Tregtia

Tregtia perfshin transferimin e mallrave ose shërbimeve nga një person ose njësi në një tjetër, shpesh në këmbim të parave. Një sistem apo rrjet që lejon tregtinë quhet treg.Tregtia është një lloj aktiviteti ekonomik që kryehet nga individë apo entitete të tjera organizative më komplekse, dhe që merret me shitblerjen dhe shpërndarjen e prodhimeve të ndryshme me qëllim të furnizimit të popullsisë. Tregtia merret me shitjen e prodhimeve tepricë, përkatësisht me blerjen e prodhimeve që mungojnë. Që në lashtësi tregtia është bere mall me mall por me kalimin e viteve u bë mall me monedha. Tregtia filloi me komunikimin njerëzor në kohët parahistorike. Tregtia ishte objekti kryesor i njerëzve parahistorikë, të cilët shkëmbenin mallra dhe shërbime nga njëri-tjetri përpara shpikjes së monedhës moderne.Gjatë Mesjetës, tregtia u zhvillua në Evropë duke tregtuar mallra luksoze në panaire. Pasuria u shndërrua në pasuri të luajtshme ose kapital. Sistemet bankare u zhvilluan ku paratë në llogari u transferuan në të gjithë kufijtë kombëtarë. Tregu i dorës në dorë u bë një tipar i jetës së qytetit dhe u rregullua nga autoritetet e qytetit. Rastet e para të parave ishin objekte me vlerë të brendshme. Kjo quhet paratë e mallrave dhe përfshin çdo mall të zakonshëm në dispozicion që ka vlerë të brendshme; shembuj historikë përfshijnë derrat, guaskat e rralla, dhëmbët e balenave dhe (shpesh) kafshët. Në Irakun mesjetar, buka u përdor si një formë e hershme e parave. Në Meksikë nën Montezuma fasulet e kakaos ishin para. Monedha u prezantua si një para e standardizuar për të lehtësuar një shkëmbim më të gjerë të mallrave dhe shërbimeve.Duke filluar rreth vitit 1978, qeveria e Republikës Popullore të Kinës (PRC) filloi një eksperiment në reformën ekonomike. Në ndryshim nga ekonomia e planifikuar në mënyrë qendrore të stilit sovjetik, masat e reja lehtësuan në mënyrë progresive kufizimet mbi bujqësinë, shpërndarjen bujqësore dhe, disa vite më vonë, ndërmarrjet urbane dhe punëtorët. Qasja më e orientuar kah tregu pakësoi joefikasitetin dhe nxiti investimet private, veçanërisht nga fermerët, që çuan në rritjen e produktivitetit dhe prodhimit. Një veçori ishte krijimi i katër (më vonë pesë) Zonave të Posaçme Ekonomike të vendosura përgjatë bregdetit juglindor.

Reformat u provuan spekulativisht të suksesshme në drejtim të rritjes së prodhimit, të varietetit, cilësisë, çmimit dhe kërkesës. Në terma realë, ekonomia u dyfishua në madhësi midis viteve 1978 dhe 1986, dyfishuar përsëri në vitin 1994 dhe përsëri në vitin 2003. Në bazë të një bazë reale për kokë banori, dyfishimi nga baza e vitit 1978 u zhvillua në vitin 1987, 1996 dhe 2006. Deri në vitin 2008, ekonomia ishte 16.7 herë më e madhe se ajo që ishte në vitin 1978, dhe 12.1 herë më e lartë se nivelet e mëparshme për kokë banori. Tregtia ndërkombëtare ka përparuar edhe më shpejt, duke u dyfishuar mesatarisht çdo 4,5 vjet. Tregtia e dyanshme në janar 1998 e tejkalonte atë për të gjithë vitin 1978; në tremujorin e parë të vitit 2009, tregtia tejkalonte nivelin e vitit 1998 të plotë. Në vitin 2008, tregtia me dy rrugë e Kinës arriti në 2.56 trilion dollarë amerikanë. Ndërkohë që tregtia ndërkombëtare ka qenë e pranishme në të gjithë historinë , rëndësia e saj ekonomike, sociale dhe politike është rritur gjatë shekujve të fundit, kryesisht për shkak të Industrializimit, transportit të avancuar, globalizimit, korporatave shumëkombëshe . Nganjëherë vendosen sanksione tregtare kundër një vendi të caktuar, me qëllim që të ndëshkohen për një vend të caktuar. Një embargo, një formë e rëndë e izolimit të imponuar nga jashtë, është një bllokadë e të gjithë tregtisë nga një vend në tjetrin. Për shembull, Shtetet e Bashkuara kanë pasur një embargo kundër Kubës për më shumë se 40 vjet. Mallrat dhe shërbimet ka të ngjarë të importohen nga jashtë për disa arsye. Importet mund të jenë më të lira ose me cilësi më të mirë. Ata gjithashtu mund të jenë më lehtë në dispozicion ose thjesht më tërheqës sesa produktet e prodhuara në vend. Në shumë raste, nuk ekzistojnë alternativa lokale dhe importimi është thelbësor. Kjo është theksuar sot në rastin e Japonisë, e cila nuk ka rezerva të naftës të vetat, por është konsumatori i katërt më i madh i naftës në botë dhe duhet të importojë të gjitha që kërkon.Vendet tregtojnë njëra-tjetrën, kur, për vete, nuk kanë burime apo kapacitete për të kënaqur nevojat dhe dëshirat e tyre. Duke zhvilluar dhe shfrytëzuar burimet e tyre të pakta vendore, vendet mund të prodhojnë një tepricë dhe ta tregtojnë këtë për burimet që u nevojiten.

Dëshmia e qartë e tregtisë në distanca të gjata daton të paktën 9,000 vjet.