Tërmeti i Shkupit (1963)

Tërmeti i Shkupit - 1963 (maqedonisht: Скопски земјотрес од 1963 година) ishte një tërmet i cili ndodhi në Shkup, Republika Socialiste e Maqedonisë (sot Maqedonia e Veriut ), atëherë pjesë e RSF Jugosllavisë, më 26 korrik 1963, në shkallën 6.1 MM, e që mbyti mbi 1.070 njerëz, u lënduan mes 3,000 ^[1] dhe 4,000 ^[2] njerëz, ndërsa më shumë se 200,000 njerëz mbetën të pastrehë. Rreth 80 përqind e qytetit u shkatërrua.

Tërmeti, me fuqi 6.1 në shkallën MM, ndodhi më 26 korrik 1963, në orën 04:17; UTC (5:17 sipas kohës lokale) në Shkup, Republika Socialiste e Maqedonisë, asokohe pjesë e RSF Jugosllavisë ( Maqedonia e sotme). Dridhja zgjati për rreth 20 sekonda dhe u ndje më së shumti përgjatë luginës së lumit Vardar. Kishte edhe pastronditje më të vogla deri në orën 5:43.

Brenda disa ditësh pas tërmetit, 35 kombe të ndryshme të botës kërkuan që Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara, në listën e agjendave të tyre, të vendoste lehtësime në furnizime për Shkupin. Ndihma, në formën e parave, ekipeve mjekësore, inxhinierike e ndërtimore dhe furnizime u ofruan nga 78 vende nga e gjithë bota.

Gazetari i parë i huaj që arriti në Shkup për të raportuar mbi tërmetin ishte David Binder nga The New York Times. ^[3] Ndërsa shikonte Shkupin nga avioni, ai komentoi që qyteti dukej sikur ishte i bombarduar. ^[4]

Në vitin 1965, arkitektit japonez Kenzo Tange iu kërkua nga Kombet e Bashkuara që të futej në një konkurs të kufizuar për rizhvillimin e Shkupit, pas së cilës Tange fitoi 60% të çmimit ndërsa skuadra jugosllave fitoi 40% të pjesës së mbetur. Sidoqoftë, plani i Tange për Shkupin (një nga veprat e tij kryesore) mbetet pjesërisht i implementuar, posaçërisht në lidhje me Stacionin Hekurudhor të Shkupit të Ri dhe të ashtuquajturin Muri i Qytetit.

Tërmeti i Shkupit është përmendur në shumë vepra arti, përfshirë letërsinë, muzikën, teatrin dhe filmat. Një shembull është filmi artistik maqedonas Memento, me regji nga Dimitrie Osmanli në vitin 1967. ^[5] Një shembull nga fusha e letërsisë është poema "Skoplje 1963" nga poeti austriak Christine Busta . ^[6]

• 
  Simboli i tërmetit: Stacioni i vjetër hekurudhor në Shkup. Ora ndaloi në 5.17 në 26 korrik 1963. Sot ndërtesa përdoret nga Muzeu i Qytetit të Shkupit (Muzej na grad Shkup).
• 
  Monument kushtuar viktimave të tërmetit, afër Stacionit të Hekurudhës së Vjetër
• 
  Vendbanimet e reja në Shkup dhuruar nga: SHBA, Mbretëria e Bashkuar, Gjermania Perëndimore, Meksika, vendet Skandinave, Zvicra, ČSSR, Polonia, Këshilli Botëror i Kishave etj.
• 
  Koncert bamirësie nga Henryk Szeryng për viktimat e tërmetit të Shkupit, Reims, Francë, 26 nëntor 1963
• 
  Klipet e gazetës: Ndihmë për qytetarët e Shkupit nga Roosendaal, Hollandë, 8 gusht 1963
• 
  Të nesërmen pas tërmetit, qytetarët duke përgatitur banesa të përkohshme.
• 
  Delegacioni jugosllav i udhëhequr nga Josip Broz Tito, në rrugën "Ivo Lola Ribar".
• 
  Dhënia e ndihmës së parë për viktimat para hotelit Maqedoni
• 
  Qytetarët ndihmojnë të bllokuar dhe të plagosur
• 
  Pallati Krangova gjatë prishjes
• 
  Ndërtesë e rrënuar, Shkup
• 
  Një pamje e qendrës së Shkupit para tërmetit

• Historia e Maqedonisë së Veriut
• Tërmeti në Shqipëri (2019)

 Commons: Termeti i Shkupit (1963) – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale

• Footage of the aftermath
• Social Vulnerability to Natural Disasters: A Study of Skopje, Macedonia Arkivuar 21 shtator 2020 tek Wayback Machine
• The International Seismological Centre has a bibliography and/or authoritative data for this event.