Mato Grosso

Mato Grosso
Flamuri Stema
Popullsia  (2022)
• Gjithsej	3,658,649
Kodi postar	78000-000 deri në 78890-000

Mato Grosso është një nga shtetet e Brazilit, i treti më i madhi sipas zonës, i vendosur në rajonin Qendër-Perëndim.

Mato Grosso gjithashtu dikur shkruhej "Matto Grosso". Qyteti i Matto Grosso quhej më parë Villa Bella." Shteti ka 1.66% të popullsisë braziliane dhe është përgjegjës për 1.9% të GDP braziliane.

Indianët Bororo jetojnë në zonën e Mato Grosso. Deri në vitin 1880, ushtarët patrulluan tokat në periferi të Cuiabá, kryeqyteti dhe qyteti më i madh i Mato Grosso, për të mbrojtur kolonët nga sulmet e Bororo.

Nga fundi i shekullit të 19-të, edhe pse u reduktua rëndë nga sëmundjet dhe nga lufta me eksploruesit, tregtarët e skllevërve, kërkuesit, vendosësit dhe grupet indigjene të tjera, si rreth pesë deri në 10 mijë Bororo vazhduan të pushtojnë Mato Grosso qendrore dhe lindore, si dhe perëndimore Goiás.

Pjesa jugperëndimore e këtij shteti iu dorëzua nga Brazili në Bolivi në këmbim të territorit të atëhershëm bolivian të Acre, sipas Traktatit të Petrópolis në 1903.

Kjo zonë historikisht e largët tërhoqi ekspedita eksplorimi në fillim të shekullit të 20-të që kërkonin të gjenin qytetërime të humbura. Një shembull i dukshëm ishte ekspedita e kapitenit britanik Percy Fawcett për të gjetur Qyteti i humbur i Z për të cilin ai besonte se ekzistonte në xhunglat e Brazilit. Disa përkrahës të hipotezës Toka e zbrazët spekuluan se rajoni kishte vende të aksesit në brendësi të tokës dhe vendbanimet e saj.

Në vitin 1977, shteti u nda në dy gjysma, dhe shteti fqinj i Mato Grosso do Sul u krijua nga pjesa tjetër e territorit të tij.

Popullsia ndër vite në Mato Grosso.

Largest cities or towns in Mato Grosso (Regjistrimi i vitit 2011 nga Instituti Brazilian i Gjeografisë dhe Statistikave) [2]
	Rank		Mesoregion	Pop.	Rank		Mesoregion	Pop.
Cuiabá Várzea Grande	1	Cuiabá	Centro-Sul	556,298	11	Lucas do Rio Verde	Norte	47,570	Rondonópolis Sinop
	2	Várzea Grande	Centro-Sul	255,448	12	Pontes e Lacerda	Sudoeste	41,741
	3	Rondonópolis	Sudeste	198,949	13	Juína	Norte	39,350
	4	Sinop	Norte	116,013	14	Juara	Norte	36,168
	5	Cáceres	Centro-Sul	88,427	15	Barra do Bugres	Norte	33,034
	6	Tangará da Serra	Sudoeste	84,076	16	Campo Verde	Centro-Sul	32,692
	7	Sorriso	Norte	68,894	17	Guarantã do Norte	Norte	32,524
	8	Barra do Garças	Nordeste	56,903	18	Nova Mutum	Centro-Sul	32,134
	9	Primavera do Leste	Sudeste	53,003	19	Poconé	Centro-Sul	31,856
	10	Alta Floresta	Norte	49,331	20	Peixoto de Azevedo	Centro-Sul	31,169

Peshkimi në lumenjtë Teles Pires, São Benedito dhe Azul është produktiv pothuajse gjatë gjithë vitit.

Guri ranor më i madh shpellarn në Brazil, Aroe Jari, shtrihet gati 1,550 m (5,090 ft) dhe brenda saj mund të gjenden disa mbishkrime parahistorike.

Shtylla kurrizore e Pantanal është Lumi Paraguaj, i cili përshkon rajonin nga veriu në jug. Lumenjtë Miranda, Aquidauna, Taquari dhe Cuiabá rrjedhin në lumin Paraguaj. Nga tetori deri në prill, ujërat e larta zbulojnë liqene të mëdha, gjire, degë lumenjsh dhe dalje.

Autostrada Transpantaneira lidh qytetin Poconé me Portin Jofre, përgjatë bregut të Lumi Cuiabá. Është një rrugë e dheut me 126 ura druri dhe zgjatet për 149 km (93 mi). Gjatë rrugës, është e mundur të vëzhgoni kafshë të egra, veçanërisht aligator, capybara dhe zogj, midis kafshëve të tjera të egra.

1,487 ha (3,670 acres) Parku Shtetëror Águas Quentes, zona e parë e mbrojtur në Mato Grosso, është e njohur për fuqitë shëruese të ujërave të saj termale.^[3]

Parku Shtetëror Gruta da Lagoa Azul (Portugalisht: Parque Estadual Gruta da Lagoa Azul) është një park shtetëror në komunën e Nobres, Mato Grosso, me një zonë prej 12,513 ha (30,920 acres).^[4] Tërheqja e saj kryesore është një shpellë gëlqerore me një pellg uji blu dhe formacione të pazakonta shpellash. Këta kanë vuajtur nga vandalizmi, duke bërë që shpella të mbyllet derisa të zbatohen masat për mbrojtjen e saj. Shpella e lagunës blu përmban një pellg uji blu të formuar nga uji nëntokësor i lumit Saloba.^[5] Hyrja kryesore është e mbushur pjesërisht nga uji. Salla përmban kolona mbi 5 m (16 ft) në madhësi dhe 1 m (3 ft 3 in) në diametër. Mund të ketë mbetje arkeologjike në shpellë. Parku ka disa shpella të tjera gëlqerore. Ajo është e mbuluar me pyje gjetherënëse dhe është shtëpia e majmunëve ulëritës, tapir, jaguar dhe macaws.^[6]

1. ^ "2022 Census Overview" (në portugalisht).
2. ^ "Estimativas da população residente nos municípios brasileiros com data de referência em 1º de julho de 2011" [Estimates of the Resident Population of Brazilian Municipalities as of July 1, 2011] (PDF) (në portugalisht). Brazilian Institute of Geography and Statistics. 30 gusht 2011. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 7 tetor 2011. Marrë më 31 gusht 2011.
3. ^ PES Águas Quentes (në portugalisht), ISA: Instituto Socioambiental, arkivuar nga origjinali më 2022-02-08, marrë më 2016-08-01
4. ^ PES Gruta da Lagoa Azul – ISA, Informações gerais. Gabim me sfn - Nuk ka shënjestrim CITEREFPES_Gruta_da_Lagoa_Azul_–_ISA (Ndihmë!)
5. ^ PES Gruta da Lagoa Azul – ISA, Características. Gabim me sfn - Nuk ka shënjestrim CITEREFPES_Gruta_da_Lagoa_Azul_–_ISA (Ndihmë!)
6. ^ Parque Estadual Gruta da Lagoa Azul – Via Rural. Gabim me sfn - Nuk ka shënjestrim CITEREFParque_Estadual_Gruta_da_Lagoa_Azul_–_Via_Rural (Ndihmë!)