Ixhazeti

Një ixhazet që vërteton kompetencën në kaligrafi, 1206 hixhri/1791 e.r..

Ixhazeti (Arabisht: الإِجازَة al-Ixhaza, "leje", "autorizim", "licencë") është një licencë që autorizon mbajtësin e saj për të transmetuar një tekst ose subjekt të caktuar, i cili lëshohet nga dikush që tashmë e ka autoritetin e tillë. Ajo është veçanërisht e lidhur me transmetimin e njohurive fetare islame.^[1] Licenca zakonisht nënkupton që studenti i ka marrë këto njohuri nga lëshuesi i ixhazetit përmes mësimit gojor të dorës së parë, edhe pse kjo kërkesë u zbut me kalimin e kohës.^[1] Ixhazeti që siguronte një zinxhir transmetuesish të autorizuar që kthehen te autori origjinal shpesh shoqëronte tekste të hadithit, fikhut dhe tefsirit; por u shfaq edhe në vepra mistike, historike e filologjike, si dhe në koleksione letrare.^[1] Përderisa ixazheti lidhet kryesisht me Islamin Synit, koncepti shfaqet gjithashtu në hadithet e shiitëve dymbëdhjetëshe.^[1]

George Makdisi, profesor i orientalistikës, parashtroi teorinë se ixhazeti ishte origjina e diplomës akademike universitare si dhe e doktoratës.^[2] Profesor i gjuhës arabe, Alfred Guillaume (SOAS); Profesori i Sociologjisë, Syed Farid al-Attas (Universiteti Kombëtar i Singaporit)^[3] Profesori i Studimeve të Lindjes së Mesme, Devin J. Stewart (Universiteti Emory) pajtohen se ka një ngjashmëri midis ixhazes dhe diplomës universitare.^[4] Megjithatë, Toby Huff dhe të tjerët e hedhin poshtë teorinë e Makdisit.^[5]^[6]^[7]^[8] Devin J. Stewart vëren një ndryshim në autoritetin e dhënies (profesor individual për ijazah dhe një ent i korporatës në rastin e universitetit).^[4]

Dallimet midis një ixhazetit dhe një diplome

Forma perëndimore e edukimit është gjerësisht ajo që është përshtatur sot dhe përdoret në të gjithë globin. Ky sistem arsimor i kushton vëmendje të veçantë një institucioni arsimor formal – universitetit.^[9] Grupet e individëve mësohen nga një fakultet i përbërë nga shumë profesorë, secili i njohur si ekspertë në fushat e tyre përkatëse, dhe pas përfundimit të kurrikulës studentët marrin një diplomë. Diploma është dokumentacion që vërteton se institucioni universitar në tërësi njeh njohuritë dhe aftësitë e një individi të caktuar në një fushë të caktuar studimi.

Ixhazeja në anën tjetër ka një qasje shumë të ndryshme në përhapjen e diturisë. Theksi vihet në udhëzimet një me një në vend të institucionit në tërësi.^[10] Me vënien e theksit në marrëdhëniet ndërmjet studentit dhe instruktorit, vendndodhja nuk është domosdoshmërisht e një rëndësie të madhe; pjesa më e madhe se ku po arrihet arsimi varet nga lënda që mësohet, çështjet fetare kryesisht mësoheshin në xhami, mjekësia në spitale, ndërsa lëndët e tjera mund të jenë mësuar në medrese ose vende të tjera. Një tjetër dallim i ixhazes është se ato mund të fokusohen më shumë në një lëndë të vetme sesa në një diplomë kolegji, ku studenti merr mësime në një sërë lëndësh në mënyrë që të bëhet një dijetar më i rrumbullakosur, një ijaze mund t'i jepet një studenti në Një libër i vetëm ose studentit mund t'i jepej një ixhazet të përgjithshëm.^[11] Pas përfundimit të arsimit në një lëndë, një student do të ekzaminohet gojarisht nga mësuesi i tij, njësoj si studentët që paraqesin një tezë në sistemin arsimor modern.^[9] Nëse një student e përfundonte me sukses provimin, ai do të merrte certifikimin që tregonte lëndën në të cilën kishte ekspertizë përmes instruktorit të tyre individual; ky dokumentacion quhej Ixhazet dhe ndryshe nga diploma nuk lidhej me institucionin që ishte marrë, por vetëm me instruktorin.

