw uumerusted.

Däälich wäide Dampskiepe toumäts noch in'e touristiske Binne-Skipfoart sotoutällen as swimmende Museen bedrieuwen.