Kriza

Një krizë është çdo ngjarje ose periudhë që do të çojë në një situatë të paqëndrueshme dhe të rrezikshme që prek një njeri, grup ose të gjithë shoqërinë. Krizat janë ndryshime negative në çështjet njerëzore ose mjedisore, veçanërisht kur ato ndodhin papritur, me pak ose aspak paralajmërim. Më lirshëm, një krizë është një kohë testimi për një emergjencë.

Fjala krizë është huazuar nga latinishtja, e cila nga ana tjetër është huazuar nga greqishtja κρίσις krisis 'diskriminim, vendim, krizë'.^[1] Emri rrjedh nga folja κρίνω krinō, që do të thotë 'dalloj, zgjedh, vendos'.^[2]

Një krizë shpesh lidhet me konceptin e stresit psikologjik dhe përdoret për të sugjeruar një përvojë të frikshme. Në përgjithësi, kriza është situata e një "sistemi të ndërlikuar" kur sistemi funksionon dobët (sistemi ende funksionon, por nuk prishet), është i nevojshëm një vendim i menjëhershëm për të ndaluar shpërbërjen e mëtejshme të sistemit, por shkaqet e mosfunksionimi nuk identifikohen menjëherë (shkaqet janë aq të shumta, ose të panjohura, saqë është e pamundur të merret një vendim i arsyeshëm dhe i edukuar për të ndryshuar situatën). Me "sistem të ndërlikuar" nënkuptojmë diçka si një familje, ekonomi ose shoqëri; sistemet e thjeshta nuk hyjnë në kriza. Mund të flasim për krizë vlerash morale, krizë ekonomike apo politike, por jo për krizë motorike.^[3]

1. ^ Oxford English Dictionary, 1893, s.v. 'crisis'
2. ^ Henry George Liddell, Robert Scott, Henry Stuart Jones, A Greek–English Lexicon, revised 1940, s.v. κρίσις, κρίνω
3. ^ Bundy, J.; Pfarrer, M. D.; Short, C. E.; Coombs, W. T. (2017). "Crises and crisis management: Integration, interpretation, and research development". Journal of Management. 43 (6): 1661–1692. doi:10.1177/0149206316680030. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)