Referime

^ ^a ^b ^c ^d Vajda, G., Goldziher, I. and Bonebakker, S.A. (2012). "Id̲j̲āza". përmbledhur nga P. Bearman; Th. Bianquis; C.E. Bosworth; E. van Donzel; W.P. Heinrichs (red.). Encyclopaedia of Islam (në anglisht) (bot. 2nd). Brill. doi:10.1163/1573-3912_islam_SIM_3485.{{cite encyclopedia}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
^ Makdisi, George (prill–qershor 1989), "Scholasticism and Humanism in Classical Islam and the Christian West", Journal of the American Oriental Society (në anglisht) (2): 175–182 [175–77], doi:10.2307/604423, JSTOR 604423
^ Al-Attas, Syed Farid (1 janar 2006). "From Jāmi' ah to University: Multiculturalism and Christian–Muslim Dialogue". Current Sociology (në anglisht) (1): 112–132. doi:10.1177/0011392106058837. ISSN 0011-3921. S2CID 144509355. In the 1930s, the renowned Orientalist Alfred Guillaume noted strong resemblances between Muslim and Western Christian institutions of higher learning. An example he cited is the ijazah, which he recognized as being akin to the medieval licentia docendi, the precursor of the modern university degree.
^ ^a ^b Devin J. Stewart (2005). "Degrees, or Ijazah". përmbledhur nga Josef W. Meri (red.). Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia (në anglisht). Routledge. fq. 201–203. ISBN 9781135455965. The license to teach law and issue legal opinions [...] is the type of ijazah that resembles the medieval European university degree most closely [...] The main difference between the two is that the granting authority is an individual professor, in the Islamic case, rather than a corporate institution in the case of the university. Despite this point, Makdisi has likened the ijazat al-ifta' wa'l-tadris to the medieval Latin licentia docendi and suggests that it served as a model for that degree.
^ Huff, Toby E. (2007). The rise of early modern science: Islam, China, and the West (në anglisht) (bot. 2. ed., repr.). Cambridge [u.a.]: Cambridge University Press. fq. 155. ISBN 978-0521529945. It remains the case that no equivalent of the bachelor's degree, the licentia docendi, or higher degrees ever emerged in the medieval or early modern Islamic madrasas.
^ Verger, J. (1999), "Doctor, doctoratus", Lexikon des Mittelalters (në anglisht), vëll. 3, Stuttgart: J.B. Metzler, cols 1155–1156
^ Rüegg, Walter: "Foreword. The University as a European Institution", in: A History of the University in Europe. Vol. 1: Universities in the Middle Ages, Cambridge University Press, 1992, ISBN 0-521-36105-2, pp. XIX: "No other European institution has spread over the entire world in the way in which the traditional form of the European university has done. The degrees awarded by European universities – the bachelor's degree, the licentiate, the master's degree, and the doctorate – have been adopted in the most diverse societies throughout the world."
^ Norman Daniel: Review of "The Rise of Colleges. Institutions of Learning in Islam and the West by George Makdisi", Journal of the American Oriental Society, Vol. 104, No. 3 (Jul. – Sep., 1984), pp. 586–588 (587)
^ ^a ^b Idriz, Mesut (2007). "From a Local Traditional Practice to a Universal Practice: Ijazah as a Muslim Educational Tradition". International Islamic University Malaysia (në anglisht).
^ Arjmand, Reza (2018). "Ijazah: Methods of Authorization and Assessment in Islamic Education". Lund University. Springer International Handbooks of Education (në anglisht): 1–21. doi:10.1007/978-3-319-53620-0_55-1. ISBN 978-3-319-53803-7.
^ Kopanski, Ataullah Bogdan; Idriz, Mesut (2007). "Introduction to Special Focus". Asian Journal of Social Science (në anglisht) (1): 90. doi:10.1163/156853107x170123. ISSN 1568-4849. S2CID 144070396.

