Ñemu

Ñemu ha'e oñevendévo ha oñemba'ejoguávo, oikóvo mba'ekuéra oñomoambuéva peteĩgui ambuévape, jepivénte ojeiporu pirapire. Virurekokuaápe, ojehero ñemuha oĩrõ ikatuhápe oñeñemu.

Hesakãve hag̃ua ñandéve, techapyrã, peteĩ tapicha ome'ẽséva peteĩ mba'e oheka va'erã tapicha ambuéva ohupytyséva upe mba'e, upe ome'ẽséva ohupytýne peteĩ mba'e hekovia. Upéva jepivénte pirapire hína, jepémo oĩ mba'e hekovia ambuéva ha ndaipóriramo pirapire jeporu ojehero ñemungáva (techapyrã, oñomoambue peteĩ pakova kácho ha 1 kg mandi'ógui). Jepivénte avei, tapichakuéra oñemu hekópe osegívo hetã léi ha oiporavóvo mbovýpa mba'ekuéra repykue, jepémo oĩ umi ndojapóiva upéicha ha ojehekýi léigui, ikatu oiko ovendévo mba'e máu térã oñemoĩvo tape ykére oikuaauka hag̃ua umi ohasávape imba'erepy, ojapoháicha umi makatéro.^[1]

Kuave'ẽ ha jerure rekorã ha'e omohendáva mbovýpa mba'ekuéra repykue, hetáramo peteĩ mba'e ha sa'imi ohekáva ojogua hag̃ua, oguejýta hepykue, sa'imíramo peteĩ mba'e ha hetaite umi ojoguaséva, ojupíta hepykue. Upéicha oiko, ndaipóriramo tetã rekuái ohekome'ẽitéva ha oiporavópa mbovýpa mba'ekuéra repykue, oikoháicha ñemu sãso oĩhápe.

Ñañe'ẽvo ñemu rehegua, jaiporu ñe'ẽngue opaichagua, ko'ãva umi ojeiporuvéva:

• Jehekaha térã mba'erepy ha'e opamba'e oñeme'ẽva peteĩ tapichágui ambuépe, mba'e oñevendéva térã ojejuhu ñemuhápe oñevende hag̃ua.
• Temipytyvõ térã ñemba'apo ha'e oimeraẽ mba'e jajapóva jahupyty hag̃ua peteĩ mba'e hekovia. Techapyrã, ñamba'apóramo ñamopotĩvo peteĩ óga, upe óga jára ikatu ohepyme'ẽ ñandéve ñande rembiapóre pirapire oiporúvo térã mba'e hekovia ambuéva.
• Viru ha'e opa mba'e oñemomba'eguasúva ha ojeipurúva ojehepyme'ẽ hag̃ua, tapichakuéra ha avano'õ omoneígui hepykue.^[2] Techapyrã oĩ viru opaichagua: virukandua, pirapire, viru kuatia'atãmi, ha heta ambuéva.^[3]
• Oñevendehápe ha oñemba'ejoguahápe ojehero ñemuha térã vendeha, jepivénte ojeiporu avei jehekaha réra, techapyrã, ao ha mba'e pyahapyre oñevendehápe jahero "ao ñemuha".
• Virurekokuaa katu tembikuaaty ohesa'ỹijo mba'éichapa yvypóra oipuru imba'ekuéra omoheñói hag̃ua mba'e hetavéva, ohesa'ỹijo avei mba'éichapa avano'õ omba'apo okakuaa ha oñemopu'ã porãve hag̃ua, mba'éichapa oipurukuaa ipirapire, mba'éichapa oñemu ha mba'éichapa oiko tekotevẽ.
• Ñemu sãso niko ojeheroháicha umi ovendéva ha ojoguáva oiporavóvo mbovýpa mba'ekuéra repykue ha tetã rekuái nohekome'ẽi hese térã ohekome'ẽmi, upéicha ojapo hikuái pe kuave'ẽ ha jerure rekorã rupive.
• Oĩramo ñemu oikóva tape ykére térã umi ovendéva oguata táva rapekuérare oikuaaukáva imba'e oikuave'ẽva, ojehero makáte.