Lvivi
Lvivi (ukrainisht: Львів) është qyteti më i madh në Ukrainën Perëndimore dhe qyteti i gjashtë më i madh në Ukrainë në përgjithësi, me një popullsi prej 717,273 (2022 est.) Lviv është një nga qendrat kryesore kulturore të Ukrainës.
Lviv
Львів | |
|---|---|
Qytet | |
      Nga lart, nga e majta në të djathtë: Qendra Historike e Lviv, Teatri i Operas dhe Baletit Lviv, Kisha e Fjetjes, Kisha e Shenjtorëve Olha dhe Elizabeth, Sheshi i Tregut, Pallati Potocki | |
 Flamuri  Stema  Logo | |
| Nofkat: Piemonte ukrainas[1] | |
| Parimet: | |
 Lvivi (Earth) | |
| Koordinatat: 49°50′33″N 24°01′56″E / 49.84250°N 24.03222°E | |
| Vendi |  Ukraina |
| Oblast |  Lviv |
| Raion |  Lviv |
| Themeluar | 1256 |
| Ligji i Magdeburgut | 1356 |
| Qeveria | |
| • Kryetari | Andriy Sadovyi |
| Sipërfaqja | |
| • Qytet | 148,9 km2 (57,5 sq mi) |
| Lartësia mbidetare | 296 m (971 ft) |
| Popullsia (2022) | |
| • Qytet | 717.273 |
| • Vendi | 6-të në Ukrainë |
| • Dendësia | 4.800/km2 (12.000/sq mi) |
| • Metro | 1.141.119[3][4] |
| Zona kohore | UTC+2 (EET) |
| • Verës (DST) | UTC+3 (EEST) |
| Kodet postare | 79000–79490 |
| Prefiksi | +380 32(2) |
| Targat e automjeteve | BC, HC (before 2004: ТА, ТВ, ТН, ТС) |
| Binjakëzimet | Plovdiv, Freiburg, Cannes, Chengdu, Kraków, Lublin, Novi Sad, Przemyśl, Tbilisi, Kutaisi, Winnipeg, Vilnius, Banja Luka, Budapest, Rishon LeZion, Lodz, Rzeszów, Wroclaw, Rochdale, Corning |
| Faqja zyrtare | city-adm |
Lviv u shfaq si qendra e rajoneve historike të Rutenisë së Kuqe dhe Galicisë në shekullin e 14-të, duke zëvendësuar Halych, Chełm, Belz, dhe Przemyśl. Ishte kryeqyteti i Mbretërisë së Galicisë-Volhynia[5] nga viti 1272 deri më 1349, kur u pushtua nga Mbreti Kazimir III i Madh i Polonisë. Nga viti 1434, ai ishte kryeqyteti rajonal i Ruthenian Voivodeship në Mbretërinë e Polonisë. Në vitin 1772, pas ndarjes së parë të Polonisë, qyteti u bë kryeqyteti i Mbretërisë së Galicisë dhe Lodomerisë. Në vitin 1918, për një kohë të shkurtër, ishte kryeqyteti i Republikës Popullore të Ukrainës Perëndimore. Ndërmjet luftërave, qyteti ishte qendra e Lwów Voivodeship në Republikën e Dytë Polake. Pas pushtimit gjermano-sovjetik të Polonisë më 1939, Lviv u bë pjesë e Bashkimit Sovjetik.
Komuniteti dikur i madh hebre i qytetit u reduktua ndjeshëm në numër nga nazistët gjatë Holokaustit. Për dekada nuk kishte asnjë sinagogë që funksiononte në Lviv pasi ajo e fundit u mbyll nga sovjetikët. Pjesa më e madhe e popullsisë dikur mbizotëruese polake u dërgua në Poloni gjatë një shkëmbimi të popullsisë midis Polonisë dhe Ukrainës Sovjetike më 1944–46.
Zemra historike e qytetit, me rrugët e saj me kalldrëm dhe shumëllojshmërinë arkitekturore të Rilindjes, Barokut, Neoklasicizmit dhe Art Nouveau, i mbijetoi pushtimeve sovjetike dhe gjermane gjatë Luftës së Dytë Botërore kryesisht e padëmtuar. Qendra historike e qytetit është në Listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s. Për shkak të atmosferës mesdhetare të qytetit, shumë filma sovjetikë të vendosur në vende si Venecia apo Roma u xhiruan në të vërtetë në Lviv.[6] Në vitin 1991, Lviv u bë pjesë e kombit të pavarur të Ukrainës.