[EI2-1] Vajda, G., Goldziher, I. and Bonebakker, S.A. (2012). "Id̲j̲āza". përmbledhur nga P. Bearman; Th. Bianquis; C.E. Bosworth; E. van Donzel; W.P. Heinrichs (red.). Encyclopaedia of Islam (në anglisht) (bot. 2nd). Brill. doi:10.1163/1573-3912_islam_SIM_3485.{{cite encyclopedia}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)

[Makdisi-2] Makdisi, George (prill–qershor 1989), "Scholasticism and Humanism in Classical Islam and the Christian West", Journal of the American Oriental Society (në anglisht) (2): 175–182 [175–77], doi:10.2307/604423, JSTOR 604423

[Attas-3] Al-Attas, Syed Farid (1 janar 2006). "From Jāmi' ah to University: Multiculturalism and Christian–Muslim Dialogue". Current Sociology (në anglisht) (1): 112–132. doi:10.1177/0011392106058837. ISSN 0011-3921. S2CID 144509355. In the 1930s, the renowned Orientalist Alfred Guillaume noted strong resemblances between Muslim and Western Christian institutions of higher learning. An example he cited is the ijazah, which he recognized as being akin to the medieval licentia docendi, the precursor of the modern university degree.

[stewart-4] Devin J. Stewart (2005). "Degrees, or Ijazah". përmbledhur nga Josef W. Meri (red.). Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia (në anglisht). Routledge. fq. 201–203. ISBN 9781135455965. The license to teach law and issue legal opinions [...] is the type of ijazah that resembles the medieval European university degree most closely [...] The main difference between the two is that the granting authority is an individual professor, in the Islamic case, rather than a corporate institution in the case of the university. Despite this point, Makdisi has likened the ijazat al-ifta' wa'l-tadris to the medieval Latin licentia docendi and suggests that it served as a model for that degree.

[5] Huff, Toby E. (2007). The rise of early modern science: Islam, China, and the West (në anglisht) (bot. 2. ed., repr.). Cambridge [u.a.]: Cambridge University Press. fq. 155. ISBN 978-0521529945. It remains the case that no equivalent of the bachelor's degree, the licentia docendi, or higher degrees ever emerged in the medieval or early modern Islamic madrasas.

[:0-6] Verger, J. (1999), "Doctor, doctoratus", Lexikon des Mittelalters (në anglisht), vëll. 3, Stuttgart: J.B. Metzler, cols 1155–1156

[:1-7] Rüegg, Walter: "Foreword. The University as a European Institution", in: A History of the University in Europe. Vol. 1: Universities in the Middle Ages, Cambridge University Press, 1992, ISBN 0-521-36105-2, pp. XIX: "No other European institution has spread over the entire world in the way in which the traditional form of the European university has done. The degrees awarded by European universities – the bachelor's degree, the licentiate, the master's degree, and the doctorate – have been adopted in the most diverse societies throughout the world."

[:2-8] Norman Daniel: Review of "The Rise of Colleges. Institutions of Learning in Islam and the West by George Makdisi", Journal of the American Oriental Society, Vol. 104, No. 3 (Jul. – Sep., 1984), pp. 586–588 (587)

[:3-9] Idriz, Mesut (2007). "From a Local Traditional Practice to a Universal Practice: Ijazah as a Muslim Educational Tradition". International Islamic University Malaysia (në anglisht).

[10] Arjmand, Reza (2018). "Ijazah: Methods of Authorization and Assessment in Islamic Education". Lund University. Springer International Handbooks of Education (në anglisht): 1–21. doi:10.1007/978-3-319-53620-0_55-1. ISBN 978-3-319-53803-7.

[:6-11] Kopanski, Ataullah Bogdan; Idriz, Mesut (2007). "Introduction to Special Focus". Asian Journal of Social Science (në anglisht) (1): 90. doi:10.1163/156853107x170123. ISSN 1568-4849. S2CID 144070396.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]