Qyteti ka shumë industri dhe institucione të arsimit të lartë, si Universiteti i Lvivit dhe Politekniku i Lvivit. Lviv është gjithashtu shtëpia e shumë institucioneve kulturore, duke përfshirë një orkestër filarmonike dhe Teatrin e Operas dhe Baletit Lviv.[7]
Gjeografia
RedaktoLviv është në buzë të malit Roztochia, rreth 70 kilometra (43 milje) në lindje të kufirit polak dhe 160 km (99 mi) në veri të maleve lindore Karpate. Lartësia mesatare e Lviv është 296 metra mbi nivelin e detit. Pika e saj më e lartë është Vysokyi Zamok (Kështjella e Lartë), 409 metra mbi nivelin e detit. Kjo kështjellë ka një pamje komanduese të qendrës historike të qytetit me kishat e saj të veçanta me kupolë të gjelbër dhe arkitekturën e ndërlikuar.
Qyteti i vjetër i rrethuar me mure ishte në rrëzë të Kalasë së Lartë në brigjet e lumit Poltva. Në shekullin e 13-të, lumi përdorej për të transportuar mallra. Në fillim të shekullit të 20-të, Poltva u mbulua në zonat ku ajo rrjedh nëpër qytet; lumi rrjedh direkt nën rrugën qendrore të Lviv, Freedom Avenue (Prospect Svobody) dhe Teatrin e Operas dhe Baletit Lviv.
Klima
RedaktoKlima e Lvivit është kontinentale e lagësht (Klasifikimi i klimës Köppen Dfb) me dimër të ftohtë dhe verë të ngrohtë.[8] Temperaturat mesatare janë -3 °C në janar dhe 18 °C në korrik.[9] Reshjet mesatare vjetore janë 745 mm (29 in) me maksimum në verë.[9] Kohëzgjatja mesatare e diellit në vit në Lviv është rreth 1804 orë.[10][11]
Shih edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ Zaxid.net. "Галицькі міфи. Міф 3: Галичина – український П'ємонт". ZAXID.NET (në ukrainisht). Arkivuar nga origjinali më 2 shkurt 2022. Marrë më 2022-02-02.
- ^ Poznaniak (9 qershor 2006), Coat of Arms of Lwów between 1918-1939 (në anglisht), arkivuar nga origjinali më 31 gusht 2021, marrë më 2022-02-02
- ^ "Про утворення та ліквідацію районів. Постанова Верховної Ради України № 807-ІХ". Голос України (në ukrainisht). 2020-07-18. Marrë më 2020-10-03.
- ^ "Нові райони: карти + склад" (në ukrainisht). Міністерство розвитку громад та територій України.
- ^ Perfecky, George A. (1973). The Galician-Volynian Chronicle. Munich: Wilhelm Fink Verlag. OCLC 902306
- ^ Hermann Simon, Irene Stratenwerth, Ronald Hinrichs (Hrsg.): Lemberg. Eine Reise nach Europa. S. 96 ff., f. 96, në Google Books
- ^ "Archives" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 25 shkurt 2010. Marrë më 24 mars 2021.
- ^ Kottek, M.; J. Grieser; C. Beck; B. Rudolf; F. Rubel (2006). "World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated" (PDF). Meteorol. Z. (në anglisht). 15 (3): 259–263. Bibcode:2006MetZe..15..259K. doi:10.1127/0941-2948/2006/0130. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 11 gusht 2021. Marrë më 24 gusht 2012.
- ^ a b "Pogoda.ru.net" (në rusisht). Weather and Climate (Погода и климат). maj 2011. Arkivuar nga origjinali më 14 dhjetor 2019. Marrë më 8 nëntor 2021.
- ^ "L'vov (Lviv) Climate Normals 1961–1990". Administrata Kombëtare e Oqeanit dhe Atmosferës. Arkivuar nga origjinali më 29 tetor 2021. Marrë më 13 tetor 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "33393: L'Viv (Ukraine)". ogimet.com (në anglisht). OGIMET. 30 qershor 2022. Marrë më 1 korrik 2022.
Lidhje të jashtme
Redakto- Faqja zyrtare (in Ukrainian)
- Lviv.com Arkivuar 25 mars 2022 tek Wayback Machine
- Faqja zyrtare e udhëtimit
- Hartat e vjetra të Lviv Arkivuar 21 tetor 2021 tek Wayback Machine - Qytetet Historike Arkivuar 25 mars 2022 tek Wayback Machine